APEC 2023: Kỳ vọng thương chiến Mỹ - Trung giảm nhiệt

Năm năm thương chiến Mỹ - Trung không chỉ làm khó cho hai nước mà phần còn lại của thế giới cũng phải chịu thiệt hại. Sự rạn nứt giữa Bắc Kinh và Washington (gộp lại sản xuất hơn 40% hàng hóa và dịch vụ của thế giới) đã đẩy nhiều nước vào tình thế khó khăn, khi các nước đều muốn hợp tác kinh doanh với cả hai nước.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho rằng sự “phân mảnh” kinh tế như vậy đang gây tổn hại cho thế giới. IMF ước tính 7.400 tỉ USD sẽ bị bốc hơi khỏi sản lượng kinh tế toàn cầu một khi thế giới phải điều chỉnh theo các rào cản thương mại cao hơn từ thương chiến Mỹ - Trung.

Việc ông Tập tuyên bố chấm dứt chính sách zero-COVID là một tín hiệu tích cực và “chúng ta phải cho khả năng đó một cơ hội…, đó là điều tôi hy vọng sẽ thấy được từ kỳ hội nghị này (APEC 2023).

Hạ nghị sĩ Dân chủ Raja Krishnamoorthi, thành viên Ủy ban đặc biệt của Hạ viện Mỹ về cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và TQ

Số rào cản đó đang gia tăng. Theo IMF, năm ngoái, các nước đã áp đặt gần 3.000 hạn chế mới đối với thương mại, tăng từ mức dưới 1.000 trong năm 2019. IMF dự đoán thương mại quốc tế chỉ tăng 0,9% trong năm nay và tăng 3,5% vào năm 2024 - giảm mạnh so với mức trung bình hằng năm giai đoạn 2000-2019 là 4,9%.

Theo GS Eswar Prasad, chuyên gia cấp cao về chính sách thương mại tại ĐH Cornell (Mỹ), ở thời điểm khủng hoảng này, việc hai nền kinh tế lớn nhất nhì thế giới đối đầu nhau “làm trầm trọng thêm tác động tiêu cực của nhiều cú sốc địa chính trị khác nhau vốn đã tấn công nền kinh tế thế giới”.

Nói cách khác, nền kinh tế thế giới chắc chắn có thể được hưởng lợi nếu Mỹ và TQ hòa hoãn thương chiến. Đang có nhiều kỳ vọng rằng Washington và Bắc Kinh ít nhất có thể hạ nhiệt một số căng thẳng kinh tế tại kỳ thượng đỉnh APEC này.

Phía Mỹ khẳng định không cố gắng làm suy yếu nền kinh tế TQ. Gặp Phó Thủ tướng TQ Hà Lập Phong tại TP San Francisco ngày 10-11, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen nói rõ rằng “mong muốn chung của chúng tôi - cả TQ và Mỹ - là tạo ra một sân chơi bình đẳng và các mối quan hệ kinh tế đang diễn ra, có ý nghĩa và cùng có lợi”.

Phía TQ cũng có lý do để cố gắng khôi phục hợp tác kinh tế với Mỹ, theo nhiều nhà quan sát. Nền kinh tế TQ đang chịu áp lực từ khó khăn ở thị trường bất động sản, tỉ lệ thất nghiệp, chỉ số tiêu dùng thấp. Cùng với đó là làn sóng bất an từ các doanh nghiệp nước ngoài và nhà đầu tư quốc tế.

Tuy nhiên, trong nội bộ Mỹ vẫn có ý kiến phải rắn với TQ về thương mại. Trả lời phỏng vấn đài Fox News ngày 12-11, Thượng nghị sĩ Mark Warner, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ, cho rằng Mỹ phải tiếp tục gây áp lực lên TQ về hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ và tranh thủ sự ủng hộ của các đồng minh trong khu vực.

Hiện sự chú ý đang dồn vào cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Biden và Chủ tịch TQ Tập Cận Bình dự kiến diễn ra vào ngày 15-11 tại bang California. Tuy nhiên, sau khi đánh giá tình hình, GS Prasad không lạc quan lắm về kết quả sau cuộc gặp, mà chỉ kỳ vọng “ngăn chặn bất kỳ sự xấu đi nào nữa trong mối quan hệ kinh tế song phương sẽ là một chiến thắng cho cả hai bên”.•