Gửi bình luận
Ukraine - quân bài chiến lược?
Khi phe đối lập nhìn thấy cơ hội, đảng PiS hậu thuẫn Tổng thống Duda hiểu rõ thách thức mà họ đối mặt. Cuộc biểu tình với một triệu người tham gia khiến PiS quyết liệt hơn trong nỗ lực vận động cử tri, nhất là các nhóm theo chủ nghĩa dân tộc bảo thủ và nông dân. Bên cạnh các chiến lược quen thuộc như nâng lương hưu và trợ cấp, PiS gần đây tăng cường các tuyên bố có giọng điệu cứng rắn, chĩa mũi dùi về Đức, EU, phe đối lập và cả Ukraine. Konstanty Gebert, nhà phân tích ở Warsaw đánh giá, PiS đang tìm cách khiến cử tri tin rằng, chỉ có họ mới hiểu lợi ích thật sự của Ba Lan và "việc PiS đánh mất quyền lực sẽ gây ra mối đe dọa sinh tử cho đất nước". Dưới cách mô tả của PiS, theo ông Gebert, "nếu PiS thua, Ba Lan sẽ nằm dưới sự kiềm tỏa của Brussels, trở thành người nô lệ cho Đức".
Người biểu tình đứng kín quảng trường ở trung tâm Warsaw hôm 1/10 cùng cờ Ba Lan và cờ EU. Ảnh: Reuters
Mới đây, Chính phủ Ba Lan ngày 3/10 lại tuyên bố yêu cầu Đức bồi thường thiệt hại từ thời Thế chiến II. "Đây là vấn đề không chỉ về tài chính mà còn về phẩm giá của chúng ta. Không thể để những người khác được trả bồi thường, mà Ba Lan thì không. Chúng ta phải đấu tranh vì điều này", Phó Thủ tướng Ba Lan Jaroslaw Kaczynski nói. Năm ngoái, ông Kaczynski từng yêu cầu Đức phải trả 1.300 tỷ USD bồi thường, động thái được các cử tri lớn tuổi ủng hộ nhưng bị Đức phớt lờ.
Với EU, bất chấp căng thẳng xung quanh nỗ lực cải tổ tư pháp, chính phủ do PiS lãnh đạo nhiều lần chỉ trích liên minh này can thiệp công việc nội bộ, đồng thời tìm cách gây sức ép lên Brussels xung quanh vấn đề người nhập cư. PiS mới đây cũng thể hiện sự phản đối với thỏa thuận di cư mới của EU, trong đó đặt ra hạn ngạch tiếp nhận người di cư cho các quốc gia và yêu cầu họ trả hơn 21.000 USD cho mỗi người mà họ từ chối. Ngoài khoảng 1,5 triệu người tị nạn Ukraine, Ba Lan năm nay đón không dưới 20.000 người di cư từ Bắc Phi và Trung Đông qua ngả Belarus. Năm 2015, thái độ cứng rắn trong vấn đề di cư là một trong những công cụ quan trọng giúp PiS lên nắm quyền tại Ba Lan.
Theo Brookings, PiS hồi tháng 8/2023 cũng tìm cách vận động thêm cử tri trung thành đi bỏ phiếu bằng cách bổ sung một cuộc trưng cầu khác nhân dịp tổng tuyển cử vào giữa tháng 10 tới đây, với các câu hỏi trong lá phiếu xung quanh hoạt động bán doanh nghiệp nhà nước, tăng tuổi nghỉ hưu, dỡ bỏ tường biên giới với Belarus và việc tiếp nhận người nhập cư bất hợp pháp từ Trung Đông, châu Phi.
Về Ukraine, Ba Lan từng là nước ủng hộ Kiev mạnh mẽ nhất sau khi chiến sự nổ ra. Bên cạnh hỗ trợ nhân đạo, 20 tháng qua Warsaw cung cấp lượng lớn viện trợ quân sự và hậu thuẫn Ukraine về chính trị tại các tổ chức NATO, EU và Liên hợp quốc. Tuy nhiên, mối quan hệ có vẻ bền chặt đó đang rạn nứt. Trong khi cử tri ở nông thôn có vai trò tối quan trọng với PiS, ngũ cốc giá rẻ của Ukraine tràn ngập thị trường khiến nông dân Ba Lan gặp khó.
Cuối cùng, PiS lựa chọn cử tri thay vì cam kết với Ukraine. Sau khi lệnh hạn chế ngũ cốc của Ukraine hết hạn hôm 15/9, Ba Lan tuyên bố tiếp tục duy trì biện pháp hạn chế với ngũ cốc Ukraine, động thái vấp phải phản ứng quyết liệt từ Kiev.
Khi căng thẳng leo thang, tại phiên họp Liên hợp quốc tháng trước, Tổng thống Ba Lan Duda không ngần ngại mô tả Ukraine là "người chết đuối cố bám vào mọi thứ. Một người đuối nước vô cùng nguy hiểm khi có thể kéo cả bạn xuống nước". Ông cũng đề cập tới gánh nặng của Ba Lan khi viện trợ nhân đạo và vũ khí cho Kiev hay việc phải đón hàng triệu người tị nạn từ quốc gia láng giềng. Trong khi đó, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki tuyên bố Warsaw không còn chuyển giao vũ khí mới cho Ukraine nữa, khiến các đồng minh phương Tây hoang mang. Chuyên gia Gebert nhận định, để có được lá phiếu ủng hộ ở vùng nông thôn trong bối cảnh hiện nay, PiS "sẵn sàng trả giá cao về mặt chính trị để quay lưng với Ukraine". "Kết quả cuối cùng sẽ phụ thuộc vào tỷ lệ phiếu bầu của nông dân và số phiếu mà phe bảo thủ giành được nhờ lập trường phản đối việc ủng hộ Ukraine", ông Gebert nói.
