Gửi bình luận
Việc thành lập Hội đồng trường là khâu đột phá trong tiến trình trao quyền tự chủ cho các trường đại học. Tuy nhiên, quyền hạn, trách nhiệm giữa Hội đồng trường và ban giám hiệu còn nhiều điểm chồng chéo, chưa rõ ràng; Hội đồng trường chưa phát huy được khả năng thực sự.
“Những vướng mắc trên đặt ra vấn đề cần có nghị định riêng cho các cơ sở giáo dục đại học tự chủ, tự chủ đại học”, TS Lê Viết Khuyến nhận định.
Vấn đề này từng được đại biểu Vương Quốc Thắng - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam phân tích tại phiên thảo luận về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 tại Quốc hội ở Kỳ họp thứ 6 (ngày 1/11).
Theo đại biểu Vương Quốc Thắng, đại học có vai trò lớn trong việc nghiên cứu, xây dựng thể chế, chính sách phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ, giữ gìn và lan tỏa văn hóa, thúc đẩy quốc gia đổi mới sáng tạo. Để đại học thực hiện được sứ mệnh này cần tiếp tục dành sự quan tâm lớn hơn. Trong đó, chính sách phát huy tự chủ đại học, vai trò của Hội đồng trường gắn với đảm bảo và kiểm định chất lượng giáo dục cần được đặc biệt quan tâm.
Đại biểu Vương Quốc Thắng cho rằng, Hội đồng trường là thiết chế giúp cơ sở giáo dục đại học thực thi quyền tự chủ, thực hiện chức năng quản trị, giám sát và trách nhiệm giải trình. Thành viên Hội đồng trường quyết định khả năng triển khai hoạt động, thực hiện quản trị chất lượng, hiệu quả của cơ sở giáo dục đại học hiện nay. Tuy nhiên, hiện có một số tồn tại, hạn chế khiến chưa phát huy hết vai trò tự chủ thực chất và thực hiện đầy đủ chức năng của Hội đồng trường như thiếu hướng dẫn cụ thể về cơ cấu tổ chức Hội đồng trường, việc giám sát quản lý, sử dụng tài chính, tài sản của cơ sở giáo dục đại học, kiểm toán nội bộ…
Do đó, ông Vương Quốc Thắng đề nghị Chính phủ cần sửa đổi, bổ sung Nghị định 99, trong đó đưa ra tiêu chí tiêu chuẩn, điều kiện để một cơ sở giáo dục đại học được coi là tự chủ; quy định cụ thể, cơ cấu thành viên của Hội đồng trường gắn với trách nhiệm quyền hạn thể chế hóa nội dung Hội đồng trường là cơ quan cao nhất của cơ sở giáo dục đại học. Quy định phương thức công khai kết quả kiểm định và giám sát khách quan, chất lượng cơ sở giáo dục đại học.
Đồng thời, Chính phủ nên ban hành nghị định riêng để vận hành cơ sở giáo dục đại học tự chủ. Trong đó, nhất quán quan điểm tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình, quy định mối quan hệ giữa cơ quan chủ quản và cơ sở giáo dục đại học tự chủ. Nghị định này sẽ quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ cấu quản trị, điều hành, khung tổ chức và hoạt động, bộ công cụ giám sát hoạt động bên trong cũng như thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục đại học tự chủ; quy định rõ cơ chế chức năng giám sát của Hội đồng trường.
 |
| Sinh viên Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TPHCM trong giờ học. Đây là một trong những trường thành viên thực hiện cơ chế hoạt động tự chủ sớm nhất trong Đại học Quốc gia TPHCM. Ảnh: Nguyễn Ngọc |
Với khối đại học quốc gia, nghị định riêng về cơ chế, chính sách và nguồn lực phù hợp, tương xứng với sứ mệnh đặt ra cũng là mong muốn của lãnh đạo Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TPHCM. Hiện, quyền hạn của đại học quốc gia tuân theo quy định của Luật Giáo dục Đại học sửa đổi 2018 nên các vấn đề về chuyên môn, tài chính, nguồn lực chưa có tính đặc thù để có thể thúc đẩy đơn vị phát triển đúng tầm.
TS Lê Viết Khuyến nhận định, 2 đại học quốc gia và cả những đại học vùng đang hoạt động theo mô hình liên hiệp các trường đại học chuyên ngành, chưa phải là một đại học đa lĩnh vực, có quyền tự chủ thực sự. Về mặt pháp lý, các trường đại học thành viên thuộc 2 đại học này hiện hoạt động gần như những trường đại học độc lập. Trong khi đó, đại học quốc gia là nơi để thí điểm nhiều chính sách giáo dục đại học nên cần được có cơ chế để đảm bảo sự khác biệt. Do đó, phải có nghị định riêng tạo những cơ chế, chính sách phù hợp về sử dụng nguồn lực, con người, tài chính cho đại học quốc gia.
Tại buổi làm việc giữa Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà với 2 đại học quốc gia tại TPHCM (tháng 9/2023), PGS.TS Vũ Hải Quân – Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM mong muốn, Chính phủ sớm ban hành Nghị định về đại học quốc gia và Quy chế tổ chức và hoạt động của đại học quốc gia và các cơ sở giáo dục đại học thành viên theo hướng tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho đơn vị. Theo ông Vũ Hải Quân, nghị định mới cần làm rõ quy định trong Khoản 2, Điều 8 Luật Giáo dục Đại học sửa đổi 2018: “Đại học quốc gia có quyền tự chủ cao trong các hoạt động về đào tạo, nghiên cứu khoa học, tài chính, quan hệ quốc tế và tổ chức bộ máy”.
Giữa tháng 8/2023, Tiểu ban giáo dục đại học, Hội đồng quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực họp phiên thứ nhất với chủ đề “Định hướng báo cáo đánh giá tổng kết giáo dục đại học theo Nghị quyết số 29/NQ-TW”.
Đề xuất nên có nghị quyết riêng về giáo dục đại học, GS.TS Phạm Hồng Quang - Chủ tịch Hội đồng Đại học Thái Nguyên cho rằng, vai trò dẫn dắt của giáo dục đại học với sự phát triển của địa phương, vùng miền chưa được làm rõ; có sự bất bình đẳng trong giáo dục đại học giữa các vùng miền.
Theo ông, cần tạo ra hệ thống các trường đại học là trung tâm đổi mới sáng tạo; nâng tầm giảng viên phải là nội dung chiến lược trong thời gian tới, trong đó trường đại học, giảng viên ngoài đào tạo, nghiên cứu khoa học phải tham gia vào tư vấn chính sách.
