Thấy gì sau một kỳ thi vào lớp 10?

Sáng nay (19-6), Sở GD&ĐT TP.HCM đã công bố điểm thi vào lớp 10 cho gần 100,000 thí sinh sinh năm 2009.

Tối qua, chắc là không ít học trò không ngủ được và hầu như tất cả cha mẹ đều không ngủ được. Vậy thì khi không ngủ được, chúng ta điềm tĩnh nhìn lại kỳ thi này thêm chút nữa, để xem ta có rút ra chút ít bài học gì không?

Môn Toán năm nay bị chê trách nhiều, từ học trò đi thi, đến thầy cô học trò, tới cha mẹ học trò. Có biết bao lời ta thán, rằng môn Toán đã nghiền nát ước mơ của các con 2009 muốn vào trường chuyên lớp chọn. Đề Toán đã huỷ diệt tất cả, họ nói.

Thật ra thì đề Toán thi vào lớp 10 năm nay phản ánh một sự thật đau lòng, rằng những con điểm hoành tráng ở trường đã đặt học sinh và cha mẹ vào một trạng thái vô cùng tai hại, nói ảo tưởng thì nghe gay gắt quá dù nó đúng.

Tôi nhìn bảng điểm của học trò lớp 9, hầu hết đều trên 9.0 môn toán, nhưng khi tôi bảo học trò cộng điểm bài kiểm tra trên lớp, không được phép dùng máy tính, thì các bạn hầu như không biết tính nhẩm là gì.

Thay vào đó, các bạn đặt phép tính dài hơn cả sớ lên giấy, rồi cộng trừ nhân chia, rồi ra kết quả…sai tùm lum! Vậy thì Toán học của các bạn là gì, đâu ai ra chợ mà dùng lượng giác, bất đẳng thức lượng giác, … để mua rau.

Khi một bài trong sách giáo khoa tiếng Anh 9 nói một chiếc đĩa bay của người ngoài hành tinh bay với tốc độ 2,000 mét/giờ, tôi hỏi nhanh không, các trò kêu nhanh lắm.

Tôi phân tích rằng như thế là chậm bằng nửa đi bộ đấy, các con mới ngớ người ừ nhỉ! Vậy học Toán để làm gì đây? Dĩ nhiên là để áp dụng vào cuộc sống hàng ngày, chứ không phải để cầm điểm trung bình Toán trên 9.0 hãnh diện với thiên hạ mà thực hành như thế thì buồn quá.

Kết quả môn Toán thi vào lớp 10 tới thời điểm này là phản ánh đúng thực lực học trò khi điểm 7 chiếm gần 10%. Có gần 50 điểm 10, trên điểm 9 gần 1%. Nghĩa là đề thi ổn, có phân loại tốt và chứng minh rằng nhà trường càng phải đến lúc dạy môn Toán khác đi. Học để sử dụng, chứ không học để loè thiên hạ.

Môn Văn theo báo chí là có điểm cao hơn năm ngoái. Đương nhiên là vậy, khi môn Văn là môn có thể gồng một ít cho môn Toán trong bối cảnh này. Chỉ cần các giám khảo nhẹ tay hơn một chút là đỡ rồi. Vì vậy, dù điểm cao nhất chỉ là 9.5 và ít thí sinh đạt được, thì điểm 7.8 rơi vào số đông thí sinh. Dĩ nhiên điểm thi sẽ thấp hơn điểm học bạ ở trường rồi, chắc chắn là vậy. Toán đã vậy, chấm gắt môn Văn nữa thì có mà đi trốn!

Tiếng Anh thì không cần nói thêm vì đó là một bài thi vào lớp 10 dễ cho thí sinh TP.HCM. Hầu như cả thành phố đều học tiếng Anh từ bé dù là nội thành hay ngoại thành. Vậy mà một đề thi như thế lại có 20% dưới trung bình, khoảng 20 ngàn thí sinh. Nghe thật buồn và đáng lo ngại.

Đáp án đề thi vào lớp 10 tiếng Anh nghe đồn là bao la, thậm chí là buồn cười, thí sinh dễ dàng có điểm. Tiếng Anh sẽ là môn cứu cánh cho những học sinh điểm Toán thấp, chắc chắn là vậy.

Tôi xem trên báo, thấy có giám khảo nói nhiều thí sinh bị mất “oan” điểm tiếng Anh vì sai chính tả, viết cẩu thả và năm nay TP.HCM chấm rất gắt lỗi chính tả… Như vậy đâu có gì là oan. Tự mình hại mình thì oan ức gì chứ!

Nhớ hai năm trước, khi sở công bố hướng dẫn chấm chi tiết môn tiếng Anh chấp nhận cho điểm thí sinh sai chính tả, thiếu dấu câu. Khi ấy tôi đã đấu tranh mạnh mẽ để yêu cầu không chấm điểm các lỗi này. Tôi bị chửi, đương nhiên rồi, như năm nay khi tôi đưa ra góc nhìn khác về đề tiếng Anh vậy, nhưng cuối cùng sở đã thay đổi không cho điểm các lỗi này.

Sở đã duy trì cách chấm như vậy tới năm nay. Đi thi mà cẩu thả thì khi nào sẽ cẩn thận đây chứ! Cho điểm lỗi chính tả, thiếu dấu câu không phải là bao dung mà tạo ra tật xấu khi học sinh cẩu thả mà không chịu trách nhiệm về sự tắc trách của mình.

Năm nay điểm tiếng Anh sẽ cao vút trên trời, nhưng tôi cũng muốn nhắn nhủ đôi lời với học trò và cha mẹ học trò, rằng điểm số cao như thế chẳng phản ánh được điều gì đâu, và đừng nghĩ mình/con mình giỏi, còn xa lắm!

Một đề thi mà ai cũng điểm cao thì chưa phải là một đề thi tốt, nhưng may là trong hoàn cảnh điểm Toán thấp thì điểm tiếng Anh cao là một ân huệ rồi.

Hãy dạy và học thật, hãy cho điểm thật, hãy đừng để các điểm kiểm tra định kỳ toàn điểm 10, đến giữa kỳ và học kỳ thì thấp hơn và đến thi tuyển sinh thì điểm khác xa học bạ. Hãy để phụ huynh nhìn thấy rõ hành trình của con mình có tốt có xấu, chứ toàn trải hoa hồng rồi đến lúc vào một kỳ thi lớn như thi vào lớp 10 thì hoảng hốt và thất vọng nhận ra một màu xám xịt.

Thi tuyển sinh thì khó người khó ta, điểm thi thấp thì điểm chuẩn thấp, thế thôi. Buồn thì khóc, khóc sẽ giúp ta nhẹ nhàng hơn, rồi thôi. Chứ đừng vội đổ lỗi cho cái đề. Anh có năng lực thật sự thì anh vẫn cứ điểm cao thôi! Và hãy cố gắng học, học cho mình chứ không vì ai khác. Học tập đúng cách và nghiêm túc chỉ có lợi cho bản thân ta mà thôi.

Chúc các bạn có kết quả thi thật tốt!