Từ phong trào xóa mù chữ đến phổ cập kỹ năng số ở Ninh Bình

Khơi dậy tinh thần học tập suốt đời trong kỷ nguyên số

Cách đây gần 80 năm, phong trào “Bình dân học vụ” đã thắp sáng trí tuệ của hàng triệu người dân Việt Nam, đưa đất nước thoát khỏi nạn mù chữ sau Cách mạng tháng Tám. Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, tinh thần ấy lại được Ninh Bình khơi dậy theo một cách mới là “Bình dân học vụ số”.

Ninh Bình xác định chuyển đổi số là một trong ba khâu đột phá phát triển kinh tế – xã hội. Trong đó, việc phổ cập kỹ năng số cho người dân được xem là nhiệm vụ trọng tâm, là nền tảng để rút ngắn khoảng cách công nghệ giữa các vùng miền. Đến cuối năm 2024, toàn tỉnh đã thành lập 1.679 tổ công nghệ số cộng đồng với hơn 8.500 thành viên, phủ kín 100% thôn, xóm, tổ dân phố. Các tổ này được ví như “lớp học số lưu động”, nơi người dân được hướng dẫn sử dụng các nền tảng trực tuyến như VNeID, thanh toán không tiền mặt, truy cập dịch vụ công và thương mại điện tử.

Công an tỉnh Ninh Bình là một trong những đơn vị đi đầu trong triển khai “Bình dân học vụ số”. Trong năm qua, đơn vị đã phối hợp với các địa phương tổ chức 358 lớp học, thu hút hơn 12.000 lượt người dân tham gia. Nhờ đó, nhiều người dân, nhất là người cao tuổi, đã biết cách cài đặt định danh điện tử, nộp hồ sơ hành chính online, tra cứu thông tin y tế và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Những lớp học ấy không chỉ trang bị kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh mà còn mở ra cơ hội để mọi người tiếp cận với các tiện ích công nghệ trong đời sống hàng ngày.

Phong trào còn lan tỏa sâu rộng tới các khu dân cư, giáo xứ, hội phụ nữ và đoàn thanh niên. Tại Giáo xứ Phát Vinh (Yên Khánh), buổi tập huấn “Bình dân học vụ số” thu hút đông đảo giáo dân tham dự. Mỗi người đều được hướng dẫn trực tiếp cách thao tác trên điện thoại, từ nộp hồ sơ hành chính đến thanh toán học phí trực tuyến cho con em.

“Trước kia tôi chỉ dùng điện thoại để nghe gọi, nay đã biết tra cứu thông tin, thực hiện thủ tục hành chính ngay tại nhà. Thấy tiện lợi và tiết kiệm thời gian hơn rất nhiều,” bà Nguyễn Thị Liên, xã Gia Hưng, chia sẻ.

Từ “xóa mù công nghệ” đến hình thành công dân số

Từ mục tiêu ban đầu là giúp người dân “biết dùng điện thoại thông minh”, phong trào “Bình dân học vụ số” ở Ninh Bình đang tiến xa hơn, hướng tới việc hình thành lớp công dân số – những người có thể ứng dụng công nghệ để phục vụ học tập, công việc và cuộc sống. Nếu như “Bình dân học vụ” năm xưa giúp người dân biết đọc, biết viết thì nay, phong trào mới giúp họ “biết thao tác, biết kết nối”, từng bước trở thành người sử dụng công nghệ chủ động và sáng tạo.

Tính đến giữa năm 2025, Ninh Bình đã đạt nhiều kết quả nổi bật trong quá trình chuyển đổi số. Tỷ lệ người dân trưởng thành sử dụng điện thoại thông minh đạt khoảng 91%, trong khi 100% địa bàn toàn tỉnh đã được phủ sóng mạng di động. Hơn 96% người dân có hồ sơ sức khỏe điện tử, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý y tế toàn dân. Trong lĩnh vực giáo dục, 99% cơ sở công lập đã triển khai thanh toán học phí không dùng tiền mặt, giúp phụ huynh thuận tiện hơn trong giao dịch và tăng tính minh bạch trong quản lý tài chính học đường.

