Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát biểu trong lễ khai mạc Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 20 của Đảng Cộng sản cầm quyền Trung Quốc tại Bắc Kinh, Trung Quốc. (Ảnh: The Globe and Mail)
Sau khi tái đắc cử được nhiệm kỳ thứ 3 vào tháng 10, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhiều lần báo hiệu rằng quan hệ của Trung Quốc với phương Tây – đặc biệt là Mỹ – có thể trở nên tồi tệ hơn nhiều, đồng thời chỉ ra rằng mục tiêu phát triển chính trong 5 năm tới của Trung Quốc là xây dựng một nền kinh tế bền vững dựa trên yếu tố địa chính trị, ít phụ thuộc hơn vào thị trường và công nghệ nước ngoài.
Các cố vấn chính sách Bắc Kinh cho rằng, lời cảnh báo về các kịch bản cực đoan nhất của Chủ tịch Tập sẽ thúc đẩy các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo phương Tây tăng gấp đôi nỗ lực. Song, việc này cũng không hề dễ dàng đối với một nền kinh tế vừa coi xuất khẩu là động lực tăng trưởng truyền thống, vừa phụ thuộc vào công nghệ cao của phương Tây.
Các trợ lý cấp cao của ông Tập, bao gồm cố vấn kinh tế lâu năm của ông, cựu Phó Thủ tướng Lý Hạc và người kế nhiệm ông Liu - Hà Lập Phong, đã được giao nhiệm vụ vạch ra các kế hoạch để giữ cho nền kinh tế tiếp tục phát triển trong trường hợp Mỹ và phương Tây siết chặt các biện pháp trừng phạt – kịch bản có thể xảy ra trong trường hợp xung đột.
Cụm từ “cực đoan” dường như đang nổi lên như một loại câu khẩu hiệu mới và xuất hiện ở cả các cấp chính quyền địa phương. Các nhà lãnh đạo địa phương từ đô thị ven biển Thượng Hải đến tỉnh Hồ Nam không giáp biển cũng đã tuyên bố sẽ sẵn sàng cho hệ thống của họ trong những trường hợp xấu nhất xảy ra.
Ryan Hass, một thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu chính sách Mỹ và là cựu cố vấn của Tổng thống về Trung Quốc và châu Á, cho biết: “Nhiệm vụ quan trọng nhất của ông Tập trong nhiệm kỳ tới là củng cố Trung Quốc khỏi những tổn thương từ bên ngoài. Nhìn qua lăng kính đó, ta sẽ thấy điều này là hợp lý khi Tập Cận Bình tìm cách nâng cao ý thức của quốc gia về tính cấp bách và tầm quan trọng xung quanh việc củng cố khả năng của Trung Quốc để chống lại các điều kiện 'cực đoan'."
Trong bài phát biểu mới của ông Tập tại cuộc họp an ninh quốc gia, nhà lãnh đạo đã ngầm ám chỉ điều mà Bắc Kinh coi là thách thức gia tăng từ Washington đối với sứ mệnh mà họ coi là thiêng liêng, đó là sự thống nhất cuối cùng với Đài Loan.
Có thể kể đến việc máy bay Trung Quốc đã tăng cường đáng kể các cuộc xâm nhập vào vùng không phận của Đài Loan trong năm qua. Đầu tháng này, Mỹ cáo buộc một tàu chiến Trung Quốc có động thái áp sát một tàu khu trục Mỹ đang tham gia cuộc tập trận chung với hải quân Canada ở eo biển Đài Loan.
Trong khi đang đối mặt với những thách thức về khủng hoảng kinh tế ngày càng sâu sắc, Bắc Kinh vẫn tiếp tục nỗ lực thu hút các doanh nghiệp nước ngoài, điều này cho thấy những mâu thuẫn trong chính sách của Trung Quốc.
Tuy nhiên, những nỗ lực của Bắc Kinh gần đây nhằm chinh phục các doanh nghiệp nước ngoài, bao gồm các cuộc truy quét, giam giữ và điều tra nhắm vào các công ty tư vấn của Mỹ, đã khiến nhiều công ty toàn cầu vốn đã lo lắng về căng thẳng địa chính trị lại càng thận trọng hơn khi mở rộng hoạt động ở nước này.
Theo tờ WSJ, cách tiếp cận hai hướng này của Trung Quốc nhằm chuẩn bị cho những căng thẳng ngày càng tồi tệ bằng cách cố gắng hàn gắn với cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài.