Gửi bình luận
Từ 1993, hai bên tiếp tục một số cuộc đối thoại, nhưng sự cố Thủ tướng Yitzhak Rabin bị ám sát năm 1995; việc Israel cố tình xây dựng thêm các khu định cư Do Thái mới; hay việc lực lượng Hamas thực hiện nhiều vụ tấn công dẫn đến nhiều khúc mắc, toan tính trên bàn đàm phán.
Tháng 7/2000, các cuộc đàm phán chính thức đổ vỡ do hai bên không chấp nhận các đề xuất của nhau, đẩy căng thẳng lên cao. Tháng 9/2000, việc lãnh đạo phe cánh hữu Israel Ariel Sharon tới thăm nhà thờ Hồi giáo al-Aqsa tại Đông Jerusalem một lần nữa làm bùng lên các cuộc biểu tình của người Palestine. Người Palestine ở Bờ Tây và Dải Gaza, dẫn đến làn sóng Intifada thứ hai.
Sau 5 năm, hơn 1.000 người Israel và khoảng 3.500 người Palestine đã thiệt mạng vì xung đột. Tháng 1/2005, Thủ tướng Israel Ariel Sharon quyết định rút lực lượng khỏi Dải Gaza, chấm dứt sự chiếm đóng tại đó từ năm 1967, nhóm lên hy vọng về một giải pháp “đổi đất lấy hòa bình”.
Tuy nhiên, Hamas coi sự rời đi đó của Israel là chiến thắng của họ. Đến 2007, bước ngoặt xảy ra khi Hamas giành kiểm soát toàn bộ Dải Gaza, chấm dứt giai đoạn PLO lãnh đạo khu vực. Hamas công khai đối đầu với PLO về chính trị. PLO từ đó chủ yếu hiện diện ở Bờ Tây. PLO chủ trương đối thoại với cả Israel và Hamas để tìm kiếm giải pháp, nhưng không đạt kết quả đột phá.
Trong khi đó, Hamas kiên quyết với đường lối đấu tranh thông qua vũ lực, dù sức mạnh quân sự của họ nhỏ bé so với Israel. Sự xói mòn niềm tin vào các nỗ lực ngoại giao sau nửa thế kỷ cũng khiến nhiều người Palestine lựa chọn ủng hộ Hamas hơn.
Lực lượng Israel đụng độ người Palestine trong đợt Intifada lần đầu tiên. Ảnh: MiddleEastMonitor
Với dân thường Palestine ở Dải Gaza, tình hình diễn biến ngày càng xấu. Từ 2007, Israel phối hợp cùng Mỹ dưới thời Tổng thống George W. Bush, châu Âu và Ai cập đóng cửa toàn diện các cửa khẩu ra vào Dải Gaza. Tel Aviv cũng phong tỏa không phận và vùng biển quanh Dải Gaza với lí do ngăn chặn mối đe dọa từ Hamas.
Các biện pháp phong tỏa đẩy người dân ở Dải Gaza vào cảnh phải vật lộn để sinh tồn. Gần 2 thập kỉ qua, Gaza thường xuyên thiếu nước, điện, nhiên liệu, chất đốt và vật liệu xây dựng. LHQ chỉ trích việc phong tỏa của Israel hủy hoại sinh kế và cản trở phát triển của Dải Gaza. Khu vực này thậm chí được mô tả là “nhà tù ngoài trời”.
Số liệu mà Fortune ghi nhận cho thấy, Dải Gaza ngày nay có khoảng 2,3 triệu cư dân Palestine sinh sống, chiếm gần 1/7 tổng cộng đồng người Palestine trên toàn cầu. Trong số họ, khoảng 1/3 có nguồn gốc ở Dải Gaza từ xa xưa, phần còn lại là hậu duệ của những người tị nạn bị trục xuất hoặc chạy trốn tới đó sau cuộc xung đột năm 1948.
Cấu trúc dân số tại Dải Gaza khá trẻ, với một nửa dưới 18 tuổi. Tuy nhiên, 53% hộ gia đình ở đây là người nghèo. Gaza có tỷ lệ trẻ em tới trường cao, nhưng 70% trong số các sinh viên tốt nghiệp từ độ tuổi 19-29 thất nghiệp.
Dải Gaza không im tiếng súng kể từ sau khi Hamas nắm quyền. Hamas và Israel đã giao tranh qua lại nhiều lần, bao gồm các cuộc xung đột nghiêm trọng vào các năm 2008, 2012, 2014 và 2021, khiến hàng ngàn người thiệt mạng, chủ yếu là người Palestine.
LHQ cũng ước tính hàng ngàn công trình nhà cửa, hạ tầng nông nghiệp, công nghiệp và năng lượng ở Dải Gaza, giá trị khoảng 5 tỷ USD, bị phá hủy trong chiến sự. Do bị phong tỏa, người Palestine ở Dải Gaza không thể tái xây dựng chúng.
Bi kịch lặp lại, nhưng khốc liệt hơn
Các lần xung đột ở Dải Gaza lâu nay thường kết thúc bằng lệnh ngừng bắn mong manh do các nước láng giềng môi giới mà không có giải pháp thực sự nào được nêu ra. Israel sau đó vẫn tiến hành mọi hành động họ cho là cần thiết để ngăn Hamas chế tạo, phóng rocket.
