Xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh: Bắt đầu từ học đường

Thông qua việc kiên trì thực hiện Chương trình số 06-CTr/TU về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” trong nhiệm kỳ 2021 - 2025, các nhà trường đã và đang gieo mầm những giá trị truyền thống, bồi đắp nhân cách, trang bị kỹ năng sống để mỗi học sinh trở thành công dân Thủ đô tài năng, văn minh, thanh lịch.

Xây nền tảng thanh lịch, văn minh cho thế hệ trẻ

Hà Nội Để xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, giáo dục Thủ đô đã xác định phải "xây nhà từ móng", tức là bắt đầu từ học đường. Từ năm học 2011 - 2012, thành phố đã đưa bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” vào giảng dạy đại trà. Trong nhiệm kỳ 2021 - 2025, việc triển khai được đẩy mạnh và cụ thể hóa hơn bao giờ hết, tạo ra những mô hình hiệu quả tại nhiều nhà trường.

Tại Trường Tiểu học Tràng An (phường Hoàn Kiếm), các hình thức giáo dục được triển khai một cách sinh động để học sinh dễ nhớ, dễ tiếp cận. Hiệu trưởng Trần Thị Bích Liên cho biết, nhà trường đã phát động cuộc thi “Sáng mãi nét đẹp Tràng An” nhằm khơi gợi niềm tự hào về truyền thống, từ đó nỗ lực chung sức xây dựng nhà trường. “Vai trò làm gương của người lớn là rất quan trọng. Vì vậy, các nhà giáo đều cố gắng hướng dẫn và thể hiện trách nhiệm nêu gương ở mọi hoạt động, từ đó giúp các em học theo, làm theo để rèn thành nếp tốt” - cô chia sẻ. Những nỗ lực này đã mang lại hiệu quả rõ rệt.

Ở cấp trung học cơ sở, việc giáo dục đạo đức, lối sống càng được chú trọng. Tại Trường Trung học cơ sở Thành Công (phường Giảng Võ), Hiệu trưởng Nguyễn Ngọc Anh cho biết nhà trường tập trung xây dựng môi trường giáo dục an toàn, chất lượng, yêu thương. Nhà trường mời chuyên gia về phổ biến cho giáo viên các kỹ năng ứng xử với phụ huynh và học sinh; tổ chức các chuyên đề như ứng xử trên không gian mạng, giáo dục về lòng biết ơn, phòng chống bạo lực học đường. Mỗi giáo viên chủ động đưa nội dung văn hóa ứng xử vào các bài học phù hợp như trong các môn hoạt động trải nghiệm, giáo dục lịch sử địa phương, giáo dục công dân, lịch sử, ngữ văn... Cách tiếp cận đa chiều này giúp học sinh "ngấm" dần văn hóa ứng xử một cách tự nhiên.

Ở bậc trung học phổ thông, khi học sinh đang trong giai đoạn hoàn thiện nhân cách, các mô hình giáo dục được triển khai bài bản. Nhà giáo Lê Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Gia Thiều (phường Bồ Đề) cho biết: “Nhà trường bám sát các chỉ tiêu của Chương trình, xây dựng trường học hạnh phúc dựa trên 3 chữ “an”: Học sinh an toàn, thầy cô an lành, phụ huynh an tâm. Đồng thời, nhà trường triển khai chương trình “Trường Nguyễn Gia Thiều đẹp và chưa đẹp” cùng phong trào 3 xin: “Xin chào, xin lỗi, xin cảm ơn’”.

Bứt phá kiến tạo những dấu ấn người Hà Nội

Nhìn lại lịch sử 71 năm, có thể thấy, giáo dục Thủ đô luôn kiên định với mục tiêu giáo dục toàn diện, coi trọng giáo dục đạo đức và văn hóa ứng xử. Hành trình ấy bắt đầu từ những ngày đầu đầy khó khăn, dần chuyển mình mạnh mẽ và đặc biệt có những bước đột phá trong nhiệm kỳ 2021 - 2025.

