Thí sinh Hà Nội tham dự kỳ thi vào lớp 10 năm học 2023 - 2024. Ảnh: Vân Anh |
Để ngăn chặn từ gốc, hạn chế thấp nhất nguy cơ học sinh bị tổn thương sức khỏe tâm thần sau thi cử, PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm khoa Các khoa học giáo dục, Trường ĐH Giáo dục, ĐHQG Hà Nội nhấn mạnh cần hình thành cho học sinh thói quen và kỹ năng “vệ sinh sức khỏe tâm thần”; giúp học sinh biết nhận diện sớm các dấu hiệu tổn thương, biết cách ứng xử không kỳ thị với những người bị tổn thương sức khỏe tâm thần. Cùng đó, học sinh biết cách tìm kiếm sự hỗ trợ khoa học, phù hợp từ những dịch vụ, chuyên gia chăm sóc sức khỏe tâm thần.
Để làm được việc này, cần đưa chương trình giáo dục nhận thức về sức khỏe tâm thần vào trường học để nâng cao nhận thức cho giáo viên, phụ huynh. Nội dung chương trình phải đề cập tối thiểu các chủ đề: Sự kỳ thị, hiểu biết về sức khỏe và bệnh tâm thần, nhận diện một số bệnh tâm thần phổ biến, kỹ năng tìm kiếm sự trợ giúp, duy trì và tầm quan trọng của sức khỏe tâm thần tích cực.
Nội dung module “Sự kỳ thị về bệnh tâm thần” giúp khám phá bản chất của sự kỳ thị về bệnh tâm thần, một số quan niệm sai lệch phổ biến và sự thật/các thông tin dựa trên bằng chứng khoa học liên quan đến bệnh tâm thần. Module “Hiểu biết về sức khỏe tâm thần và bệnh tâm thần” giới thiệu về sự phát triển của não bộ, chức năng của não bộ, giúp hiểu cách thức não bộ vận hành, chịu trách nhiệm cho cả sức khỏe tâm thần và thể chất. Qua đó rút ra các bài học giúp cân bằng tâm lý, các chiến lược giúp tập trung, tối đa hóa tiềm năng bản thân.
Module “Nhận diện một số bệnh tâm thần phổ biến” cung cấp thông tin về các rối loạn tâm thần phổ biến, giúp nâng cao kiến thức, hiểu biết về các rối loạn tâm thần để phát hiện sớm. Module “Kỹ năng tìm kiếm sự trợ giúp” cung cấp thông tin cần thiết để tiếp cận các nguồn hỗ trợ có sẵn, phù hợp khi cần. Module “Duy trì sức khỏe tâm thần tích cực và tầm quan trọng của sức khỏe tâm thần tích cực” giúp hiểu tầm quan trọng và điều gì tạo nên sức khỏe tâm thần tích cực và các kỹ năng vệ sinh sức khỏe tinh thần tốt nhất.
Những học sinh rơi vào khủng hoảng tâm lý đều có thể nhận ra thông qua các biểu hiện về hành vi cảm xúc và những hoạt động chức năng hàng ngày. Ví dụ: Tâm trạng buồn bã, lo lắng hoặc trống rỗng; cảm giác tuyệt vọng, bi quan; cảm thấy tội lỗi, vô giá trị, bất lực; mất hứng thú với các hoạt động, sở thích; khó ngủ, thức dậy vào buổi sáng sớm hoặc ngủ quá nhiều; thay đổi trong cân nặng hoặc sự thèm ăn; suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử, cố gắng tự tử; bồn chồn, khó chịu…
Cha mẹ cũng có thể quan sát để nhận ra nguy cơ mất cân bằng tâm lý dựa trên hoạt động chức năng bị suy giảm, ví dụ như khả năng tập trung chú ý; năng lực ghi nhớ; khả năng tư duy ra quyết định bị suy giảm… PGS.TS Trần Thành Nam