Ở chiều ngược lại, Hamas lập luận họ không có lý do để khuất phục, bởi cả khi các nhóm quân sự Palestine tôn trọng ngừng bắn, Israel vẫn tấn công người Palestine và từ chối dỡ bỏ phong tỏa.
Một khu phố ở Dải Gaza tan hoang sau đợt tấn công của Israel. Ảnh: NYTimes
Xung đột nghiêm trọng một lần nữa bùng phát sau khi Hamas ngày 7/10 phóng loạt rocket rồi mở đợt tấn công phối hợp bằng đường bộ, đường không và đường biển vào Israel, khiến hơn 1.300 người thiệt mạng trên vùng lãnh thổ do Israel kiểm soát, đánh dấu thiệt hại nặng nề nhất về người mà Israel hứng chịu kể từ sau cuộc chiến 1967.
Israel sau đó loại trừ đàm phán, đáp trả bằng chiến dịch không kích ồ ạt và cắt đứt mọi nguồn cung nhu yếu phẩm vào Dải Gaza. Israel cũng tuyên bố sớm mở chiến dịch trên bộ nhắm vào Dải Gaza, buộc hàng trăm ngàn người sinh sống tại đây di chuyển về phía gần biên giới Ai Cập.
Ba tuần qua, họ bỏ lại nhà cửa để sơ tán trong tình trạng không đủ thực phẩm, không nước sạch và thuốc men cạn kiệt. Sau 3/4 thế kỷ, hàng ngàn người Palestine lại bị buộc phải tha hương một lần nữa, diễn biến được Tổng thống Mahmoud Abbas của chính quyền Palestine cảnh báo có thể trở thành một “Nabka thứ hai”.
Trong tuyên bố ngày 20/10, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant nêu 3 giai đoạn trong chiến dịch ở Dải Gaza, đầu tiên là không kích phá hủy các mục tiêu trọng yếu; thứ hai là mở chiến dịch trên bộ để loại bỏ hoàn toàn các tay súng Hamas, phá cơ sở hạ tầng của Hamas; và giai đoạn 3 là xây dựng cơ chế an ninh mới tại khu vực. “Mục đích là thoát ly hoàn toàn trách nhiệm của Israel với cuộc sống thường ngày ở Dải Gaza, thiết lập trạng thái bình thường mới với công dân Israel và những người sinh sống quanh vùng đất đó”, quan chức Israel nêu.
Những chiếc xe tăng Israel được triển khai gần Dải Gaza. Ảnh: Times of Israel
Tuy nhiên, giới quan sát đánh giá nhiệm vụ của Israel không diễn ra suôn sẻ. Với địa hình bằng phẳng nhưng nhiều đô thị chật chội ở Gaza, hoạt động chiến đấu sẽ kéo dài, phức tạp với thiệt hại nặng nề. Những cuộc giao tranh tầm gần ở từng ngôi nhà, góc phố cũng làm giảm đáng kể ưu thế của bên có công nghệ tiên tiến hơn như Israel, giống những gì Nga từng trải qua trong chiến sự Ukraine. Bên cạnh đó, hệ thống đường hầm chằng chịt mà Hamas mất nhiều năm xây dựng ở Dải Gaza sẽ là thách thức không nhỏ một khi quân đội Israel mở chiến dịch tiến công.
Giới chuyên gia cũng đánh giá, nếu Israel muốn hành động nhanh, họ buộc phải sử dụng vũ lực triệt để hơn, từ đó làm tăng thương vong dân sự và gây thiệt hại cho cơ sở hạ tầng.
Theo Washington Post, số bom mà Israel sử dụng chỉ trong tuần đầu tiên chiến sự lên đến 6.000 quả, nhiều hơn số bom mà Mỹ khai hỏa một tháng khi họ tiến hành chiến dịch chống khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở cả Iraq lẫn Syria; và thấp hơn một chút lượng bom Mỹ sử dụng một năm ở Afghanistan.
Việc khai hỏa bom và tên lửa với tần suất quá lớn tại khu vực mật độ dân số đông đúc nhất hành tinh rõ ràng có thể kéo theo tính toán sai lầm, dẫn đến thương vong không mong muốn cho dân thường. Tính đến 25/10, khoảng 6.800 người đã thiệt mạng và hàng chục ngàn người khác bị thương trong cuộc chiến mới nhất của Hamas-Israel.
Trong khi các bên chưa tìm được cách thức thiết lập lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza, cha mẹ của những đứa trẻ Palestine buộc phải dùng bút mực ghi tên và thông tin cá nhân khác lên tay để gia đình, người thân nhận ra chúng trong trường hợp không may gặp nạn.
Số liệu của cơ quan y tế Gaza ghi nhận 2,055 đứa trẻ đã thiệt mạng ở Dải Gaza từ ngày 7/10, chiếm hơn 1/3 trong tổng số người chết vì các cuộc tấn công của Israel. Theo CNN, có khoảng 50.000 phụ nữ mang thai đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe ở Dải Gaza, bao gồm 5.000 người dự kiến sinh vào tháng tới.