Chuyển đổi số không chỉ dừng lại trong hành chính hay giáo dục mà còn lan tỏa đến kinh tế. Hiện toàn tỉnh có 244 doanh nghiệp công nghệ số, trong đó 99% thực hiện nộp thuế điện tử và hơn một nửa đã sử dụng hợp đồng điện tử trong giao dịch. Tỷ trọng thương mại điện tử trong tổng mức bán lẻ hàng hóa đạt 11,7%, cho thấy xu hướng kinh doanh trực tuyến đang phát triển mạnh mẽ. Cùng với đó, Sở Công Thương Ninh Bình ghi nhận có 1.085 sản phẩm OCOP, nông sản và đặc sản địa phương được đưa lên các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, SendoFarm, với 22.877 giao dịch thành công, tổng doanh thu đạt khoảng 3,62 tỷ đồng.

Phong trào “Bình dân học vụ số” cũng làm thay đổi nhận thức và thói quen của người dân nông thôn. Ở xã Hải Hậu, nhiều hộ sản xuất nhỏ đã học cách tạo mã QR truy xuất nguồn gốc, giới thiệu sản phẩm trên mạng xã hội và bán hàng qua sàn thương mại điện tử. Bà Nguyễn Thị Nga, xã Hải Anh, chia sẻ: “Trước kia tôi chỉ bán quanh chợ xã, giờ có khách đặt hàng từ Hà Nội, Hải Phòng. Nhờ học được cách bán online, thu nhập gia đình tăng hơn 30%.”

Từ những lớp học công nghệ tưởng như đơn giản, người dân đã dần tiếp cận cách làm kinh tế mới – linh hoạt, nhanh nhạy và hội nhập.

Hướng tới xã hội học tập số toàn diện

Để phong trào “Bình dân học vụ số” không chỉ dừng lại ở tuyên truyền mà thực sự trở thành nền tảng cho phát triển bền vững, Ninh Bình đang hướng tới xây dựng xã hội học tập số toàn diện, lấy người dân làm trung tâm của quá trình chuyển đổi. Theo Kế hoạch số 19/KH-UBND năm 2025, tỉnh đặt mục tiêu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi lĩnh vực, bảo đảm 100% cơ quan, đơn vị, trường học sử dụng nền tảng số trong quản lý và giảng dạy; toàn bộ hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu được kết nối, chia sẻ đồng bộ. Cùng với đó, Ninh Bình tập trung đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho cán bộ, công chức, viên chức và người dân, hướng tới mục tiêu mọi người dân đều có khả năng tiếp cận, sử dụng dịch vụ số an toàn và hiệu quả.

Cùng với hạ tầng, tỉnh tập trung phát triển nguồn nhân lực số và mở rộng cơ hội học tập cho người dân. Các mô hình “Thư viện số cộng đồng”, “Lớp học số lưu động”, “Không gian học tập mở” được triển khai tại trung tâm học tập cộng đồng và nhà văn hóa, nơi người dân có thể thực hành các kỹ năng trực tuyến, học cách sử dụng trí tuệ nhân tạo, an toàn thông tin, thương mại điện tử. Tỉnh cũng đẩy mạnh phủ sóng cáp quang, mở rộng vùng 5G và hỗ trợ thiết bị thông minh cho hộ nghèo, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình số hóa.

Phong trào “Bình dân học vụ số” không chỉ giúp người dân tiếp cận công nghệ mà còn góp phần hình thành văn hóa số trong toàn xã hội. Khi kỹ năng số trở thành một phần của đời sống, người dân Ninh Bình ngày càng chủ động, tự tin hơn trong học tập, làm việc và giao tiếp trực tuyến. Đây cũng là bước đi quan trọng giúp tỉnh hiện thực hóa mục tiêu xây dựng công dân số và xã hội học tập hiện đại, nơi công nghệ được sử dụng vì con người và phục vụ phát triển bền vững.