Gửi bình luận
Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn đặt kỳ vọng sẽ xây dựng tại địa phương một trung tâm khoa học công nghệ hiện đại tầm quốc tế.
Kỷ nguyên công nghệ lượng tử sẽ nối tiếp ngay sau trí tuệ nhân tạo
Sáng ngày 7/10, Hội nghị "100 năm Vật lý lượng tử" đã diễn ra tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) - phường Quy Nhơn Nam, tỉnh Gia Lai - với sự tham dự của GS Serge Haroche, chủ nhân Nobel Vật lý 2012.
Đây không phải lần đầu tiên các nhà khoa học lỗi lạc đến Gia Lai, song là sự kiện đầu tiên quy tụ các bộ não hàng đầu thế giới về khoa học lượng tử.
Trong đó, ngoài GS Serge Haroche còn có những tên tuổi rất lớn như GS Hans Bachor (Đại học Quốc gia Úc), GS John Doyle (Chủ tịch Hội Vật lý Hoa Kỳ), GS Elisabeth Giacobino (Chủ tịch Hội Vật lý Pháp), GS Michel Brune (Trưởng phòng thí nghiệm danh tiếng Kastler–Brossel), GS Nguyễn Quang Liêm (Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam)…
Phát biểu khai mạc hội nghị, GS Trần Thanh Vân - Chủ tịch Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam, Giám đốc Trung tâm ICISE, đồng thời là người khởi xướng, kết nối các nhà khoa học đến với Việt Nam - khẳng định “Một kỷ nguyên mới của khoa học công nghệ đã bắt đầu sau trí tuệ nhân tạo - kỷ nguyên của công nghệ lượng tử”.
Ra đời từ cách đây 100 năm, vật lý lượng tử đã làm thay đổi cuộc sống của con người thông qua hàng loạt phát minh như máy tính, tia laser, hệ thống định vị toàn cầu (GPS), điện thoại di động, kỹ thuật chụp cộng hưởng từ (MRI)...
Vật lý lượng tử đã mở ra nhiều cuộc cách mạng trong nhận thức và ứng dụng công nghệ của nhân loại. Các thí nghiệm nghiên cứu tương tác giữa ánh sáng và nguyên tử, đặc biệt từ sau khi laser ra đời cách đây hơn 60 năm, đã đưa lĩnh vực này trở thành trung tâm của nhiều giải Nobel, mở đường cho kỷ nguyên công nghệ lượng tử mà nhân loại đang bước vào ngày nay.
GS Serge Haroche nhấn mạnh, những tri thức nói trên có được là nhờ nghiên cứu cơ bản, được thúc đẩy bởi lòng tò mò của các nhà khoa học muốn hiểu rõ tự nhiên mà không đặt ra mục tiêu thực dụng cụ thể nào.
Trong bài phát biểu kéo dài 15 phút, chủ nhân giải Nobel Vật lý 2012 nhiều lần nhắc lại sự tự do học thuật trong nghiên cứu khoa học cơ bản.
Nhà khoa học lỗi lạc khẳng định: “Khoa học cơ bản và tiến bộ công nghệ chỉ có thể phát triển khi song hành và kết hợp với nhau một cách hài hoà. Khoa học cơ bản được dẫn dắt bởi trí tò mò, phải được tự do, không bị áp lực quá mức để các nhà nghiên cứu có thể đi theo trí tưởng tượng và sáng tạo của mình.
Chỉ khi đạt được những khám phá nền tảng, đó mới là lúc chúng ta nghĩ đến ứng dụng. Do đó, một môi trường học thuật tự do và tin cậy là điều kiện thiết yếu để nghiên cứu khoa học thực sự mang lại kết quả”.
Chia sẻ với phóng viên Dân trí, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn cho biết tỉnh này đang nghiên cứu đề xuất với Trung ương đầu tư cho 4 nhóm lĩnh vực khoa học cơ bản triển khai tại Trung tâm ICISE gồm: vật lý lượng tử, vật lý neutro (một lĩnh vực của vật lý hạt nhân), thiên văn học và y sinh học.
Việc đầu tư này được tính toán cho dài hạn, không đặt áp lực về kết quả ứng dụng nhưng có kế hoạch, bước đi rõ ràng.
Mục tiêu lớn của Gia Lai là xây dựng tỉnh nhà thành một trung tâm khoa học công nghệ uy tín tầm cỡ quốc tế, thu hút các nhà khoa học hàng đầu thế giới và Việt Nam về đây làm việc, nghiên cứu. “Chúng tôi xác định trung tâm ICISE sẽ là một phần trong “Thung lũng Silicon” của Việt Nam”, ông Phạm Anh Tuấn chia sẻ.
Một nền giáo dục tốt từ tiểu học là điều kiện tiên quyết để phát triển khoa học công nghệ
Khi đề cập đến mong muốn của Chính phủ Việt Nam về việc phát triển công nghệ lượng tử như một phần trong nỗ lực tổng thể phát triển khoa học công nghệ, GS Serge Haroche nêu hai yếu tố cốt lõi.
Một là phải xây dựng nền giáo dục tốt từ tiểu học và trung học, xem đây là điều kiện tiên quyết để thu hút những bộ óc trẻ đến với khoa học. Hai là phải xây dựng và duy trì lâu dài một hệ thống nghiên cứu hàn lâm hiệu quả với sự hỗ trợ tài chính mạnh mẽ và bền vững từ Chính phủ cũng như khu vực tư nhân.
“Chúng tôi tin rằng một phần đáng kể trong nguồn hỗ trợ của nhà nước nên dành cho khoa học cơ bản, bởi chúng ta không bao giờ biết trước tri thức nào sẽ dẫn đến ứng dụng hữu ích.
Và chúng ta chắc chắn rằng các nhà nghiên cứu trẻ được đào tạo trong lĩnh vực khoa học cơ bản sẽ tự nhiên có xu hướng - ở một giai đoạn nào đó trong sự nghiệp - biến tri thức của họ thành lợi ích cho xã hội”, GS Nobel nói.
Cùng quan điểm, GS Nguyễn Quang Liêm - Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam - kêu gọi sự thay đổi mạnh mẽ trong nền giáo dục phổ thông, đặc biệt là giáo dục STEM.
Theo GS Liêm, để phát triển vật lý nói riêng và khoa học cơ bản nói chung thì cần bắt đầu từ bậc phổ thông, trong đó giáo dục STEM nên đưa vào từ tiểu học, đẩy mạnh ở trường chuyên với sự đầu tư bài bản cho các phòng chức năng.
“Hàng năm, Hội Vật lý Việt Nam rất nỗ lực đưa vật lý đến các trường phổ thông, kêu gọi các cháu học sinh giỏi học vật lý. Không có vật lý thì không có nền tảng khoa học công nghệ, không có khoa học công nghệ thì không tạo ra được sức mạnh dân tộc.
Chúng ta cũng phải giúp các cháu hiểu rằng, không phải cứ học ngoại thương, kinh tế thì giàu, học khoa học cũng có thể làm giàu. Những quốc gia giàu mạnh nhất thế giới là nhờ khoa học. Những tỷ phú giàu có nhất thế giới cũng là làm giàu bằng khoa học.”, GS Nguyễn Quang Liêm khẳng định.
