Ngữ văn là môn học mang tính thẩm mĩ - nhân văn |
Trong Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn cấp THCS ban hành theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ngoài các năng lực chung và năng lực đặc thù, mục tiêu, yêu cầu cần đạt về phẩm chất mà môn Ngữ văn và các môn học, các hoạt động giáo dục hướng tới là giúp học sinh (trong đó có học sinh trung học cơ sở) hình thành 5 phẩm chất: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm.
Để giúp học sinh đạt được các mục tiêu đó, về nội dung, giáo viên nghiên cứu, lựa chọn tích hợp các nội dung về giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh theo các mạch kĩ năng: nghe – nói - đọc - viết.
Ví dụ, khi hướng dẫn học sinh đọc hiểu truyện ngắn, truyền thuyết, cổ tích, đồng thoại, giáo viên có thể tích hợp giáo dục cho học sinh tinh thần nhân ái, ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên, đa dạng sinh học thông qua dạy đọc hiểu các truyện cổ tích, truyện đồng thoại; giáo dục lối sống văn minh, nhân ái, ý thức kỷ luật, tự giác, có trách nhiệm với cộng đồng.
Trong dạy kĩ năng viết, giáo viên thiết kế, giao nhiệm vụ cho học sinh luyện tập thực hành kể lại sự việc có thật liên quan đến nhân vật hoặc sự kiện lịch sử, trong đó xây dựng các nhân vật lịch sử như những tấm gương về đạo đức, lối sống, tinh thần hi sinh, xả thân vì cộng đồng, đóng góp tích cực vào sự nghiệp đấu tranh chống giặc giữ nước.
Học sinh cũng có thể viết được văn bản nghị luận, trình bày rõ vấn đề và ý kiến (đồng tình hay phản đối) của người viết về vấn đề đó; nêu được lí lẽ và bằng chứng thuyết phục về về một vấn đề của đời sống, về tinh thần, khát vọng sống và cống hiến của tuổi trẻ trong bối cảnh dựng xây và phát triển đất nước.
Khi dạy kĩ năng nói-nghe, giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện các chủ đề thuyết minh có nội dung giới thiệu các trò chơi dân gian, các tập quán dân tộc để khơi gợi ở học sinh ý thức trách nhiệm bảo vệ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế.
Ngay trong những bài thực hành Tiếng Việt, trên cơ sở giúp học sinh hiểu được đặc điểm của Tiếng Việt, kĩ năng sử dụng tiếng Việt, giáo viên cần định hướng cho học sinh ý thức, trách nhiệm trong việc giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt.
Như vậy, với môn Ngữ văn, việc tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh thuộc về bản chất của môn học. Mỗi bài học dù là bài đọc hiểu văn bản, thực hành tiếng Việt hay nói nghe và viết đều chứa đựng nội dung giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Mỗi bài học đều có khả năng góp phần hình thành tư tưởng, thế giới quan và nhân sinh quan cho học sinh.