Gửi bình luận
Mô hình giáo dục tự định hướng là chủ đề thảo luận chính tại chung kết cuộc thi tranh biện và hùng biện đa thể thức quốc tế - Olympia International Championship 2025 diễn ra ngày 26/10 tại Hà Nội.
Trong 2 ngày 25 và 26/10, tại Trường Phổ thông liên cấp Olympia, Hà Nội, đại diện của gần 80 trường học trên cả nước đã tham dự sân chơi Olympia International Championship mùa thứ hai.
Cuộc thi tranh biện và hùng biện bằng tiếng Anh này nhằm tìm ra những thí sinh xuất sắc nhất đại diện Việt Nam tham dự các giải đấu uy tín toàn cầu, trong đó có Tournament of Champions (TOC) - giải tranh biện và hùng biện trung học danh giá của Đại học Kentucky (Mỹ) có tuổi đời xấp xỉ 55 năm.
Phần thi được quan tâm nhất là bảng tranh biện dành cho học sinh THCS với chủ đề kiến nghị mang tính thời sự: Có nên áp dụng mô hình giáo dục tự định hướng (self-directed education) - tức trao quyền cho học sinh được chủ động lựa chọn nội dung, phương pháp, tốc độ và mục tiêu học tập thay vì bị ràng buộc hoàn toàn bởi chương trình và giáo viên?
3 thí sinh Nguyễn Quang Vinh (Vinschool Grand Park, TPHCM), Nguyễn Hà Bảo Nghi (Trường quốc tế Úc, TPHCM) và Hu Suri Trịnh (Vinschool Ocean Park, Hà Nội) thuộc nhóm ủng hộ.
Nhóm ủng hộ cho rằng hệ thống giáo dục hiện nay quá chú trọng điểm số mà bỏ qua tư duy sáng tạo, khả năng hiểu sâu và sự phát triển cá nhân. Các trường thường tập trung vào học sinh trung bình để nâng thành tích, còn những học sinh yếu hoặc học chậm hơn thì bị bỏ lại phía sau.
Bên cạnh đó, các bài học khô khan, thiếu tương tác khiến học sinh chỉ học vẹt để thi, chứ không thực sự hiểu vấn đề.
Trái lại, mô hình giáo dục tự định hướng sẽ khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, khám phá và hiểu bản chất của kiến thức. Giáo viên trong mô hình này không còn là người đọc cho học sinh chép mà trở thành người hướng dẫn. Nhờ đó, giáo dục không còn tạo ra những “cỗ máy làm bài thi”, mà nuôi dưỡng những con người biết tư duy, sáng tạo và thích nghi với cuộc sống hiện đại.
“Chúng tôi tin rằng giáo dục không thể “một khuôn cho tất cả”. Mỗi học sinh là một cá thể riêng biệt, và nhà trường phải tôn trọng điều đó.
Vì vậy, chúng tôi khẳng định: các trường học cần mạnh dạn áp dụng mô hình giáo dục tự định hướng - con đường duy nhất để giáo dục trở nên công bằng, nhân văn và thực chất hơn, chuẩn bị cho thế hệ trẻ không chỉ để thi, mà để sống, học và sáng tạo”, nhóm học sinh ủng hộ nhấn mạnh.
Ở nhóm phản đối kiến nghị, 5 thí sinh đến từ Hà Nội gồm Khổng Tiến Lập (Trường THCS Chu Văn An), Mai Nhật Tùng (Trường THCS Ngôi Sao Hà Nội), Đỗ Đào Lan Vy và Vũ Tuấn Kiệt (Trường THCS Archimedes), Nguyễn Sơn Tùng (Trường THCS Ngoại ngữ) đã đưa ra những lập luận thuyết phục để bác bỏ.
Nhóm học sinh phản đối cho rằng, mô hình giáo dục tự định hướng không thực tế đối với phần lớn học sinh.
Trẻ em và thanh thiếu niên thường thiếu kinh nghiệm, động lực và kỷ luật cần thiết để lập kế hoạch học tập dài hạn. Nếu trường học để học sinh hoàn toàn tự quyết, việc học sẽ trở nên hỗn loạn, rời rạc và kém hiệu quả.
Tinh thần kỷ luật không phải là điều trẻ em có sẵn mà cần được rèn luyện thông qua học tập có hệ thống. Khi học sinh tuân theo thời khóa biểu, hoàn thành bài tập và nhận phản hồi từ giáo viên, các em học được cách quản lý thời gian và trách nhiệm của bản thân.
Nhóm học sinh cũng chỉ ra một thực tế: “Đa số trẻ em không biết rõ mình muốn trở thành ai trong 10 năm tới”. Ngay cả khi một số học sinh rất giỏi, các em vẫn cần có kỷ luật, nền tảng và sự hướng dẫn trước khi có thể đưa ra lựa chọn đúng đắn.
Bên cạnh đó, khi giáo dục do cá nhân tự quyết, những học sinh đến từ gia đình khá giả, cha mẹ có học thức cao hỗ trợ sẽ dễ dàng tiến xa hơn, trong khi các em có hoàn cảnh khó khăn lại bị bỏ lại phía sau. Điều này vô tình làm gia tăng khoảng cách giáo dục giữa các tầng lớp xã hội.
Thay vì tạo ra công bằng, mô hình giáo dục tự định hướng dễ khiến việc học trở thành đặc quyền chỉ dành cho những người có sẵn điều kiện thuận lợi.
Một yếu tố khác được nhóm học sinh phản đối đề cập một cách sắc sảo, đó là trong tương lai, các nhà tuyển dụng không tìm những người “học thứ mình thích”, họ cần những người có kỹ năng học tập, hợp tác và làm việc với người khác.
Kết quả chung cuộc, nhóm học sinh này đã giành ngôi vị quán quân, giành cơ hội sang Mỹ tham gia đấu trường tranh biện tại Đại học Kentucky.
