Th.S Nguyễn Mai Duyên: “Đôi khi dừng lại cũng là một điều cần thiết nếu như bạn nhận ra đây không phải là nơi dành cho mình”

PV: Có không ít sinh viên nghĩ rằng việc nhờ bạn làm giúp một bài tập hay thi hộ là "chuyện nhỏ", thậm chí là “giúp nhau lúc khó khăn”. Từ góc nhìn tâm lý học, thạc sĩ nhận định gì về suy nghĩ này?
Th.s Nguyễn Mai Duyên: Việc các bạn nghĩ rằng học hộ thi hộ là chuyện nhỏ hay bạn bè thân cận quý mến giúp đỡ nhau lúc khó khăn có thể xuất phát từ tâm lý đám đông khi thấy bạn có thể học hộ thi hộ được thì mình cũng có thể làm được.

Những quan điểm không chính thống như thế này dẫn tới việc những bạn mà mình nghĩ rằng mình hỗ trợ, giúp đỡ họ để củng cố tình bạn hoặc để khẳng định sự thân thiết trong mối quan hệ bạn bè thì vô hình chung không phải chúng ta đang giúp bạn mà chúng ta đang hại bạn.
Một điều vô cùng quan trọng đó là sự không trung thực trong kết quả sau này sẽ ảnh hưởng tới hành trình của chính bản thân khi chúng ta dễ dàng chấp nhận với sự giả dối.
PV: Sinh viên là trung tâm của hành vi học hộ, thi hộ, dưới góc nhìn của một chuyên gia, Thạc sĩ có thể đưa ra lý do vì sao nhiều sinh viên lại lựa chọn dịch vụ này như vậy?
Th.s Nguyễn Mai Duyên: Có rất nhiều lý do sinh viên lựa chọn dịch vụ này. Sinh viên vào trường và phát hiện ra là bản thân mình đã chọn nhầm ngành nghề. Họ cảm thấy chán nản và không muốn tiếp tục ngành học mà mình theo tại ngôi trường đó.
Bên cạnh đó, do áp lực của cha mẹ khi họ muốn con cái của mình trở thành hình mẫu giống như họ mong muốn. Ví dụ người mẹ là bác sĩ rất giỏi nhưng vì điều kiện hoàn cảnh mà người mẹ chưa hoàn thành được ước mơ của mình nên đã định hướng cho con theo ngành nghề đó. Vô tình bạn sinh viên trở thành ‘công cụ’ để hoàn thiện ước mơ còn dang dở của người mẹ. Chính vì vậy, bạn không có đam mê để theo đuổi, càng không có động lực trong học tập dẫn đến chán nản.
Ngoài ra, có rất nhiều sinh viên ngay từ thời cấp 3 được sống cạnh cha mẹ, ít có cơ hội được tự do thể hiện cá tính của bản thân. Khi bước chân vào cổng trường Đại học, môi trường đỡ bị kìm kẹp hơn, thoải mái hơn nên nhiều bạn bị cuốn vào những thú vui chơi, sao nhãng học hành, đến lúc thi thì không học nên muốn tìm người thi
hộ.
PV: Nếu một sinh viên đang cảm thấy “đuối sức”, không đủ khả năng theo kịp bạn bè và có ý định nhờ người học hộ, thi hộ, Thạc sĩ sẽ nói gì với bạn ấy?
Th.s Nguyễn Mai Duyên: Sinh viên có thể tìm sự trợ giúp từ bạn cùng học với mình hoặc giảng viên của môn học đó để nhờ hỗ trợ về mặt tư liệu cũng như là cách thức nghiên cứu học tập sao cho đạt hiệu quả.
Bên cạnh đó, khi các bạn sinh viên có những rối nhiễu về mặt tâm lý, họ có thể tìm đến các phòng Tâm lý học đường hay các giảng viên về tâm lý học để nhận sự tư vấn về tâm lý, để vượt qua những giai đoạn bế tắc khủng hoảng.
Tuy nhiên, đôi khi dừng lại cũng là một điều cần thiết, nếu như các bạn thực sự nhận ra đây không phải là một nơi dành cho mình, không phải là nghề thực sự phù hợp với bản thân, các bạn có thể hoàn toàn dũng cảm dừng lại để có một khởi đầu mới
phù hợp hơn với nhiều đam mê hơn.
PV: Hiện nay, các trường đại học có đang làm đủ để phát hiện và ngăn chặn hành vi này không? Thạc sĩ có đề xuất thêm gì để việc kiểm soát hiệu quả hơn?
Th.s Nguyễn Mai Duyên: Hiện nay, hầu hết các trường đại học đều đã triển khai nhiều biện pháp nhằm kiểm soát tình trạng học hộ, thi hộ. Với hình thức học trực tuyến, nhiều trường yêu cầu bật camera trong toàn bộ buổi học và duy trì tương tác hai chiều. Ví dụ như điểm danh ngẫu nhiên, yêu cầu trả lời câu hỏi hoặc xác nhận danh tính bằng giọng nói. Điều này giúp hạn chế đáng kể việc nhờ người khác tham gia thay.
