SGK Tiếng Việt 5 bộ Cánh Diều: Ngữ liệu hay, học sinh được chủ động trong môn học

Sách Tiếng Việt 5 Cánh Diều vừa được Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn kí, phê duyệt sử dụng trong các cơ sở giáo dục phông thông tại Quyết đinh 392/ QĐ- BGDĐT ngày 26 tháng 1 năm 2024. Đây là quyển sách Tiếng Việt cuối cùng ở cấp Tiểu học nằm trong lộ trình đổi mới sách giáo khoa theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Tiếp nối thành công của Tiếng Việt các lớp 1, 2, 3, 4, Tiếng Việt 5 Cánh Diều được biên soạn một cách khoa học, công phu với toàn bộ tâm huyết của nhóm tác giả. Dịp này, hãy nghe những chia sẻ của các tác giả biên soạn sách về những điểm nổi bật của SGK Tiếng Việt 5 bộ Cánh Diều.

Có sự chọn lọc trong ngữ liệu, bám sát Chương trình GDPT 2018

GS.TS Nguyễn Minh Thuyết – Tổng Chủ biên SGK Tiếng Việt 5 cho biết, trong quá trình biên soạn, hai mục tiêu lớn đội ngũ tác giả hướng tới là bám sát chương trình GDPT năm 2018 và “Đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện phẩm chất, năng lực (năng lực chung và năng lực đặc thù; kiến thức và kĩ năng sống)”.

“Tiếng Việt 5 Cánh Diều được biên soạn bám sát chương trình GDPT tổng thể và chương trình môn học, do có phần lớn đội ngũ tác giả từng tham gia xây dựng chương trình. Nội dung sách đáp ứng đầy đủ mục tiêu môn học, các yêu cầu cần đạt quy định tại chương trình tổng thể và chương trình môn học.

“Tiếng Việt 5 Cánh Diều tập trung việc đào tạo một thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước, công dân toàn cầu với đầy đủ các phẩm chất Yêu nước, Nhân ái, Trung thực, Chăm chỉ và Trách nhiệm. Sách góp phần hình thành và phát triển các năng lực chung của con người Việt Nam hiện đại: Tự chủ và tự học, Giao tiếp và hợp tác, Giải quyết vấn đề sáng tạo thông qua các bài học cụ thể một cách nhẹ nhàng và hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, sách còn giúp tăng cường cho học sinh kiến thức và kĩ năng sống phù hợp với lứa tuổi, giúp các em tự tin trong cuộc sống hàng ngày”, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết cho biết.

GS.TS Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ thêm, sách có tính hệ thống, tính phát triển. Trong đó, sách được thiết kế theo 4 chủ đề Măng non, Cộng đồng, Đất nước, Ngôi nhà chung để bảo đảm tính hệ thống của bộ sách Tiếng Việt tiểu học và đáp ứng được đầy đủ yêu cầu giáo dục toàn diện phẩm chất, năng lực cho học sinh.

Mỗi chủ đề nói trên được triển khai thành một số chủ điểm, bảo dảm tính phát triển của bộ sách Tiếng Việt tiểu học. Mỗi chủ điểm là một bài học chính, được học trong 2 tuần. Ngoài 15 bài học chính, sách còn có 4 bài ôn tập giữa và cuối mỗi học kì.

Mỗi bài học chính trong sách là một đơn vị trọn vẹn về nội dung (một chủ điểm), trọn vẹn về các hoạt động học tập (đọc, viết, nói và nghe, học và rèn luyện về kiến thức tiếng Việt). Trong mỗi bài học, các hoạt động đọc, viết, nói và nghe, luyện từ và câu được bố trí xen kẽ, luân phiên cho phù hợp với tâm lí tiếp nhận của học sinh và điều kiện dạy, học thực tế.

TS. Đặng Kim Nga – nguyên Trưởng khoa Giáo dục Tiểu học, trường Đại học Sư phạm (Hà Nội), một trong các tác giả biên soạn sách cho hay: “Trong quá trình biên soạn, chúng tôi có sự thận trọng, tỉ mỉ trong việc lựa chọn những ngữ liệu hay vào bài giảng và sắp xếp ngữ liệu sao cho hợp lí”.

Ngữ liệu sử dụng trong sách được lựa chọn kĩ càng từ những tác phẩm hay nhất của những nhà văn, nhà thơ viết cho thiếu nhi gần gũi nhất. Khi xem sách, chúng ta có thể gặp những tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ như Tiếng chổi tre; Thăm nhà Bác (Tố Hữu); Cao Bằng (Trúc Thông); Quang cảnh lảng mạc ngày mùa (Tô Hoài); Sắc màu em yêu (Phạm Đình Ân); Một sáng thu xưa (Đoàn Minh Tuấn),… Bên cạnh đó, sách còn đem đến những làm gió mới của văn học thiếu nhi qua các sáng tác Tôi học chữ (Bùi Như Lan), Hạt nảy mầm (Trung Sỹ), Tấm bìa các tông (Đào Quốc Vịnh), Hội xuân vùng cao (Hoài Khánh), Cô gái mũ nồi xanh (Hoài Khánh), Ngôi nhà thiên nhiên (Bảo Ngọc), Muôn sắc hoa tươi (Đặng Tuệ Lâm), Yêu tiếng Việt (Huỳnh Mai Liên),…

