Đề tài "Nâng cao nhận thức về lòng biết ơn trong cuộc sống cho học sinh THCS" đã được tham gia dự thi KHKT cấp TP Hà Nội năm học 2024-2025.
Với mong muốn lan tỏa cho các bạn học sinh lối sống tích cực, biết thể hiện lòng biết ơn trong cuộc sống, Ngô Bảo Bảo và Nguyễn Thu Trà - học sinh lớp 9A4, Trường THCS Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội) đã quyết định lựa chọn đề tài: "Nâng cao nhận thức về lòng biết ơn trong cuộc sống của học sinh THCS".
Giáo viên hướng dẫn là cô Phạm Thị Ngọc Lan khẳng định, “Uống nước nhớ nguồn” là truyền thống quý báu và tốt đẹp của dân tộc ta. Từ xưa đến nay, việc giáo dục lòng biết ơn luôn được chú trọng từ gia đình đến nhà trường và xã hội. Lòng biết ơn được coi là một giá trị nhân văn mang tính chuẩn mực của nhân cách và đời sống xã hội, định hướng cho mọi hành vi ứng xử của con người.
Chia sẻ với Báo Giáo dục và Thời đại, Thu Trà bộc bạch, hiện nay có khá nhiều câu chuyện về sự vô cảm của giới trẻ, nhất là học sinh với ông bà/cha mẹ, thầy cô giáo hay những người đã giúp đỡ mình. Theo các em, nguyên nhân sâu xa là các bạn trẻ chưa được nâng cao nhận thức về lòng biết ơn mà sống chỉ biết mình. Đây là lý do khiến Thu Trà và Bảo Bảo chọn đề tài thuộc lĩnh vực khoa học xã hội hành vi để dự thi.
Lòng biết ơn là một trạng thái cảm xúc mà con người nhận thức được và đánh giá cao giá trị của những điều tốt đẹp nhận được từ người khác. Nhóm tác giả đã tiến hành khảo sát online bằng công cụ Google Form tới hơn 300 học sinh tuổi từ 11-14 ở Trường THCS Tây Tựu và THCS Minh Khai. Đồng thời phỏng vấn sâu 5 học sinh của Trường THCS Minh Khai về lòng biết ơn.
Về phía nhà trường, thầy cô triển khai những "hòm thư biết ơn" ở các lớp để học sinh có thể trao gửi những tâm sự mang thông điệp yêu thương, lòng biết ơn tới ông bà/cha mẹ qua những việc làm cụ thể. Đồng thời, giáo dục lòng biết ơn cho học sinh qua nhiều môn học như Ngữ văn, Giáo dục công dân, Lịch sử, Hoạt động trải nghiệm hay các hoạt động giáo dục khác.
Nhà trường đã tổ chức hoạt động như: Tọa đàm, ngoại khóa, đền ơn đáp nghĩa, thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ, thăm tặng quà dịp lễ Tết cho gia đình chính sách. Ngoài ra, nhà trường cũng cho học sinh viết bài, vẽ tranh, làm video về chủ đề "lòng biết ơn" các thầy cô nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. Đây là những sân chơi cho các em thể hiện tài năng, tình cảm và lòng biết ơn của mình.
Theo nữ sinh Ngô Bảo Bảo, trong quá trình nghiên cứu, các em còn mạnh dạn áp dụng CNTT như AI vào sáng tác nhạc về lòng biết ơn để phát ở giờ ra chơi; xuất bản nhật ký thực hành lòng biết ơn bằng cách sử dụng phần mềm Canva thiết kế về ý nghĩa, khái niệm và các giải pháp nâng cao nhận thức về lòng biết ơn cho học sinh... Tất cả phải được các bạn chứng minh bằng hành động cụ thể, thiết thực.
"Trong mỗi gia đình, ông bà/bố mẹ cần nêu gương về lòng biết ơn qua những câu chuyện thực tế, qua phim ảnh về chủ đề này để học sinh thấu hiểu, cảm nhận. Khi nhận được những hình ảnh của các bạn giúp đỡ việc nhà, ngồi đọc sách cùng bố mẹ, chúng em cảm thấy rất vui vì những thông điệp mình muốn lan tỏa đã và đang thành hiện thực", Bảo Bảo bày tỏ.
Trong tương lai, Bảo Bảo và Thu Trà mong muốn dự án này sẽ mở rộng thêm các các trường trung học trên cả nước. Các em mong muốn sẽ xuất bản cẩm nang "Nhật ký lòng biết ơn" do chính mình sáng tác với dung lượng lớn hơn. Đồng thời xây dựng một cộng đồng trên mạng để các bạn học sinh có thể vào chia sẻ những suy nghĩ về lòng biết ơn hàng ngày, từ đó nâng cao nhận thức về lòng biết ơn.
Nhà giáo Hoàng Ngọc Lan, Hiệu trưởng Trường THCS Minh Khai cho rằng, lòng biết ơn là một trong những giá trị cốt lõi của con người, góp phần xây dựng nên một xã hội văn minh, nhân ái. Giáo dục lòng biết ơn cho học sinh không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là gieo mầm những hạt giống tốt đẹp, giúp các em trở thành những người có ích cho xã hội.
"Dù ở tuổi THCS nhưng các em đã có những nhận thức bước đầu về tầm quan trọng của giáo dục lòng biết ơn trong học sinh. Từ đó, các em có sự nghiên cứu nghiêm túc với nhiều phương pháp để làm rõ và giải quyết vấn đề đặt ra, tạo được hiệu ứng lan tỏa tích cực, tạo dựng hình ảnh học sinh Thủ đô văn minh - thanh lịch", cô Lan nhấn mạnh thêm
Năm học 2024-2025, Cuộc thi KHKT cấp thành phố Hà Nội quy tụ 97 đề tài xuất sắc đã vượt qua vòng thi cấp trường, cấp quận; cấp cụm trường gồm 4 nhóm lĩnh vực: Vật lí - Kĩ thuật cơ khí - Phần mềm hệ thống; Hóa học; Sinh - Y - Môi trường; Khoa học xã hội - hành vi. Cuộc thi được tổ chức hằng năm dành cho học sinh từ lớp 8 - 12 nhằm khuyến khích các em nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức để giải quyết những vấn đề của thực tiễn cuộc sống; tạo cơ hội để học sinh giới thiệu kết quả nghiên cứu khoa học.