Đối với thi cử, các trường cũng áp dụng nhiều biện pháp nhận diện hiện đại như xác thực khuôn mặt, điểm danh bằng mã QR, thậm chí một số nơi sử dụng nhận dạng vân tay tại phòng thi. Những giải pháp công nghệ này về cơ bản đang phát huy hiệu quả, song vẫn cần được nâng cấp và áp dụng đồng bộ hơn.
Tuy nhiên, để xử lý triệt để vấn đề học hộ – thi hộ, chỉ các biện pháp kỹ thuật là chưa đủ. Cần có những chiến lược dài hạn về mặt nhận thức. Nhà trường có thể tăng cường truyền thông nội bộ, giúp sinh viên hiểu rõ hậu quả pháp lý, đạo đức và tác động tiêu cực đến chính năng lực nghề nghiệp sau này. Bên cạnh đó, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giảng viên và chính sinh viên. Khi sinh viên nhận thức được rằng việc gian lận chỉ gây hại cho chính họ trong tương lai, các biện pháp kiểm soát sẽ trở nên hiệu quả và bền vững hơn.
PV: Có ý kiến cho rằng, cần đổi mới phương pháp đánh giá như tăng bài tập cá nhân, phản biện, thuyết trình thay vì thi viết. Thạc sĩ thấy sao về quan điểm này?
ThS. Nguyễn Mai Duyên: Thực tế, nhiều trường đại học hiện nay đã chủ động giảm tải hình thức thi viết truyền thống, chuyển sang các phương pháp đánh giá đa dạng hơn. Những hình thức như bài tập cá nhân, thuyết trình, phản biện, hay dự án nhóm giúp sinh viên có cơ hội thể hiện cảm xúc, kiến thức và kỹ năng của mình một cách toàn diện hơn, chứ không chỉ phụ thuộc vào khả năng ghi nhớ trên giấy.
Bên cạnh đó, việc tổ chức hoạt động nhóm, học tập trải nghiệm, hay các bài tập mang tính đổi mới sáng tạo cũng tạo ra môi trường học tích cực. Khi được tham gia vào những hoạt động này, sinh viên thường chủ động hơn, hứng thú hơn và có trách nhiệm với môn học hơn.
Khi sinh viên thấy rõ giá trị của việc tự mình học và rèn luyện, các bạn sẽ ít có xu hướng gian lận, từ đó giảm thiểu đáng kể hiện tượng học hộ, thi hộ. Nói cách khác, đổi mới phương pháp đánh giá không chỉ nâng cao chất lượng đào tạo mà còn góp phần xây dựng văn hóa học thuật trung thực trong nhà trường.
PV: Nhiều người cho rằng, học hộ, thi hộ không chỉ là trách nhiệm của sinh viên hay trường học, mà còn từ văn hóa xã hội, gia đình, truyền thông. Thạc sĩ nghĩ sao về giải pháp ở cấp độ xã hội?
ThS. Nguyễn Mai Duyên: Ở cấp độ gia đình, cha mẹ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Khi nhận thấy con có dấu hiệu lơ là việc học, gia đình cần đồng hành, động viên và hỗ trợ kịp thời, từ việc sắp xếp thời gian, tạo môi trường học tập phù hợp cho đến việc giúp con bù đắp những phần kiến thức hay kỹ năng còn thiếu. Sự quan tâm đúng lúc sẽ giúp các con lấy lại động lực và tránh tìm đến những hành vi gian lận như học hộ, thi hộ.
Về phía nhà trường, ngoài các biện pháp kiểm soát, nhà trường nên phát triển thêm những cộng đồng học thuật tích cực. Có thể thành lập các nhóm cố vấn chuyên môn, nơi những sinh viên học tốt chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn các bạn còn yếu. Khi sinh viên cảm nhận được sự hỗ trợ và tinh thần đoàn kết trong học tập, các bạn sẽ có thêm động lực để tự mình cố gắng, thay vì phó mặc cho người khác.
Còn ở cấp độ xã hội, chúng ta phải nhìn nhận rằng môi trường sống hiện đại tồn tại rất nhiều giá trị “giả” bao quanh: từ hàng hóa giả, thông tin giả cho đến những chuẩn mực đạo đức bị pha loãng. Nếu sinh viên cũng tiếp tục chọn con đường “giả” cho tương lai của mình thì tấm bằng thật nhưng kiến thức và kỹ năng không thật vẫn là một thiệt thòi lớn cho chính các bạn. Bởi một tấm bằng đẹp không thể thay thế năng lực thực sự.
Vì vậy, xã hội cần đẩy mạnh việc tôn vinh giá trị chân thật, minh bạch. Khi cộng đồng cùng tạo ra một môi trường trân trọng giá trị thật, các bạn sinh viên sẽ nhận thức rõ hơn trách nhiệm của mình và tránh xa những hành vi gian lận.
PV: Cảm ơn những chia sẻ của Th.s Nguyễn Mai Duyên!