Hơn 40 năm dạy học thầy Thiêm đã có 35 năm được công nhận là giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh. Cùng với đồng nghiệp thầy đã đưa phong trào HSG của huyện Kiến Xương, của tỉnh Thái Bình lên thời “Hoàng kim”.
Lớp lớp HSG Văn đã trưởng thành. Có người đã anh dũng hy sinh trong công cuộc giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc. Có người làm lãnh đạo quản lý, ở viện nghiên cứu, nhà báo, nhà giáo và không ít người trở thành những chủ doanh nghiệp giỏi…, góp phần xây dựng quê hương, đất nước.
Bên chén trà thơm, chúng tôi khám phá thêm ở thầy một kho tàng tri thức phong phú nhờ vào sự tự học không ngừng nghỉ. Thầy theo học hàm thụ ĐH, có bằng Cử nhân do Bộ Giáo dục mở tại tỉnh Thái Bình. Thầy đã từng học Hán văn, Pháp văn năm (1970-1972) có bằng Trung cấp ở Trường Bổ túc Văn hóa của tỉnh Thái Bình.
Nay đã 85 tuổi thầy tự học xong: Tam thiên tự, Ngũ thiên tự, và hàng ngày vẫn học tiếp qua các câu đối, qua các bài thơ chữ Hán... Nhờ có kiến thức tự học thầy Thiêm là thế hệ thầy giáo vàng còn lại của làng tôi, góp phần khôi phục các công trình kiến trúc tâm linh như: Đình - Miếu làng và cổng làng.
Thầy còn cho chữ hoành phi, câu đối, viết chữ trên long cốt đảm bảo tính cổ điển của văn hóa truyền thống. Thầy giáo Thiêm luôn tự hào về quê hương làng xóm, thầy cũng rất tự hào về dòng họ Đỗ, tiêu biểu cho phong trào khuyến học tỉnh Thái Bình và dòng dõi gia phong “Thi, Lễ, Truyền Gia”.
Nhà giáo Đỗ Minh Thiêm xuất thân từ dòng nho bảng, nội ngoại đều là các bậc thầy. Vợ của thầy là cô giáo dạy văn Trần Thị Lệ Hằng. Vợ chồng thầy là đôi trai tài gái sắc, lớp lớp thế hệ học sinh và phụ huynh quý mến.
Những tháng hè thầy phụ đạo cho hàng trăm học sinh dự thi vào ĐH, chi “lẹm” cả tiền lương nhưng vợ không bao giờ ca thán. Người vợ xinh đẹp, đức hạnh, đảm đang, cả đời hy sinh cho chồng con bị bệnh hiểm nghèo mất đã mấy chục năm. Thầy sống một mình, sinh hoạt đạm bạc ở căn nhà nhỏ thân quen trên đất ông cha, luôn sạch sẽ, ngăn nắp như khi cô còn sống.
Ngắm đồ cổ gia tiên để lại, thầy Thiêm say sưa thuyết minh như một nhà sưu tầm có tri thức khảo cổ học. Chiếc nậm rượu đời Lý, bộ vị thuỷ: Thọ lồng Sen Le, Ngọc Thỏ Cung Trăng, đã được thầy giảng giải thổi hồn văn hóa vào từng đồ cổ với những câu chữ uyên thâm, như: “Sự phùng đắc ý tuyên hưu tức” hoặc “Vị thủy đầu can nhật, kỳ sơn nhập mộng thần”.
Có phải từ chữ “Nhẫn” ở chiếc đĩa cổ hàng ngày thầy chiêm nghiệm mà cả cuộc đời thầy có đức tính nhẫn nhịn. Thi đỗ vào Khoa Hoá hữu cơ Trường ĐH Bách khoa, thầy có người chú ruột là liệt sĩ Đỗ Đức Nhuận anh dũng hy sinh trong kháng chiến chống Pháp (1952) mà lại không được ghi trong hồ sơ tuyển sinh, phải cam chịu thiệt thòi không còn là sinh viên đại học và nhẫn nhịn để học tập vươn lên, nhẫn nhịn vì học sinh thân yêu… bỏ qua danh vọng và sự cám dỗ đời thường. '
Đấy cũng là tâm đức của người thầy như thầy đã giảng giải cho Hội Người cao tuổi ở Đình làng về “Ánh sáng văn hóa Phật pháp thể hiện trong từng nét của chữ “ PHẬT”
Kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam, Trung tướng Đỗ Phúc Hưng và tôi trân trọng đón mời các thầy, cô giáo cũ từ thời cấp I, cấp II đến nhà hàn huyên. Thầy Thiêm, thầy Bang, thầy Nhâm, thầy Khoa, thầy Ruyến, thầy Nam, cô Tích rất xúc động, tay bắt mặt mừng chuyện trò hoan hỷ.
Có thầy hóm hỉnh nói vui: “Ngành Giáo dục của Thái Bình còn nợ hai thầy giáo dạy Văn giỏi là Nguyễn Hải Đạm và Đỗ Minh Thiêm danh hiệu Nhà giáo Ưu tú”. Thầy Thiêm trầm ngâm suy nghĩ và tâm tư mong cho nền giáo dục Việt Nam có một chương trình mang tính hệ thống, cân đối giữa lý thuyết với thực hành… để đào tạo ra được lớp người chuyên sâu về kiến thức, giỏi về thực hành.
Bất chợt ánh mắt thầy Thiêm như sáng bừng sinh động, chia sẻ với chúng tôi và các bạn đồng nghiệp của thầy cùng các học sinh là PGS, Tiến sĩ được phong quân hàm cấp Tướng.
Giọng thầy truyền cảm ấm áp: “Tôi thiết nghĩ mọi người khi về hưu cũng không nên dừng việc học, mà nên coi việc học và việc đọc là việc làm suốt đời”. Thầy Thiêm như nhắc lại câu nói nổi tiếng của Lê-Nin: “Học, học nữa, học mãi” và mục đích học tập mà UNESCO đề ra: “Học để biết, học để làm, học để hoà nhập, học để tự khẳng định mình”.
Nhà giáo Đỗ Minh Thiêm xứng đáng là người thầy suốt đời gắn liền với “Sự học” và “sáng tạo”.
Thái Bình, ngày 1 tháng 10 năm 2023.