Gửi bình luận
Dân số giảm
Binh sĩ và tình nguyện viên Slovakia hỗ trợ người tị nạn Ukraine tại Vysne Nemecke ngày 26/2/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo hãng tin Reuters, bà Natalka Korzh, 52 tuổi, một đạo diễn truyền hình và là bà mẹ hai con, đã bỏ lại ngôi nhà mới xây ở Kiev để ra nước ngoài lánh nạn trong những ngày đầu của cuộc xung đột. Bà vừa tới Bồ Đào Nha và không có kế hoạch thay đổi cuộc sống của mình một lần nữa ngay cả khi chiến sự kết thúc ở Ukraine.
Các nghiên cứu của Cao ủy Liên hợp quốc về Người tị nạn (UNHCR) cho thấy đại đa số người Ukraine di tản muốn trở về vào một ngày nào đó, nhưng chỉ khoảng 1/10 có kế hoạch quay về sớm. Theo các nghiên cứu của UNHCR, trong các cuộc khủng hoảng tị nạn trước đây, ví dụ như ở Syria, mong muốn trở về nhà của người tị nạn đã phai nhạt dần theo thời gian.
Một số chủ công ty ở Ukraine cho biết họ sẽ gặp khó khăn khi nhiều người tị nạn có thể sẽ không quay trở lại và lực lượng lao động sẽ tiếp tục giảm trong nhiều năm tới. Đây là tình huống cũng khiến các nhà nhân khẩu học và chính phủ lo lắng.
Ông Volodymyr Kostiuk là Giám đốc điều hành của Farmak, một trong những công ty dược phẩm hàng đầu của Ukraine, với gần 3.000 nhân viên và doanh thu 200 triệu USD vào năm trước cuộc xung đột. Ông cho biết có rất nhiều người ra nước ngoài, chuyển nơi ở tại Ukraine hoặc nhập ngũ nên ông đang thiếu nhân viên phòng thí nghiệm và chuyên gia sản xuất có trình độ.
Ông Kostiuk nói: “Chúng tôi cần cố gắng bằng cách nào đó đưa họ trở lại Ukraine, bởi vì chúng tôi đã thấy rằng những người ở nước ngoài càng lâu thì họ càng ít muốn quay trở lại”.
Một cuộc thăm dò khoảng 500 doanh nghiệp ở Ukraine do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Nghiên cứu Chính trị Ukraine thực hiện cho thấy 1/3 doanh nghiệp coi tình trạng thiếu nhân viên là thách thức chính.
Đàn ông trong độ tuổi đi nghĩa vụ bị hạn chế rời khỏi Ukraine, vì vậy phụ nữ và trẻ em trong độ tuổi lao động chiếm đa số trong số người tị nạn.
Mặc dù người lao động tại các trang trại và nhà máy phải nhập ngũ, nhưng tình trạng thiếu lao động đặc biệt nghiêm trọng trong các ngành đòi hỏi trình độ học vấn và đào tạo cao hơn, vì phụ nữ trẻ có học thức nằm trong số những người có nhiều khả năng rời khỏi Ukraine nhất từ tháng 2/2022.
2/3 số phụ nữ Ukraine tới các nước châu Âu tị nạn đều là người có trình độ học vấn cao hơn.
Không chỉ là thiếu lao động, lực lượng lao động bị thu hẹp còn làm giảm nhu cầu tiêu dùng trong dài hạn.
Fozzy Group, công ty điều hành các chuỗi siêu thị hàng đầu Ukraine, đã mở lại các cửa hàng ở các khu vực xung quanh Kiev khi Nga rút khỏi khu vực này sau vài tháng đầu của cuộc xung đột. Ông Dmytro Tsygankov, Giám đốc Fozzy Group phụ trách các dòng sản phẩm mới cho biết, lượng khách hàng vẫn còn thấp.
Ông Tsygankov nói: “Chúng tôi không thể nói về phục hồi khi chúng tôi có vài triệu người đơn giản là không mua bất cứ thứ gì vì họ không ở trong nước”.
