Gửi bình luận
Việc đưa văn học vào dạy - học tiếng Anh không chỉ giúp người học mở rộng biểu đạt mà còn nuôi dưỡng tư duy đa chiều.
Trong bối cảnh nhiều chương trình đào tạo tăng cường tính ứng dụng và kỹ năng nghề nghiệp, câu chuyện về vị trí của Văn học trong ngành Ngôn ngữ Anh tiếp tục thu hút sự quan tâm của người dạy và người học.
Báo Giáo dục & Thời đại đã trao đổi với các giảng viên chuyên ngành Văn hoá và Văn học Anh - Mỹ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TPHCM), nhằm ghi nhận những góc nhìn chuyên môn xoay quanh vấn đề này.
Dữ liệu từ thực tế giảng dạy cho thấy, văn học không chỉ là "môn phụ" hay phần mở rộng, mà dần trở thành một công cụ mang tính nền tảng, để phát triển năng lực ngôn ngữ và tư duy của sinh viên.
Từ góc nhìn nghiên cứu, TS Phạm Thị Hồng Ân cho rằng, việc đưa văn học vào giảng dạy ngôn ngữ là một phương pháp hiệu quả, bởi tác phẩm văn học không chỉ giàu ngôn từ mà còn phản ánh bối cảnh văn hóa, lịch sử và đời sống xã hội.
Tuy nhiên, để phương pháp này thực sự hiệu quả, đặc biệt đối với sinh viên Ngôn ngữ Anh, cần có sự lựa chọn tác phẩm phù hợp, cách tiếp cận hiện đại và gắn kết với nhu cầu học tập thực tế.
"Việc học văn học ngày nay giúp người học mở rộng tư duy và có cái nhìn đa chiều về các vấn đề khác trong cuộc sống. Điều này có thể xảy ra, vì việc nghiên cứu văn học cũng như lý thuyết văn học hiện nay không chỉ giới hạn trong chuyên môn mà có sự liên ngành và xuyên ngành.
Chẳng hạn các lý thuyết Văn học như lề hóa, diễn ngôn, chấn thương, di dân, sinh thái… đều có nguồn gốc từ các học thuyết xã hội, chính trị. Vì vậy việc học văn học cũng đồng thời mở ra những lăng kính liên ngành", TS Ân phân tích.
Theo TS Ân, việc học văn học tuy không giải quyết nhu cầu trước mắt, hay trực tiếp tạo ra lợi nhuận, nhưng lại có đóng góp quan trọng trong việc phát triển tư duy và hình thành quan điểm. Đây là điều rất quan trọng trong mọi công việc, ngành nghề.
TS Ân cho hay, việc tích hợp cần được thực hiện thận trọng, nếu không có thể đem lại những bất lợi cho cả giáo viên và sinh viên, khiến cho việc giảng dạy văn học trong lớp học tiếng Anh có thể không đem lại lợi ích như mong muốn.
Để tích hợp văn học hiệu quả, cần chọn đúng thời điểm đưa môn học vào chương trình. Văn học nên được giảng dạy khi sinh viên đã có nền tảng ngôn ngữ và trải nghiệm sống nhất định, đủ để không chỉ xem đây là phần bổ trợ cho việc học ngoại ngữ mà còn cảm nhận được giá trị thẩm mỹ và liên hệ sâu sắc với chính mình.
Nếu muốn sinh viên có những phản tư sâu sắc, cần phải có các tác phẩm văn học phức tạp. Thông thường, sinh viên các năm 3 và 4 có thể đáp ứng được yêu cầu này. Một vài sinh viên các trình độ thấp hơn cũng có thể đạt được yêu cầu này nếu kinh nghiệm sống của họ phong phú.
Không chỉ sinh viên, giáo viên cũng là yếu tố quyết định. Theo TS Ân, việc giảng dạy văn học đòi hỏi giáo viên có kiến thức lý thuyết vững.
Khi thầy cô hiểu các trường phái phê bình, các cuộc thảo luận mở rộng của sinh viên sẽ đủ chiều sâu và có điểm tựa học thuật. Từ đó, khả năng lập luận và định vị quan điểm sống của sinh viên cũng được nuôi dưỡng.
Ở góc độ phát triển con người, văn học góp phần hình thành thế giới quan và bản sắc cá nhân, điều thường không thể đo bằng điểm số nhưng lại có giá trị lâu dài trong mọi ngành nghề.
"Văn học đang dịch chuyển theo hướng liên ngành - xuyên ngành, chính sự dịch chuyển đó tạo nên vị thế mới cho môn học này trong giáo dục đương đại", TS Ân khẳng định.
Không chỉ mang lại chiều sâu tư duy, văn học còn góp phần nuôi dưỡng năng lực ngôn ngữ một cách tự nhiên và bền vững.
ThS Trịnh Kim Ngân nhận định, văn học là kho tàng ngôn ngữ, chứa đựng hệ thống cú pháp, ngữ dụng, tu từ.
"Đây là những lớp nghĩa mà giáo trình kỹ năng thông thường khó truyền tải đầy đủ. Văn học là một hiện vật văn hóa, nó lồng ghép giá trị, lịch sử, xã hội và các thế giới quan đa dạng từ các trường phái lý thuyết phê bình", ThS Ngân nói.
Theo ThS Ngân, đào tạo Ngôn ngữ Anh tại Việt Nam đang chuyển từ việc học ngôn ngữ bề nổi sang phát triển các kỹ năng diễn giải, phản biện và tôn trọng sự khác biệt, nhằm nâng cao hiệu quả giao tiếp liên văn hoá.
"Với truyền thống từ năm 1957, tiền thân là Ban Văn Hoá Anh - Mỹ, Khoa Ngữ văn Anh sở hữu nền tảng mạnh về văn hóa và văn học, giúp người học đào sâu nghiên cứu về xã hội và ngôn ngữ, thông qua các môn học mang tính liên ngành, những chương trình thực tập thực tế và các hoạt động giao lưu văn hoá, phục vụ cộng đồng.
Để có thể tiếp tục phát triển các tiềm năng và thế mạnh vốn có, Khoa Ngữ văn Anh đã và đang nhận được sự đồng hành từ các đơn vị giáo dục, chuyên gia trong lĩnh vực văn hoá, truyền thông, các cơ quan lãnh sự (Hoa Kỳ, Malaysia, Singapore,...), mạng lưới cựu sinh viên và các doanh nghiệp trong và ngoài nước", ThS Ngân cho hay.
Đồng quan điểm với hai giảng viên trên, ThS Đồng Như Tiến cũng cho rằng, văn học tạo ra môi trường học tập giàu chiều sâu cho sinh viên Ngôn ngữ Anh.
Văn học rèn cho họ khả năng đọc sâu, lập luận chặt chẽ và kết nối ý tưởng liên ngành, những kỹ năng có giá trị không chỉ trong học thuật mà còn trong công việc sau này.
"Là nghiên cứu sinh năm thứ ba chuyên ngành văn học tại Đại học Tulsa (Mỹ), đồng thời giảng dạy lớp College Writing cho sinh viên thuộc nhiều chuyên ngành khác nhau, tôi nhận thấy văn học luôn giữ vai trò quan trọng trong các khóa học này. Văn học không chỉ giúp sinh viên thực hành ngôn ngữ mà còn mở ra cơ hội tiếp xúc với các bối cảnh văn hóa và lịch sử đa dạng", ThS Tiến nhấn mạnh.
