Gửi bình luận
Cần cách làm đột phá, cách tiếp cận mới về sách giáo khoa thay cho quan niệm sách giáo khoa đóng, được in giấy truyền thống.
Nghị quyết số 71-NQ/TW yêu cầu "bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh".
Thực hiện được mục tiêu này - PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) - cho rằng, cần có tư duy công nghệ, cách làm đột phá.
“Với tinh thần chỉ bàn làm, không bàn lùi, để đạt được mục tiêu cấp tốc, chất lượng, có được sự đồng thuận xã hội, cần cách làm đột phá, cách tiếp cận mới về sách giáo khoa (thông minh, tích hợp công nghệ, mở, hỗ trợ dạy học và đánh giá thích ứng, góp phần đào tạo bồi dưỡng tài năng cá nhân hóa) thay cho quan niệm sách giáo khoa đóng, được in giấy truyền thống”, PGS.TS Trần Thành Nam chia sẻ.
Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục gợi ý, để triển khai, đầu tiên cần thành lập tổ công tác chung cấp quốc gia, gồm đội ngũ chuyên gia giáo dục, chuyên gia từ các trường sư phạm trọng điểm, tập đoàn công nghệ.
Các chuyên gia sẽ thống nhất tư tưởng sư phạm xuyên suốt, xây dựng và chi tiết hóa ma trận năng lực cho từng môn học; bóc tách các đơn vị kiến thức của chương trình giáo dục theo từng cấp, từng khối lớp, đến từng kỳ, thậm chí đến từng bài học. Lưu ý, chỉ lấy chuẩn đầu ra, yêu cầu cần đạt của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 làm “chuẩn tối thiểu”. Chuẩn tối đa phải đo được năng lực của những học sinh thông minh nhất, phục vụ cho việc bồi dưỡng và đào tạo tài năng.
Đội ngũ chuyên gia công nghệ cần tạo lập nền tảng công nghệ ứng dụng AI theo ma trận phát triển nhận thức và năng lực người học cho tất cả các môn học; lấy 3 bộ sách giáo khoa hiện hành làm dữ liệu để phân tích, đề xuất cấu trúc, nội dung theo ma trận năng lực mới.
Nền tảng công nghệ này cũng sẽ tạo điều kiện cho hàng vạn giáo viên giỏi trên toàn quốc được đề xuất nội dung bài giảng, nội dung kiểm tra đánh giá theo từng đơn vị kiến thức để trở thành dữ liệu phân tích xây dựng bộ sách. Đây cũng là nền tảng để giáo viên, cơ sở giáo dục thử nghiệm, cung cấp minh chứng về tính hiệu quả, hoặc phản biện ngay trong quá trình xây dựng sách giáo khoa để tiết kiệm thời gian.
Sau khi hoàn thành nền tảng công nghệ này, ngành Giáo dục có thể phát động Edu-Hackathon toàn quốc để các chuyên gia sư phạm và giáo viên đều có thể tham gia sáng tạo nội dung trên hệ thống.
Ngành cũng có thể cấp chứng chỉ “đồng tác giả”, hỗ trợ tài chính và công nhận sáng kiến để tính điểm thi đua và các cơ chế vinh danh khác cho những giáo viên có những nội dung bài giảng, kịch bản giáo dục, kiểm tra đánh giá được sử dụng trong bộ sách để tạo động lực cho giáo viên toàn ngành tham gia.
Sau Edu-Hackathon, AI sẽ hỗ trợ chắt lọc tinh hoa, kiểm tra trùng lặp, cân bằng giới - vùng miền, tổng hợp các ý kiến phản biện và tự đề xuất chỉnh sửa. Các chuyên gia của Hội đồng quốc gia sẽ rà soát, chuẩn hóa cuối cùng và xuất bản bản thử nghiệm.
Làm theo cách này, việc kiểm tra đánh giá cũng sẽ được hỗ trợ bởi hệ thống AI. Giáo viên biết chính xác đơn vị kiến thức nào trong cây năng lực của môn học, người học hoàn toàn chưa nắm được hoặc chỉ nắm được một phần. Cũng dựa trên nền tảng này, tất cả sách hướng dẫn, sách bài tập bổ sung được tạo sinh trên nền tảng cá nhân hóa theo năng lực của người học, dựa trên những đơn vị kiến thức còn khuyết thiếu. Qua đó, xóa sổ thị trường sách bài tập và sách hướng dẫn thương mại hóa vốn gây ra nhiều gánh nặng tài chính cho các gia đình.
“Với cách làm như trên, kỳ vọng Việt Nam sẽ có bộ sách giáo khoa “sống” đầu tiên với tinh thần mở hóa, cộng đồng hóa, AI hóa sẽ hoàn thành trước năm học mới 2026 - 2027. Một bộ sách mà tất cả Chủ biên/Tổng chủ biên của các bộ sách hiện hành đều có thể là đồng tác giả, tất cả giáo viên toàn quốc cũng có cơ hội trở thành đồng tác giả.
Một bộ sách được xây dựng trên nền tảng phản biện xã hội minh bạch, nơi AI sẽ khuếch đại tư duy của chuyên gia để liên tục tiếp nhận góp ý phản biện, cập nhật nội dung và đề xuất chỉnh sửa. Người học có quyền tiếp cận tri thức theo nhịp của mình trên một nền tảng tri thức động, liên tục cập nhật và quan trọng nhất là giá rẻ thậm chí miễn phí. Từ khóa quan trọng nhất lúc này đó là “triển khai” có hiệu quả”, PGS.TS Trần Thành Nam chia sẻ.
