Hơn 2.200 năm trước, dưới triều đại nhà Tần, Tần Thủy Hoàng - hoàng đế đầu tiên của Trung Quốc - đã cho xây dựng Kênh đào Linh Cừ dài 36,4 km. Dự án lớn của Tần Thủy Hoàng đã kết nối sông Tương ở tỉnh Hồ Nam - một nhánh của sông Dương Tử dài 6.300 km - và sông Li ở Quảng Tây, phía nam Trung Quốc.
Công trình này sau này được phát triển thành Đại Vận Hà dài 1.800 km – được công nhận là Di sản Thế giới của UNESCO. Đại Vận Hà được hoàn thành hơn 700 năm trước, dưới triều đại nhà Nguyên, nhằm mục đích kết nối trung tâm thương mại Hàng Châu ở phía đông Trung Quốc và thủ đô Bắc Kinh.
Tính đến hiện tại, khi Kênh đào Bình Lục bắt đầu được xây dựng, đã không có kênh đào nào khác được xây mới ở Trung Quốc.
Theo ông Hồ Hoa Bình, tuyến đường thủy nội địa phục vụ thương mại trong nước và quốc tế của Trung Quốc hiện chỉ có hai lối đi ra biển là Cửa khẩu Dương Tử và Cửa khẩu Châu Giang. Những cửa khẩu này phù hợp hơn cho thương mại nội địa giữa các khu vực phía Đông, Trung và Tây của Trung Quốc, cũng như thương mại quốc tế giữa Trung Quốc với các nước khác ở Đông Bắc Á, Bắc và Nam Mỹ.
Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn thiếu các luồng vận tải thủy giữa các tỉnh miền Trung, miền Tây với các tỉnh ven biển Tây Nam, cũng như giữa Trung Quốc với các nước ASEAN, chưa đáp ứng tốt nhu cầu giao thương quốc tế ngày càng tăng giữa các tỉnh miền Trung, miền Tây Trung Quốc với các nước ASEAN.
Ông Hồ Hoa Bình đánh giá, việc xây dựng Kênh đào Bình Lục được kỳ vọng sẽ mở ra một tuyến đường thủy thuận lợi cho giao thương giữa Trung Quốc và ASEAN, thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại giữa Trung Quốc và các nước ASEAN phát triển toàn diện.
ASEAN - với dân số 600 triệu người - đã và đang là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc. Trung Quốc đã tăng cường hợp tác song phương với cơ chế đối thoại thường niên, Sáng kiến “Vành đai và Con đường”, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) gồm 15 thành viên, bao gồm Trung Quốc, ASEAN, Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc và New Zealand.
Trong các cuộc gặp với Ngoại trưởng các nước ASEAN tại Jakarta (Indonesia) hồi đầu tháng 7/2023, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã kêu gọi hợp tác toàn diện để làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược song phương và xây dựng cộng đồng cùng chung vận mệnh. Hai bên đã tổ chức ba vòng đàm phán kể từ tháng 2/2023 để cập nhật thỏa thuận thương mại tự do hiện có, góp phần làm tăng lưu lượng trao đổi về người và hàng hóa.
Dự án sau khi hoàn thành dự kiến có thể vận chuyển 108 triệu tấn hàng hóa vào năm 2035 và 130 triệu tấn vào năm 2050. Nó sẽ cho phép các tàu container hoặc tàu chở hàng rời đi từ thành phố thủ phủ Nam Ninh của Quảng Tây, Trung Quốc đến Việt Nam, Malaysia, Singapore, Indonesia và các nước Đông Nam Á khác trong vài tuần.
Trao đổi với chúng tôi, ông Hồ Hoa Bình nhận định: “Với việc thực thi đầy đủ RCEP, giao thương giữa Trung Quốc và Việt Nam sẽ trở nên thường xuyên hơn, đồng thời việc thực hiện các ưu đãi về thuế quan và quy tắc xuất xứ sẽ tạo hiệu ứng thúc đẩy sáng tạo thương mại và nhượng quyền thương mại, góp phần mở rộng quy mô thương mại.”
Ông bày tỏ kỳ vọng, tận dụng cơ hội từ RCEP, việc xây dựng Kênh đào Bình Lục sẽ góp phần thiết lập chuỗi sản xuất và chuỗi cung ứng mới giữa Trung Quốc với Việt Nam, cũng như các nước ASEAN khác, mở rộng hơn nữa danh mục các mặt hàng miễn thuế, phấn đấu cắt giảm thuế đối với ô tô và phụ tùng ô tô, xe máy, hóa chất, cơ điện và sản phẩm gang thép… ở hai nước.