“Các bài đọc trong sách giáo khoa mới được sắp xếp theo một trình tự hợp lí. Ví dụ, ở chủ điểm Có lí có tình (giải quyết mâu thuẫn trong cộng đồng), các bài đọc được bố trí theo trình tự từ xét xử (Mồ côi xử kiện) đến hoà giải (hoà giải ở toà án –Người chăn dê và hàng xóm; hoà giải trong lớp học, với vai trò của thầy cô – Chuyện nhỏ trong lớp học) và tự hoà giải (hoà giải giữa các lớp với vai trò của liên đội trưởng – Tấm bìa các tông; tự hoà giải giữa hai học sinh có mâu thuẫn – Ai có lỗi?)”, TS Đặng Kim Nga nói.

Đáp ứng được yêu cầu dạy học tích hợp, tích cực và phân hoá

TS Vũ Trọng Đông – tác giả biên soạn khẳng định, các nội dung giáo dục tình yêu quê hương, đất nước; giáo dục chủ quyền biển đảo; giáo dục môi trường; giáo dục an toàn giao thông,… được tích hợp trong việc lựa chọn ngữ liệu bài học một cách rõ ràng.

Sách có nhiều bài tập lựa chọn, phù hợp cho việc dạy học phân hóa. Giáo viên có thể cho học sinh tự lựa chọn bài tập hoặc giao bài theo khả năng của từng em để phù hợp với các đối tượng thực tế khác nhau.

“Cấu trúc sách có phần cứng và phần mềm. Phần cứng là phần bắt buộc phải hoàn thành, đó là các bài đọc, bài viết theo quy định của chương trình. Phần mềm là các tiết Em đọc sách báo, Góc sáng tạo, Ôn tập,… (khoảng 50 tiết). Đối với học sinh các vùng khó hoặc học sinh có khó khăn trong học tập, giáo viên có thể giảm bớt hoạt động ở các tiết thuộc phần mềm để tăng thời gian cho các tiết phần cứng, đảm bảo hoàn thành chương trình, đáp ứng yêu cầu cần đạt (chuẩn đầu ra) của chương trình”, thầy Vũ Trọng Đông nói.

PGS.TS Chu Thị Thủy An - Trưởng khoa Giáo dục Tiểu học, Đại học Vinh, tác giả biên soạn sách thông tin thêm: Cuối mỗi bài học, sách giáo khoa Tiếng Việt 5 (Cánh Diều) đều có bài Tự đánh giá để học sinh đánh giá kết quả học tập của mình, từ đó điều chỉnh cách học để đạt kết quả học tập cao hơn, đáp ứng yêu cầu của Chương trình. Đây chính là điểm mới trong đánh giá học sinh, bởi vì trước đây, việc đánh giá hầu như chỉ được thực hiện bởi giáo viên. Điều này cũng phù hợp với các lí thuyết giáo dục hiện đại, đồng thời giúp tăng cường quyền chủ động cho người học. Tổng cộng cả năm học, học sinh làm 15 bài tự đánh giá và 8 bài luyện tập đánh giá giữa và cuối mỗi học kì.

“Khác với các bộ sách khác và sách giáo khoa lớp dưới, nội dung ôn tập chỉ xoay quanh các nội dung đã học trong chương trình lớp 5, ở hai tuần cuối năm học, sách Tiếng Việt 5 Cánh Diều xây dựng nội dung ôn tập cho toàn bộ các kiến thức Tiếng Việt đã học ở cấp tiểu học. Đây là cơ sở cho việc hệ thống hóa kiến thức, giúp học sinh tự tin bước vào cấp THCS”, PGS.TS Chu Thị Thủy An phân tích.

Tác giả biên soạn sách đồng hành cùng giáo viên và phụ huynh học sinh

Tổng Chủ biên SGK Tiếng Việt 5 bộ Cánh Diều, PGS.TS Nguyễn Minh Thuyết nhấn mạnh: “Để hỗ trợ cho giáo viên dạy sách Cánh Diều, bên cạnh bản in truyền thống của SGK, Công ty VEPIC, đơn vị chủ quản của bộ sách đã cung cấp các phiên bản điện tử, các bài tập tương tác, các đoạn video hỗ trợ cho việc dạy học”.

Ngoài ra, các nhóm facebook như Nhóm giáo viên Cánh Diều; Đồng hành cùng con học sách Cánh Diều, với sự tham gia của các tác giả, chuyên gia giáo dục và giáo viên, là địa chỉ tin cậy để trao đổi chuyên môn cho giáo viên sử dụng sách, nơi giải đáp kịp thời các thắc mắc và hỗ trợ phụ huynh khi học cùng con.

“Hiện tại, Tiếng Việt 5 Cánh Diều với phương châm “Đưa cuộc sống vào bài học, đem bài học vào cuộc sống” đã sẵn sàng đồng hành và mang đến những trải nghiệm giáo dục thú vị nhất cho giáo viên và học sinh trong năm học 2024 -2025”, vị Tổng Chủ biên khẳng định.