Nếu như Huyền có công bảo tồn, nối tiếp truyền thống để cho sợi dây trăm năm không bị đứt quãng thì cô gái trẻ cũng ở thế hệ 9X là Đoàn Thái Cúc Hươngở Đông Tác (Hà Nội) lại có công lan toả nét đẹp, phát triển giấy dó truyền thống thông qua các sản phẩm sáng tạo ứng dụng.
Từ những chiếc chao đèn, chiếc quạt, đèn Trung thu, lịch… bởi chất liệu giấy dó, Cúc Hương đã “thổi hồn” vào mỗi sản phẩm, làm cho tờ giấy dó phát huy tác dụng thẩm mỹ đến đỉnh điểm khi hoà sắc với những chi tiết, đường nét thấm đẫm nét văn hóa dân gian Việt Nam.
Là một giáo viên dạy tiếng Anh trong một gia đình làm nghề chạm gỗ mỹ nghệ, Cúc Hương luôn khao khát tìm đến cái đẹp thật hoàn mỹ. Trong một lần, khi tham gia một workshop làm hoa khô, Hương tình cờ được cầm một tờ giấy dó. Cô đã phải kinh ngạc trước vẻ đẹp của một loại giấy lạ mắt, ram ráp với những đường vân cuốn hút.
Cúc Hương tỉ mỉ vẽ từng chi tiết mang tính văn hóa lên các sản phẩm ứng dụng từ giấy dó. |
Cúc Hương đã cầm tờ giấy ấy đi tìm hiểu và biết được lịch sử của giấy dó, và cũng biết loại giấy này có thể ứng dụng vào nhiều sản phẩm. Nếu làm tốt, làm tinh xảo thì không chỉ chẳng phụ lòng người làm ra giấy, mà còn khiến nhiều người biết tới giấy dó truyền thống.
Bộ lịch Giáp Thìn do Cúc Hương sáng tạo bằng chất liệu giấy dó. |
Rồng thời Lê sơ được Cúc Hương khắc họa trên chao đèn bằng chất liệu giấy dó. |
Cúc Hương nói rằng: “Mỗi sản phẩm tôi thực hiện đều có những câu chuyện riêng gắn với văn hóa của từng vùng miền hoặc văn hóa của từng thời kỳ. Qua đó, vừa phục dựng lại văn hóa dân tộc vừa sáng tạo thêm cho phù hợp với cuộc sống đương đại và làm lan toả nét đẹp của truyền thống”.
Bắt đầu với chao đèn, Cúc Hương đã mở ra một tiệm tạp hóa với các sản phẩm truyền thống mang nhiều ký ức tuổi thơ từ giấy dó, như sổ ghi chép, chiếc đèn cù, quạt mo, quạt gấp, quyển số khâu bìa từ vải rèm treo đầu giường của bà con dân tộc Thái, cuốn sổ mua lương thực thời bao cấp, hay phiếu bé ngoan…
Dịp Trung thu 2023, Cúc Hương cũng đem đến bất ngờ với những chiếc đèn kéo quân. Bên trong đèn, có các “quân” (nhân vật) được thiết kế tỉ mỉ để khi đốt nến, hơi nóng khiến cánh quạt quay, kéo theo các nhân vật quay vòng tròn, in hình lên nền giấy bao quanh đèn. Cúc Hương chọn chủ đề tranh dân gian như: Vinh quy bái tổ, thầy đồ cóc... gắn với câu chuyện về học hành thi cử, hoặc chủ đề “đám cưới chuột” đầy tính gợi mở về xã hội.
Đưa văn hóa và hoa văn đậm chất dân tộc lên mỗi sản phẩm không chỉ là trăn trở mà còn là hướng đi trong ứng dụng giấy dó mà Cúc Hương thực hiện. Bởi vậy mà mỗi nét vẽ, mỗi sắc màu đều được cô tỉ mẩn tỉa tót sao cho thật nhất, gần nhất của tâm hồn Việt.
Như bộ lịch Tết Giáp Thìn 2024, hình tượng rồng thời Lý với thành Thăng Long được Cúc Hương tự tay thiết kế đến độ tinh xảo trong từng chi tiết hoà quyện với màu đất tự nhiên, làm cho sản phẩm trở nên mực thước trong màu giấy điệp.
Thợ trẻ Ngô Thu Huyền nói rằng, cô hi vọng giấy dó cần được ứng dụng nhiều hơn nữa trong đời sống, như làm thiệp, làm lịch, làm sổ, giấy viết thư… đặc biệt trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật. Còn Cúc Hương, cô cho biết sẽ cho ra mắt bộ sản phẩm chao đèn gắn với hình tượng rồng của 5 triều đại: Lý – Trần – Lê sơ – Lê trung hưng và thời Nguyễn. Ngoài ứng dụng vẽ rồng trên chao đèn, cô cũng tiếp tục hình tượng rồng cho năm Giáp Thìn trên các sản phẩm khác nhằm lan toả nét văn hóa đẹp đẽ của dân tộc tới nhiều người hơn.