Gửi bình luận
Sự thay đổi về nhân khẩu học cũng là một nguyên nhân khác. Người trẻ châu Á sinh ít con hơn so với thế hệ trước và có con muộn hơn. Do đó, họ ít chịu áp lực hơn trong việc kiếm được thu nhập ổn định ở tuổi 20. Lĩnh vực dịch vụ tăng trưởng bùng nổ đã mang đến cho họ những cơ hội công việc tốn ít sức lao động hơn như nhân viên trong trung tâm thương mại hay lễ tân khách sạn.
Vấn đề này đặc biệt căng thẳng ở Trung Quốc, nơi tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên thành thị lên tới 21% trong tháng 6 dù nhiều nhà máy thiếu lao động. Các công ty đa quốc gia đang chuyển hoạt động sản xuất sang các nước lân cận. Nhiều chủ nhà máy ở đại lục cho biết họ cũng đang gặp khó khăn trong việc thu hút lao động trẻ.
Theo dữ liệu từ Tổ chức Lao động Quốc tế của LHQ, mức lương tại nhà máy ở Việt Nam đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2011 lên 320 USD/tháng, gấp 3 lần tốc độ ở Mỹ. Tại Trung Quốc, con số này là 122% từ năm 2012 đến 2021.
Thực tế mới của thị trường lao động
Trước đây, để giải quyết vấn đề, các nhà sản xuất chỉ cần chuyển địa điểm đến nơi có chi phí lao động thấp hơn. Song, tình hình hiện tại lại không dễ dàng như vậy. Một số quốc gia châu Phi và Nam Á có lực lượng lao động lớn, nhưng nhiều nơi lại không ổn định về chính trị hay thiếu cơ sở hạ tầng tốt và lực lượng lao động có tay nghề.
Các thương hiệu đồ may mặc đã gặp khó khăn khi họ mở rộng sang Myanmar và Ethiopia vì bất ổn chính trị. Bangladesh từng là lựa chọn hàng đầu nhưng lại gặp vấn đề do các chính sách thương mại không cởi mở và cảng tắc nghẽn.
Ấn Độ có số lượng dân rất lớn và nhiều doanh nghiệp đã lựa chọn đây là địa điểm thay thế Trung Quốc. Song, nhiều giám đốc nhà máy đã phàn nàn về khó khăn khi giữ chân lao động trẻ. Nhiều người thích làm nông hơn vì được nhà nước hỗ trợ hoặc lựa chọn các công việc tự do. Trong khi đó, các kỹ sư thì bỏ việc ở nhà máy để làm IT.
Trong bối cảnh đó, các chủ nhà máy ở châu Á đã nỗ lực cải thiện phúc lợi ở nơi làm việc, như trợ cấp việc học mẫu giáo và tài trợ cho các chương trình đào tạo kỹ thuật. Một số đang chuyển nhà máy đến vùng nông thôn, nơi người dân sẵn sàng làm các công việc chân tay hơn.
Hiện tại, thị trường lao động đã đổi khác so với 2 thập kỷ trước, khi việc tìm nhân viên không còn đơn giản chỉ là mở cổng sẽ có hàng dài người kéo đến.
Năm 2001, Nike cho biết hơn 80% công nhân trong nhà máy của họ là người châu Á, chủ yếu là ở tuổi 22, độc thân và gia đình làm nông. Hiện tại, độ tuổi trung bình của công nhân Nike Trung Quốc là 40, ở Việt Nam là 31, một phần do dân số châu Á đang già đi nhanh chóng.
Lovesac, nhà sản xuất đồ nội thất của Mỹ, cho biết lực lượng lao động của họ ở Trung Quốc đang già đi và gặp khó khi tìm nhân sự trẻ tuổi hơn. CEO Shawn Nelson, cho hay, người trẻ sử dụng smartphone và hoà nhập với văn hoá toàn cầu, nên họ không hứng thú với công việc trong nhà máy.
Trong bối cảnh các nhà máy châu Á chuyển sang tự động hoá, nhiều công ty khó tìm được công nhân có khả năng vận hành máy móc hiện đại. Các nhà quản lý cho biết, thanh niên ít quan tâm đến kỹ thuật cơ khí và những người thích lĩnh vực này lại làm ở ngành nghề khác.
Susi Susanti, 29 tuổi đến từ Indonesia, cho biết cô đã thử làm việc tại nhà máy sau khi tốt nghiệp trung học. Cô không thích công việc trong cả nhà máy điện tử và đóng giày. Sau đó, Susi đã học tiếng Trung Quốc và nhận việc chăm sóc một cặp vợ chồng lớn tuổi người Đài Loan.
Hiện tại, thù lao của Susi cao hơn gấp 3 lần so với khi làm trong nhà máy ở Indonesia. Hơn nữa, cô cũng thấy công việc này bớt mệt mỏi hơn.
Tham khảo WSJ
