Thầy Tăng Xuân Sơn, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thông Thụ 1 (huyện Quế Phong, Nghệ An) vẫn đang cân nhắc giải pháp tối ưu nếu triển khai môn tự chọn là Tiếng dân tộc thiểu số. Theo thầy Sơn, học sinh của trường đại đa số là con em đồng bào dân tộc Thái. Các em đều sử dụng tiếng mẹ đẻ để giao tiếp trong cộng đồng của mình. Về chữ viết, cho tới thời điểm này, trong chương trình hiện hành nhà trường chưa triển khai dạy chữ Thái.
Một mặt do ngôn ngữ Thái ở địa phương có khác biệt nhất định cả về tiếng nói, chữ viết so với tài liệu được xây dựng hiện nay. Mặt khác, dù trường có tới 23/26 giáo viên là người bản địa, trong đó nhiều thầy cô là người dân tộc Thái và đã từng theo học, thi lấy chứng chỉ tiếng Thái nhưng để thực hành dạy học còn nhiều khó khăn, vướng mắc.
Vì vậy, nhà trường tính đến phương án sẽ sử dụng 2 tiết tự chọn/tuần dành cho ngoại ngữ (tiếng Anh) hoặc để tăng cường tiếng Việt cho học sinh. Qua đó giúp các em thuận tiện trong giao tiếp, góp phần hiệu quả vào tiếp cận kiến thức Chương trình SGK mới.
Trong khi đó, Trường Tiểu học Đoọc Mạy (huyện Kỳ Sơn, Nghệ An) nhiều năm qua vẫn đang duy trì dạy tiếng Mông cho học sinh lớp 3 - 5. Theo thầy Hiệu trưởng Trần Hữu Trường, 100% học sinh là con em đồng bào Mông, vì vậy, các em tỏ ra hứng thú, háo hức với việc được học, đọc, viết được tiếng mẹ đẻ của mình.
Chương trình dạy chữ Mông được thực hiện theo Nghị định 82 với hình thức là tiết học tăng cường, thời lượng 4 tiết/tuần. Kinh phí triển khai được cấp theo hướng dẫn của Nghị định 82. Giáo viên được cử đi tập huấn, dạy học và trả chế độ như tiền dạy tăng tiết. Đây là nền tảng thuận lợi để nhà trường thực hiện dạy môn tự chọn Tiếng dân tộc thiểu số trong chương trình mới.
Tuy nhiên, với kinh nghiệm nhiều năm công tác tại huyện Kỳ Sơn, thầy Trường cũng cho rằng, dạy tiếng dân tộc thiểu số sẽ gặp khó khăn đối với trường có đa thành phần dân tộc thay vì chỉ một như xã Đoọc Mạy. Theo thầy Trường, với học sinh các dân tộc khác, nhà trường có thể linh hoạt dành 2 tiết tự chọn này cho học tiếng Anh (nếu đủ giáo viên) hoặc tăng cường tiếng Việt.
Nguyên nhân bởi học sinh dân tộc thiểu số, nhất là các em tiểu học gặp nhiều hạn chế về tiếng phổ thông, tốc độ tiếp thu kiến thức chậm hơn so với học sinh vùng thuận lợi. Nếu được tăng cường tiếng Việt, hoặc cho các em làm quen với tiếng Anh ở lớp 1, 2 để chuẩn bị lên lớp 3 môn Ngoại ngữ là bắt buộc cũng là giải pháp khả thi và phù hợp với nhu cầu học sinh.
Ông Thái Bình Dương, chuyên viên phụ trách lĩnh vực dân tộc miền núi, Sở GD&ĐT Nghệ An cho biết: Học sinh dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh có nhiều thành phần như Thái, Mông, Khơ Mú, Ơ Đu, Thổ, Đan Lai. Sở đã hướng dẫn phòng GD&ĐT các huyện miền núi có học sinh người Thái, Mông chỉ đạo trường học đăng ký. Trên cơ sở đăng ký của các trường, sở sẽ tổng hợp và triển khai khi đủ điều kiện về tài liệu giảng dạy, giáo viên phụ trách. Đồng thời có phương án thay thế môn học cho những em không thuộc nhóm 8 ngôn ngữ trong môn tự chọn Tiếng dân tộc thiểu số theo Chương trình GDPT mới để đảm bảo quyền lợi.