Gửi bình luận
Đến năm 1876 khi kinh lý qua đây, thấy có ngọn tháp hình dáng khổng lồ nên vua Tự Đức đổi tên chùa Ninh Phúc là Bút Tháp.
 |
| Bức chạm 'Đăng khoa'. |
Trải qua bao thăng trầm lịch sử, chùa Bút Tháp luôn được bảo vệ, giữ gìn và trở thành một trong những địa chỉ nổi bật của giới nghiên cứu lịch sử - kiến trúc - mỹ thuật.
Đến nay, ngoài các hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia, ngoài tháp Báo Nghiêm nổi tiếng, chùa Bút Tháp vẫn còn nhiều hạng mục chưa được giải mã thỏa đáng.
Số nhiều, là các bức chạm tỉ mỉ thời Lê - Nguyễn và ở những vị trí ít quan trọng của cổ tự. Một trong số đó là ba bức chạm trên lan can đá, mang tên: Đăng khoa, Phong hầu và Tước lộc.
Theo TS Nguyễn Xuân Diện - Viện Nghiên cứu Hán Nôm, bức chạm “Đăng khoa” được sử dụng nhiều trong các minh họa về văn học nghệ thuật dân gian. Bức chạm hình hai con cò (chữ Hán là Lộ 鹭) và hoa sen (Liên hoa 蓮花). Hình ảnh này ẩn dụ bốn chữ: Lộ Lộ Liên Hoa 鹭鹭蓮花 = Con cò, con cò và hoa sen.
“Lộ là cò, đồng âm với lộ 路 là con đường; liên hoa 蓮花 là hoa sen, đồng/cận âm với chữ Liên khoa 連科 (liền khoa thi này đến khoa thi khác, không bị rớt khoa). Lộ Lộ Liên Hoa 鹭鹭蓮花, cận âm với Lộ Lộ Liên Khoa 路路連科. Bức chạm là ẩn dụ lời chúc: Đường khoa cử chặng nào cũng thuận, tiếp liền thi và đỗ. Đây là lời cầu mong bên cạnh Tước lộc, Phong hầu ở bức chạm bên cạnh”, TS Nguyễn Xuân Diện cho hay.
Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng, “Liên hoa” đúng là chơi chữ đồng âm với “liên khoa”, tức đậu liên tiếp mấy khoa thi. Nhưng khi có hai con cò thì sẽ là thành ngữ khác. Lúc này hoa sen trong đó không đọc “Liên hoa” mà đọc là “Thanh liên”. Cả câu sẽ là: Lộ lộ thanh liên 鹭鹭青蓮, ý này gợi từ đồng âm được hiểu là: Lộ lộ thanh liêm 路路清廉, tức lời nhắc đức thanh liêm của người làm quan.
Bức chạm thứ hai là “Phong hầu” - diễn tả cảnh khỉ đang trêu ong. Khỉ tên chữ Hán là Hầu 猴, ong là Phong 蜂 - đồng âm với hai chữ Phong Hầu 封侯. Bức chạm gợi thông điệp là ước mong về việc được Phong hầu. Cầu mong phong hầu nhưng còn cầu được sống lâu để hưởng nên có chạm cây đào đang cho chùm quả, để biểu thị cầu thêm thọ. Thọ lâu để hưởng phong hầu.
Bức chạm thứ ba là “Tước lộc” - chim sẻ và hươu. Chim sẻ tên chữ Hán là Tước 雀, hươu là Lộc 鹿 - đồng âm với Tước Lộc 爵祿. Bức chạm gợi thông điệp ước mong về việc được Tước lộc. Bức chạm còn khắc hình cành lựu trĩu quả, mà lựu nhiều hạt tượng trưng cho sự sinh sôi đông đúc chen chúc, cũng là biểu tượng phụ họa cho biểu tượng chính để cầu mong nhiều tước lộc.
Ở chốn thiền tự nhưng các bức chạm lan can đá lại gắn với các mong ước thành đạt khoa cử, được phong tước phong hầu - được coi là “rất đời”, cũng là điều đặc biệt ở chùa Bút Tháp luôn đòi hỏi các lý giải thấu đáo từ giới nghiên cứu.
Theo TS Lê Viết Nga - nguyên Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh, ngoài giá trị của một di tích quốc gia đặc biệt, lưu giữ 4 nhóm bảo vật quốc gia (Tượng Phật bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, ba pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm liên hoa, Hương án). Chùa Bút Tháp còn hàng trăm hiện vật mà từng mảng miếng đều thể hiện sự độc đáo của kiến trúc - điêu khắc - mỹ thuật, thể hiện và đại diện cho lịch sử - văn hóa - tôn giáo thuộc hàng đặc sắc và độc đáo bậc nhất Việt Nam.
