Khi phân cấp thẩm quyền tuyển dụng cho người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, cần ít nhất 3 cơ chế để bảo đảm công bằng, minh bạch.
Luật Nhà giáo giao quyền chủ động cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng nhà giáo. Trong đó, thống nhất giao thẩm quyền cho ngành Giáo dục chủ động trong tuyển dụng nhà giáo; phân cấp thẩm quyền tuyển dụng cho người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập được tự chủ tuyển dụng nhà giáo.
Theo PGS.TS.Võ Văn Minh - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm (Đại học Đà Nẵng): Việc phân cấp, trao quyền tự chủ tuyển dụng cho các cơ sở giáo dục là một bước tiến phù hợp với xu hướng quản trị hiện đại và tinh thần tự chủ. Chủ trương này góp phần giải quyết ba bất cập nổi bật lâu nay:
Thứ nhất, tình trạng chậm trễ, cứng nhắc trong tuyển dụng do phải chờ quy trình qua nhiều cấp trung gian.
Thứ hai, nhà trường sẽ chủ động lựa chọn người phù hợp với triết lý giáo dục, định hướng đào tạo và nhu cầu phát triển đội ngũ, thay vì chỉ tuyển theo tiêu chuẩn hành chính cứng nhắc.
Thứ ba, giải tỏa phần nào tình trạng bất cập về biên chế, hợp đồng, ngắt quãng đào tạo… do sự không đồng bộ giữa cơ sở đào tạo và cơ quan quản lý nhà nước.
Tuy nhiên, PGS.TS.Võ Văn Minh cũng cho rằng, tự chủ không thể tách rời trách nhiệm giải trình và đạo đức công vụ. Để tránh nguy cơ “tự chủ nhưng thiếu kiểm soát”, cần ít nhất ba cơ chế bảo đảm minh bạch, công bằng trong tuyển dụng:
Thứ nhất, xây dựng quy trình tuyển dụng rõ ràng, minh bạch, được công khai hóa - từ tiêu chí lựa chọn, hội đồng xét tuyển, đến các bước kiểm tra, đánh giá.
Thứ hai, phát huy vai trò của hội đồng tư vấn, đảm bảo việc tuyển dụng không mang tính “thân hữu” hay lợi ích nhóm.
Thứ ba, cần có hệ thống thanh tra, giám sát sau tuyển dụng, không can thiệp hành chính vào quá trình tuyển chọn, nhưng kiểm soát tính hợp pháp và đạo đức công vụ của người sử dụng quyền lực.
“Về dài hạn, đây là cơ hội để ngành Giáo dục nâng chuẩn chất lượng đội ngũ nhà giáo: Không phải ai cũng có thể là nhà giáo, nhất là trong bối cảnh mới đòi hỏi năng lực số, tư duy đổi mới, và năng lực truyền cảm hứng.
Tự chủ tuyển dụng không chỉ là chuyện hành chính, mà là cơ hội định hình văn hóa học thuật và sứ mệnh đào tạo. Do đó, mỗi cơ sở cần vừa có quyền, vừa có trách nhiệm xây dựng chuẩn mực văn hóa tuyển chọn - lấy học thuật, đạo đức và phát triển con người làm nền tảng”, PGS.TS.Võ Văn Minh nêu quan điểm.