Dự phòng và kiểm soát các cơn hen phế quản khi giao mùa

Khi thời tiết chuyển mùa, rõ rệt nhất là giao mùa thu-đông, khoảng thời gian có nhiệt độ ngày đêm chênh lệch lớn cũng chính là điều kiện thuận lợi cho khởi phát cơn hen ác tính, hết sức nguy hiểm.

Nhận biết cơn hen cấp tính

Cơn hen phế quản thường xuất hiện với các dấu hiệu như mệt mỏi, khó thở tăng dần. Bệnh chuyển biến nhanh dẫn tới người bệnh khó thở khi thở ra, hoảng hốt, vã mồ hôi lạnh, co kéo cơ hô hấp và đặc trưng nhất là tiếng cò cử hay tiếng thở khò khè.

Ở mức độ nghiêm trọng, bệnh nhân thở rất nặng nhọc, ngực như có cảm giác bó chặt, chèn ép và thường phải ngồi dậy, bám vào thành giường để thở. Bệnh nhân cũng thường có ho nhiều với đờm trắng, dính hoặc đặc quánh kèm theo; hoặc sốt cao và ho khạc đờm vàng nếu có nhiễm khuẩn (bội nhiễm). Nghe phổi bệnh nhân thấy đầy tiếng ran.

Cơn hen phế quản thường xảy ra vào ban đêm hoặc khi bệnh nhân gặp các yếu tố kích thích (các yếu tố khởi phát hen). Nếu không được xử trí, diễn biến của cơn hen sẽ nặng dần lên, chuyển thành nguy kịch với các dấu hiệu như mạch chậm rời rạc, tụt huyết áp, hôn mê, thở ngáp, nghe phổi “im lặng”. Các dấu hiệu này đồng nghĩa với việc bệnh nhân đang trong tình trạng nguy hiểm.

Tại sao thời tiết thay đổi lại là yếu tố gây khởi phát cơn hen?

Nhiều nghiên cứu cho thấy yếu tố khởi phát cơn hen phế quản phổ biến nhất hiện nay là thay đổi thời tiết, sau mới tới các dị nguyên làm kích ứng đường thở như thức ăn, lông chó mèo, nấm mốc, các hoạt động gắng sức…

Giao mùa, thời tiết thay đổi thất thường, trong một ngày cũng có thể tồn tại nhiều hình thái thời tiết khác nhau, sáng lạnh, trưa và chiều chuyển nóng, tối và nhất là ban đêm nhiệt độ giảm mạnh. Kiểu thời tiết này tạo điều kiện cho virut, vi khuẩn phát triển và tấn công người bệnh. Đây cũng là tác nhân quan trọng làm khởi phát cơn hen cấp tính, đặc biệt với đối tượng người già và trẻ nhỏ, những đối tượng khó thích nghi với thay đổi của thời tiết. Thời gian gần đây, theo thống kê tại các bệnh viện, tỷ lệ bệnh nhân hen phế quản lên cơn hen cấp có tỷ lệ gia tăng hơn trước, phần lớn bệnh nhân nhập viện lúc nửa đêm gần sáng.

Làm thế nào để dự phòng và kiểm soát cơn hen?

Tuy không tuyệt đối, nhưng việc dự phòng sự xuất hiện của cơn hen là điều hoàn toàn có thể. Song thực tế cho thấy, có tới 89% không điều trị dự phòng và cũng chỉ có 29% người đi khám. Theo chuyên gia, sở dĩ có tình trạng này bởi một bệnh nhân hen phế quản còn có tâm lý coi thường và điều trị không đúng cách. Để điều trị, bệnh nhân cần dùng thuốc giãn phế quản (khi có cơn) và thường xuyên dùng thuốc dự phòng để chống viêm. Tuy nhiên, không ít bệnh nhân do thấy dễ chịu khi dùng thuốc cắt cơn đã không dùng thuốc dự phòng nữa. Do gốc bệnh là tính trạng viêm mạn tính không được điều trị, chỉ tập chung điều trị vào triệu chứng, khi có cơn mới dùng thuốc giãn phế quản nên tình trạng viêm ngày càng trầm trọng, tần xuất lên cơn hen tăng, mức độ nặng hơn.

Dự phòng hen là chìa khóa tiên quyết để giảm tần suất tái phát hen trong tương lai, ngăn ngừa chức năng phổi mất đi theo thời gian và hạn chế các tác dụng không mong muốn khi lạm dụng thuốc giãn phế quản. Ngoài dự phòng theo Tây y, hiện nay nhiều bệnh nhân cũng lựa chọn phương pháp dùng thảo dược, điều trị theo y học cổ truyền để phòng và điều trị hen phế quản.