Ông cho biết số lượt khách hàng vào tháng 5 đã tăng so với năm ngoái, nhưng vẫn thấp hơn 16% so với tháng 5/2021, trước cuộc xung đột.
Người tị nạn Ukraine tại một điểm cứu trợ ở Przemysl, Đông Nam Ba Lan ngày 27/2/2022. Ảnh: PAP/TTXVN
Vấn đề dân số của Ukraine không chỉ nằm ở hàng triệu người tị nạn. Bà Ella Libanova, nhà nhân khẩu học tại Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Ukraine, cho biết một tỷ lệ lớn người dân là người già và tỷ lệ sinh của Ukraine, vốn là một trong những mức thấp nhất thế giới, đã giảm xuống 0,7 từ 0,9 khi xung đột nổ ra.
Một triệu người đang chiến đấu với người Nga, hàng triệu người sống trong lãnh thổ Nga kiểm soát hoặc đã di dời sang Nga. Chính phủ Ukraine không công bố số liệu thương vong, nhưng vào tháng 4, các đánh giá tình báo bị rò rỉ của Mũy cho biết 15.000 nam giới trong độ tuổi lao động đã thiệt mạng hoặc bị thương. Nhiều người nữa bị thương.
Bà Libanova cũng cảnh báo rằng một khi gỡ bỏ các biện pháp cấm nam giới rời khỏi Ukraine, nhiều người có thể đoàn tụ gia đình ở nước ngoài. Bà nói: “Một rủi ro lớn là đàn ông sẽ rời đi. Chúng ta sẽ mất đi những người trẻ, có trình độ, dám nghĩ dám làm, có học thức. Đó là vấn đề”.
Bà Libanova ước tính dân số ở các khu vực do Ukraine kiểm soát có thể chỉ còn 28 triệu người, giảm so với ước tính của chính phủ là 41 triệu người trước ngày 24/2/2022.
Ngay cả trước chiến tranh, dân số Ukraine đã giảm. Khi độc lập năm 1991, Ukraine có khoảng 52 triệu người. Một cuộc điều tra dân số năm 2001 đã ghi nhận dân số là 48,5 triệu người.
Theo một nghiên cứu, tùy thuộc vào thời gian chiến sự kéo dài và bao nhiêu người định cư ở nước ngoài, dân số Ukraine sẽ giảm thêm khoảng 1/5 đến 1/3 trong 30 năm tới.
Ảnh hưởng kinh tế
Người tị nạn Ukraine chờ để vào Ba Lan tại cửa khẩu biên giới Medyka, ngày 6/3/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Nhà nhân khẩu học Libanova ước tính dân số vào khoảng từ 28 triệu đến 34 triệu vào đầu năm 2023 tại các vùng do Ukraine kiểm soát.
Dựa trên một cuộc thăm dò vào tháng 2 với trên 1.000 người tị nạn ở các nước Liên minh châu Âu (EU), Trung tâm Chiến lược Kinh tế ước tính rằng khoảng 860.000 đến 2,7 triệu người Ukraine có thể ở lại nước ngoài mãi mãi. Do đó, nền kinh tế Ukraine có thể mất 2,55% -7,71% GDP mỗi năm.
Giám đốc điều hành Farmak, ông Kostiuk cho biết một số nhân viên của ông làm việc từ xa và chưa đến 5% nhân viên đã rời đi và ở lại nước ngoài. Tuy nhiên, ông lo lắng về tình trạng thiếu lao động chuyên môn ngày càng tăng, một phần là do những người trẻ mới tốt nghiệp thiếu kỹ năng thực tế do phải học từ xa trong đại dịch và cuộc xung đột.
Tuy vậy, chính phủ Ukraine lại lạc quan hơn về những người trở về. Ông Oleksiy Sobolev, Thứ trưởng Bộ Kinh tế Ukraine, phát biểu tại một hội nghị bàn tròn gần đây rằng ông dự đoán có tới 75% người tị nạn sẽ quay trở lại Ukraine trong vòng 3 năm sau khi xung đột kết thúc.
