Bà Trần Thị Ngọc Diễm dẫn chứng: Mặc dù cơ sở vật chất, trường học đã được địa phương đặc biệt quan tâm nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, sự gia tăng quy mô học sinh. Nhiều đơn vị chưa đủ phòng học để tổ chức dạy 2 buổi/ngày, nhất là mầm non và tiểu học khi thực hiện Chương trình GDPT 2018. Phương tiện dạy học, sân chơi, bãi tập ở một số trường chưa đáp ứng được yêu cầu; nhiều công trình, phòng học cùng thiết bị được đầu tư trước đây đã xuống cấp.
Một số điểm trường, vùng khó khăn thiếu nhà vệ sinh đạt chuẩn, trong khi nguồn ngân sách được cấp cho ngành còn hạn hẹp. Do thiếu kinh phí đầu tư thiết bị dạy học, xây dựng trường, lớp theo kế hoạch, cơ sở vật chất cho ngành học mầm non hiện tại vẫn chỉ cơ bản đảm bảo cho phổ cập mầm non 5 tuổi; trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi ra lớp chỉ ở mức 10%, nhà trẻ khoảng 5 - 7% số trẻ trong độ tuổi.
Để bảo đảm tối thiểu cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ Chương trình GDPT mới giai đoạn 2021 - 2025, ngành Giáo dục An Giang đã tổ chức rà soát sơ bộ nhu cầu từ mầm non đến phổ thông với kinh phí gần 7 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, khả năng cân đối ngân sách của tỉnh giai đoạn 1 chỉ bố trí được khoảng 1.000 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách để thực hiện đầu tư phòng học, phòng học bộ môn Tin học cho cấp tiểu học giai đoạn 2021 - 2025.
Nếu trong giai đoạn thực hiện chương trình, ngoài nguồn nêu trên, không được bổ sung thêm, An Giang sẽ gặp nhiều khó khăn để giúp học sinh có cơ hội thụ hưởng những điều kiện giáo dục mới, đặc biệt là học sinh vùng nông thôn.
Theo đại diện Sở GD&ĐT Tiền Giang, qua thống kê đầu năm học, toàn tỉnh có 517 cơ sở giáo dục từ bậc học mầm non đến THPT, trong đó có 8.164 phòng học (7.403 phòng học kiên cố, chiếm tỷ lệ 90,7% so với tổng số phòng). Bên cạnh những thuận lợi thì thực trạng cơ sở vật chất trường lớp vẫn còn không ít khó khăn, như: Một số địa phương còn nhiều phòng học xuống cấp, chưa được xây dựng mới. Nhiều điểm trường do thiếu phòng học nên không có điều kiện tổ chức dạy học 2 buổi/ngày; một số trường còn thiếu diện tích đất, thiếu phòng chức năng, phòng hành chính quản trị, bàn, ghế cũ, hư hỏng...
Một khó khăn đặc thù của địa hình sông nước là kênh rạch chằng chịt, khiến miền Tây Nam Bộ có số điểm trường nhiều nhất cả nước và là khu vực duy nhất có điểm trường ở cả bậc THPT. Bài toán sắp xếp trường lớp là đòi hỏi cấp thiết với khu vực này để nâng cao chất lượng giáo dục…
“Những điểm nghẽn của giáo dục như việc phân bổ nguồn lực đầu tư còn hạn chế, thiếu đồng bộ, giải pháp chưa đủ mạnh. Đối với nguồn lực đầu tư ngoài ngân sách thì thiếu định hướng, thông tin; đưa ra khuyến cáo không kịp thời… Mặc dù, chúng ta rất cố gắng, nhiều chính sách an sinh xã hội được triển khai, nhưng tác dụng và hiệu quả chưa được như mong muốn”, ông Nguyễn Minh Luân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau nhấn mạnh.
Dòng người từ TPHCM đổ về quê trong thời gian xảy ra dịch Covid-19. |
Tại tỉnh Bạc Liêu, song song với công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đương nhiệm, tỉnh mạnh dạn triển khai chính sách thu hút sinh viên tốt nghiệp đại học về công tác. Trong 10 năm thực hiện, Bạc Liêu đã dành 75 tỷ đồng để chi trả các chế độ chính sách nhằm đưa trí thức trẻ về công tác ở xã, phường. Tuy nhiên, qua thời gian, đội ngũ trí thức trẻ về cơ sở vì nhiều nguyên nhân nên hao hụt rất nhiều. Đến nay, mặc dù liên tục thực hiện nhiều chủ trương đào tạo, phát triển nguồn nhân lực ở các nhiệm kỳ, nhưng theo thống kê thì trên 10.000 cán bộ của tỉnh có trình độ từ đại học trở lên cũng chỉ có 27 tiến sĩ; 750 thạc sĩ và 40 bác sĩ chuyên khoa II.
Trong khi nguồn nhân lực tại chỗ vừa thiếu vừa yếu thì vùng Đồng bằng sông Cửu Long còn phải đối mặt với hiện tượng chảy máu chất xám trầm trọng. PGS Đàm Sao Mai, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, thông tin: Nhiều sinh viên ở miền Tây sau khi học xong không muốn trở về quê với suy nghĩ ở lại Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều cơ hội, thu nhập tốt hơn.
Vấn đề này đang đặt ra yêu cầu cấp thiết là phải có chiến lược đào tạo cho toàn vùng để vừa thu hút nhân lực trình độ cao trở về quê hương, vừa tăng cường đào tạo đối với những nhân lực trẻ ở tại địa phương trong quá trình khởi nghiệp, giúp họ thuận lợi phát triển kinh tế ngay tại quê hương.
Trong “Báo cáo kinh tế thường niên Đồng bằng sông Cửu Long” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phối hợp với Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright thực hiện. Thống kê cho thấy có hơn 1,1 triệu người đã di cư trong một thập niên qua (chủ yếu là đến TP Hồ Chí Minh). Trung bình mỗi năm 100 nghìn người rời khỏi vùng.
Theo chia sẻ của lãnh đạo địa phương và ngành Giáo dục, vấn đề đặt ra là phải nâng trũng, vun cao cho giáo dục Đồng bằng sông Cửu Long. Nhưng làm cách nào thì cần phải được phân tích kỹ, thấu đáo, tìm ra nút thắt khách quan và chủ quan. Nếu không quyết tâm hóa giải những hạn chế của giáo dục thì khoảng cách giữa điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và cung cấp nguồn nhân lực sẽ ngày càng xa.