Tại bản Piêng Vai (xã Mỹ Lý, Nghệ An), lớp học xóa mù chữ đang thắp lên ánh sáng tri thức và hi vọng thoát nghèo cho đồng bào Mông nơi đây.

Bản Piêng Vai, xã Mỹ Lý nằm lọt thỏm giữa bốn bề núi rừng trùng điệp. Đây là một trong những bản làng biên giới xa xôi và khó khăn bậc nhất của miền Tây xứ Nghệ.
Nằm cách trung tâm xã hơn 20km, đường vào Piêng Vai quanh co, dốc đứng; mùa nắng bụi mờ trời, mùa mưa bùn lầy trơn trượt. Sự cách trở về địa lý cùng điều kiện kinh tế khắc nghiệt khiến cái đói, cái nghèo cứ mãi đeo bám người dân nơi đây.
Vì gánh nặng mưu sinh, đồng bào Mông ở Piêng Vai, đặc biệt là phụ nữ phải bỏ dở việc học để lên rẫy, thậm chí có người chưa từng một lần được đến trường. Không biết chữ, cuộc sống của đồng bào gặp muôn vàn khó khăn, tạo nên cái vòng luẩn quẩn của nghèo khó.
Thấu hiểu những trăn trở ấy, tháng 5/2025, Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Mỹ Lý 1 đã phối hợp cùng Đồn Biên phòng Mỹ Lý và Hội Liên hiệp Phụ nữ xã tổ chức lớp học xóa mù chữ ngay tại bản.

Lớp học đặc biệt này có 12 học viên, hầu hết đều hoàn cảnh khó khăn. Đó là những bà mẹ đơn thân, một mình gồng gánh nuôi con; là những người bà tuy tuổi đã cao nhưng vẫn là trụ cột chăm sóc gia đình, thay cho con cái đi làm ăn xa để lại đàn cháu nhỏ.
Nhìn những bàn tay vốn chỉ quen cầm cuốc, cầm rựa phát rẫy nay vụng về, run run cầm cây bút chì, nắn nót từng nét sổ thẳng, nét móc… ai nấy đều không khỏi xúc động. Những ngón tay chai sần, thô ráp vì lao động nặng nhọc giờ đây đang cố gắng mềm mại hơn để đưa những nét chữ đầu đời.
Tham gia lớp xóa mù chữ từ những ngày đầu, bà Vừ Y Xài (SN 1977, trú tại bản Piêng Vai) chia sẻ, ngày trước do gia đình quá nghèo nên bà không có điều kiện đi học. Sau khi được các giáo viên, cán bộ Biên phòng tuyên truyền, bà Xài liền hăng hái đăng ký tham gia.
"Trước đây, đi chợ bán con gà cũng không biết tính tiền, khổ lắm. Giờ có các thầy cô, các chú bộ đội về dạy chữ tôi rất vui. Ban ngày đi rẫy mệt, nhưng tối đến vẫn muốn đi học để biết cái chữ, sau này còn dạy cháu học bài, biết đọc cái tin nhắn điện thoại", bà Xài tâm sự.

Thầy Nguyễn Thế Vĩnh, Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Mỹ Lý 1 cho biết, lớp xóa mù chữ ở bản Piêng Vai thường bắt đầu vào các buổi tối cuối tuần, khi công việc nương rẫy của người dân tạm gác lại.
Các thầy cô giáo và chiến sĩ biên phòng phải kiên nhẫn, phương pháp dạy học cũng phải linh hoạt, mềm mại, kết hợp giữa việc dạy chữ và lồng ghép tuyên truyền pháp luật. Kết hợp với hướng dẫn người dân cách làm kinh tế, giữ gìn vệ sinh môi trường để bà con dễ hiểu, dễ nhớ và thấy thiết thực.
Theo thầy Vĩnh, việc mở lớp xóa mù chữ tại Piêng Vai mang ý nghĩa chính trị - xã hội sâu sắc. Đối với vùng biên, nâng cao dân trí là chìa khóa then chốt để đảm bảo an ninh quốc phòng. Khi người dân biết chữ, họ sẽ hiểu rõ hơn các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.
Ngoài ra, tri thức là động lực để phát triển kinh tế. Biết tính toán, bà con sẽ biết hoạch định mùa màng, mua bán sòng phẳng, áp dụng khoa học kỹ thuật vào chăn nuôi, trồng trọt. Đó là con đường bền vững nhất để thay đổi diện mạo nông thôn miền núi.

Đáng chú ý, trong quá trình lên lớp, các cán bộ Biên phòng còn kết hợp làm công tác dân vận. Tranh thủ ngoài giờ học, các anh đến từng nhà vận động người dân tự giác giao nộp súng tự chế.
Đồng thời, thông qua những con chữ, các thầy cô và chiến sĩ cũng tuyên truyền đẩy lùi nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, góp phần nâng cao chất lượng sống và xây dựng môi trường xã hội lành mạnh trên địa bàn.
Thầy Vĩnh cho biết thêm, lớp học dự kiến thực hiện trong 1 năm, học viên hoàn thành sẽ được cấp chứng nhận theo quy định. Việc học tập của người dân vùng cao như được tiếp thêm sức mạnh khi có sự đồng hành của những thầy giáo mang áo lính.

"Các cán bộ, chiến sĩ Biên phòng không chỉ hỗ trợ nhà trường, địa phương về dạy học xóa mù chữ, mà còn là lực lượng nhanh nhạy, năng động, vững vàng trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là bảo vệ bản làng bình yên", thầy Vĩnh nhấn mạnh.
Khi màn đêm buông xuống, ánh đèn từ lớp học xóa mù ở bản Piêng Vai đang thắp lên niềm tin mãnh liệt về một tương lai tươi sáng hơn cho bản làng biên giới. Mai này, chính những bàn tay chai sần sẽ tự viết nên những trang mới no ấm, hạnh phúc hơn cho cuộc đời mình và cho mảnh đất phên dậu của Tổ quốc.