Ngay sau Ngày Giải phóng Thủ đô 10-10-1954, ngành Giáo dục Hà Nội non trẻ đối mặt với muôn vàn khó khăn. Cả thành phố lúc đó chỉ có 96 trường tiểu học, 4 trường phổ thông trung học, đáp ứng được 20% số trẻ đến trường, gần 90% người dân chưa biết chữ. Tuy nhiên, với tinh thần "chống giặc dốt như chống giặc ngoại xâm", những lớp học bình dân học vụ, xóa nạn mù chữ được mở ra khắp nơi.

Sau khi đất nước thống nhất, Hà Nội xác định vị thế là trung tâm văn hóa, giáo dục của cả nước. Ngành Giáo dục Hà Nội bắt tay vào công cuộc cải cách, không chỉ phát triển về quy mô mà còn đi vào chiều sâu, tập trung nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện: Đức, trí, thể, mỹ.

Thành ủy Hà Nội đã ban hành một chương trình riêng để xây dựng văn hóa người Hà Nội qua nhiều nhiệm kỳ. Trong nhiệm kỳ 2021 - 2025, việc giáo dục văn hóa ứng xử đã tạo nên những dấu ấn đậm nét. Với mục tiêu “xây nhà từ móng”, Thành phố đã đưa bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” vào giảng dạy đại trà ở các nhà trường, góp phần tạo sự lan tỏa mạnh mẽ trong toàn ngành Giáo dục về nếp ứng xử thanh lịch, văn minh của cả thầy và trò.

Bên cạnh việc lồng ghép trong các tiết học chính khóa, các nhà trường còn tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa phong phú. Đây là một điểm nhấn quan trọng giúp các em thấm nhuần những giá trị văn hóa một cách tự nhiên nhất. Các trường học đều tổ chức cho học sinh tham quan thực tế những di tích lịch sử như Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, di tích Hai Bà Trưng... Trong nhiệm kỳ 2021 - 2025, nhiều cuộc thi như “Sứ giả du lịch”, thi vẽ tranh “Em yêu Hoàn Kiếm - Hà Nội” đã được tổ chức sôi nổi, giúp các em tìm hiểu về kiến thức lịch sử, văn hóa, từ đó khơi dậy lòng tự hào dân tộc và ý chí xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại.

Bên cạnh những hoạt động do nhà trường tổ chức, chính học sinh cũng chủ động tạo ra những sân chơi, phong trào riêng để lan tỏa nét đẹp văn hóa. Từ những câu chuyện nhỏ về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, đến những dự án cộng đồng về bảo vệ môi trường hay giúp đỡ người già, các em đã chứng tỏ sự trưởng thành và ý thức trách nhiệm.

Em Nguyễn Quỳnh Chi, học sinh Trường Trung học phổ thông Đoàn Kết - Hai Bà Trưng (phường Bạch Mai) tự hào chia sẻ: "Bên cạnh niềm vinh dự, tự hào là học sinh Thủ đô, em thấy rõ trách nhiệm trong việc tuyên truyền, nhắc nhở bạn bè cùng học tập, lan tỏa những hành động đẹp".

Bà Trần Thị Mai Anh, phụ huynh học sinh Trường Tiểu học Vĩnh Tuy (phường Vĩnh Hưng), cũng cảm nhận rõ sự chuyển biến tích cực của con mình: “Khi đi học về, con biết chào hỏi lễ phép với người lớn, biết giúp đỡ bố mẹ việc nhà... Tôi cũng thấy rõ hơn trách nhiệm của mình trong việc cùng thầy cô giáo xây dựng nếp sống thanh lịch, văn minh khi làm gương cho con từng việc nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày”.

Bằng sự kiên trì, sáng tạo và đồng lòng của các cấp quản lý, nhà giáo, học sinh và phụ huynh, ngành Giáo dục Thủ đô đã và đang kiến tạo nên những thế hệ người Hà Nội thanh lịch, văn minh, sẵn sàng kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của cha ông, góp phần xây dựng Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại.