Siêu bão nguy hiểm thế nào, khác gì bão thông thường?

Bão hình thành như thế nào, khi nào trở thành siêu bão?

Bão, hay còn gọi là bão nhiệt đới, là các cơn bão lớn hình thành trên các vùng biển nhiệt đới ấm áp. Khi không khí ấm bốc lên, nó tạo ra một khu vực có áp suất không khí thấp. Khi không khí này nguội đi, nó bị đẩy sang bên bởi không khí ấm khác đang bốc lên từ bên dưới. Chu kỳ này tạo ra gió mạnh và mưa lớn.

Khi chu kỳ này tăng tốc và mạnh lên, nó tạo ra một cơn bão nhiệt đới. Khi hệ thống bão quay nhanh hơn, một mắt bão hình thành ở trung tâm. Mắt bão rất yên tĩnh, trong trẻo và có áp suất không khí rất thấp.

Khi sức gió đạt tốc độ 63 km/h (39 mph), vùng xoáy này được gọi là bão nhiệt đới. Khi sức gió đạt tới 119 km/h (74 mph), cơn bão trở thành một cơn bão nhiệt đới mạnh, bão lớn (typhoon) hoặc cuồng phong (hurricane).

Theo Britannica, một cơn bão được gọi là "siêu bão" khi đạt đến mức độ cực kỳ mạnh, với tốc độ gió là 240 km/h. Ví dụ, theo Trung tâm Cảnh báo Bão Hải quân Hoa Kỳ, bão sẽ được xếp hạng "siêu bão" khi tốc độ gió đạt 130 hải lý (240km/h), tương đương với một cơn bão cấp 5 theo thang bão Saffir-Simpson.

Ở Việt Nam, theo khoản 7 Điều 5 Quyết định 18/2021/QĐ-TTg, bão có sức gió mạnh nhất từ cấp 16 trở lên gọi là siêu bão. Gió cấp 16 được mô tả trong phụ lục của Quyết định nói trên là có tốc độ 184 – 201km/h, và cấp 17 có tốc độ 202 – 220km/h.

Một số cơ quan khí tượng, như Đài quan sát Hong Kong (Trung Quốc) phân loại siêu bão là những cơn bão có tốc độ gió duy trì từ 185 km, và Cơ quan Khí tượng Nhật Bản phân loại bão dữ dội là những cơn bão có tốc độ gió duy trì từ 194 km.

Bão Yagi nhìn từ vệ tinh lúc 21h ngày 3/9. Ảnh: Trung tâm Mạng lưới Khí tượng Thủy văn quốc gia

Siêu bão nguy hiểm như thế nào?

Siêu bão thường rất nguy hiểm vì chúng mang theo sức gió mạnh, lượng mưa lớn và gây ra lũ lụt trên diện rộng. Trong những khu vực địa hình núi, mưa lớn từ siêu bão có thể gây lũ quét và sạt lở đất nghiêm trọng. Ngoài ra, khi một siêu bão tiến vào đất liền, nó thường đi kèm với những đợt sóng biển cao, có thể gây thiệt hại đáng kể cho các cộng đồng ven biển.

Thống kê cho thấy các trận bão lớn như siêu bão Haiyan (Hải Yến) có thể tàn phá rất nghiêm trọng. Khi đổ bộ vào Philippines, bão Hải Yến đã gây thiệt hại to lớn với gió mạnh lên tới 314 km/h, được cho là một trong những cơn bão mạnh nhất từng ghi nhận khi đổ bộ.

Lực lượng chức năng Philippines sơ tán người dân ở vùng ngập sâu do bão Yagi đến nơi an toàn. Ảnh: Philippine Coast Guard

Siêu bão xuất hiện ngày càng nhiều?

Báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) năm 2021 cho thấy không có bằng chứng rõ ràng về sự gia tăng hoặc giảm tần suất siêu bão trên toàn cầu trong thế kỷ qua.

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng cường độ của các siêu bão mạnh nhất ở Bắc Đại Tây Dương đã tăng kể từ những năm 1970. Tuy nhiên, điều này chưa chắc chắn xảy ra ở những khu vực khác trên thế giới.

Một số nghiên cứu cho thấy mức độ thiệt hại kinh tế do bão gây ra đang tăng lên, nhưng điều này có thể do con người xây dựng ngày càng nhiều cơ sở hạ tầng tại những khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi bão.

Biến đổi khí hậu có làm siêu bão mạnh hơn không?

Các chuyên gia dự đoán biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến cường độ và tần suất của siêu bão trong tương lai. Nước biển ấm lên có thể khiến các cơn bão trở nên mạnh hơn và kéo dài hơn, nhưng tác động đến số lượng siêu bão vẫn chưa rõ ràng. Cần thêm nghiên cứu và dữ liệu để xác định rõ ràng xu hướng này.

Điều đáng lo ngại hơn là mực nước biển đang ngày càng dâng cao do biến đổi khí hậu, dẫn đến nguy cơ lũ lụt và sóng dâng càng lớn khi các cơn bão đổ bộ vào đất liền.

Những biện pháp giúp giảm thiểu thiệt hại từ siêu bão

Để bảo vệ bản thân và gia đình trước siêu bão, việc chuẩn bị trước là rất quan trọng. Người dân cần theo dõi các cảnh báo thời tiết từ các cơ quan chức năng, chuẩn bị sẵn các vật dụng thiết yếu như nước, thực phẩm, và thuốc men. Nếu sống trong khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi bão, cần chuẩn bị các biện pháp gia cố nhà cửa, tránh những khu vực thấp dễ bị ngập lụt, và tuân thủ các chỉ dẫn sơ tán của chính quyền địa phương.

Siêu bão là mối nguy hiểm thường trực đối với nhiều quốc gia, nhất là các nước ven biển và trong vùng nhiệt đới. Việc hiểu rõ và chuẩn bị sẵn sàng có thể giúp giảm thiểu thiệt hại do những cơn bão này gây ra.