Gửi bình luận
Thời gian “nằm vùng” tại Cà Mau đủ để chúng tôi khẳng định, cơ sở vật chất của các vựa cua tại đây nếu được “tút tát” thì không kém cạnh những cơ sở được cấp code sản xuất, xuất khẩu. Vậy lý do gì, những vựa cua này không tự xin cấp code mà phải đi thuê với mức giá không hề rẻ?
Cùng một thắc mắc, chúng tôi đem hỏi cả ông V. và ông T.
Trước câu hỏi của chúng tôi, ông V. cười lớn: “Anh chị đi buôn mà hỏi ngây thơ vậy, cứ xin là được thì nói làm gì nữa. Để xin được một cái code đâu dễ, đâu phải cứ làm đúng yêu cầu sẽ được cấp đâu. Thuê dễ nhưng khó xin, phải quen biết, phải có mối mới xin được”.
Ông V. cũng thừa nhận với chúng tôi, trước kia, ông từng làm thủ tục xin cấp code nhưng không được duyệt.
Như một quy tắc ngầm, code chỉ được cấp cho một vài doanh nghiệp “đặc biệt”. Những doanh nghiệp này không thực sự sản xuất, xuất khẩu hàng hóa mà chỉ có chức năng… chuyên cho thuê code.
Còn trùm cua T., từ lâu, đã xem việc thuê code như một khâu bắt buộc trong quy trình xuất khẩu của mình.
“Bên tui thì có chỗ đi rồi, đi cũng tương đối nhiều. Trước tui chuyên đi code Công ty Hoàng Anh, rồi Gia Thành… Nhưng mấy nay bên đó có thay đổi sao đó, giờ tui đang đi code khác.
Code đợt này nhiều, mới ra 16 cái luôn mà, nên tha hồ thuê. Giá thuê giờ cũng tùm lum tà la hết à. Không thể xin thì giờ mình phải chấp nhận thuê thôi, thuê từ trước tới giờ cũng quen rồi. Biết là sai nhưng vẫn phải làm thôi”, ông T. cho hay.
“Nằm vùng” lâu, chúng tôi mới nhận ra thủ thuật thuê code không còn lạ lẫm đối với giới buôn ở thủ phủ cua Cà Mau. Từ người nuôi cua, cho tới thương lái gom cấp 1 - cấp 2, hay vựa nhỏ - vựa vừa, và cả vựa lớn, ai cũng nằm lòng quy trình xuất khẩu cua, đó là trước khi xuất khẩu, cua phải được đưa về cơ sở sản xuất được cấp code để kiểm tra.
Còn theo ông Nguyễn Đình Thụ - Chi cục trưởng Chi cục Quản lý Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Nam Bộ (thuộc NAFI), quy trình xuất khẩu thủy sản đã được Bộ NN&PTNT quy định rõ qua các thông tư.
Trong đó, có hai yếu tố quan trọng, bắt buộc: Doanh nghiệp xuất khẩu phải có cơ sở sản xuất đạt chuẩn được cấp code vận hành, và lô hàng xuất khẩu phải được đưa về cơ sở sản xuất để kiểm tra trước khi xuất khẩu.
Một cơ sở để được cấp code phải đạt rất nhiều chỉ tiêu. Sau khi thẩm định, đủ yêu cầu, Chi cục mới gửi hồ sơ lên NAFI. Tiếp đó NAFI sẽ gửi qua hải quan nước nhập khẩu để chờ xét duyệt. Đạt yêu cầu, hải quan nước này sẽ cấp mã code để quản lý từng cơ sở sản xuất khi xuất khẩu hàng hóa vào địa phận. Với quy trình này, có thể thấy, một cơ sở sản xuất để được cấp mã code xuất khẩu là một quá trình gian nan.
Quy trình là vậy, song thật khó tìm được một doanh nghiệp nào tuân thủ yêu cầu.
Ông K., chủ một chành xe tại TP Cà Mau chuyên chở cua đi TP.HCM, khẳng định, đến 90% doanh nghiệp xuất khẩu cua tại đây đều bỏ qua công đoạn kiểm tra cua tại cơ sở được cấp code trước khi xuất khẩu.
“Tui chở một lần cho mấy code, mấy code đó hầu hết ngoài Bắc là nhiều, chứ có cơ sở gì trong đây đâu. À cũng có và cái ở TP.HCM với Cà Mau luôn, nhưng mà code thì cho thuê tùm lum, cho xong thủ tục thôi. Tại cua đi thẳng hết, có qua cơ sở gì đâu, vựa nó đã làm xong hết rồi”, ông K. nói.
Ông K. cũng không ngại kể cho chúng tôi một vài cái tên quen thuộc như: Hoàng Anh, Gia Thành, Hoàng Trang, Anh Linh... những doanh nghiệp được cấp code xuất khẩu.
Hiện mỗi ngày, chành xe của ông K. đều có xe chở cua đi TP.HCM, xuất phát khung giờ 20 - 23h. Trên những chuyến xe này là cua được gom từ nhiều vựa, của nhiều chủ khác nhau, nhưng đều đã được đánh dấu sẵn mã code của các doanh nghiệp kể trên.
Thông tin này khiến chúng tôi tò mò về các cơ sở sản xuất được cấp code của những doanh nghiệp trên. Thật sự có cơ sở sản xuất hay không, hay chỉ là những cơ sở “trên giấy”? Và nếu có, thì hiện trạng chúng ra sao, tại sao có cơ sở nhưng không hoạt động đúng quy định?
>>> Kỳ 3: ‘Mò kim đáy bể’ tìm cơ sở sản xuất có code xuất khẩu cua Cà Mau>>
