Gửi bình luận
Đến nay mục tiêu trên vẫn còn xa. Dù sao sau hơn một thập kỷ cố gắng, chúng ta cũng đã gặt hái được kết quả khích lệ khi trong bảng xếp hạng đại học châu Á của QS 2023, có 11 cơ sở GDĐH Việt Nam góp mặt trong tổng số 760 cơ sở của châu Á được xếp hạng.
Mặt được của xếp hạng đại học quốc tế đối với Việt Nam là ở chỗ cải thiện khả năng hiển thị quốc tế của các cơ sở GDĐH Việt Nam, khuyến khích các cơ sở GDĐH phát triển văn hóa chất lượng, tập trung vào việc cải thiện nghiên cứu, giảng dạy và thúc đẩy sự xuất sắc trong học tập.
Tuy nhiên, việc xếp hạng theo các bảng xếp hạng quốc tế đang đối diện một số nhược điểm chung như đã nêu trên, trong đó cần lưu ý rằng hầu hết các hệ thống xếp hạng được thiết kế dành cho các nước phát triển và dù có được cải thiện để tính tới đặc trưng của khu vực, thì không phải lúc nào cũng tính đến những thách thức và thế mạnh riêng của hệ thống GDĐH Việt Nam.
Để khắc phục các nhược điểm nêu trên, vấn đề đặt ra là Việt Nam cần xây dựng mô hình xếp hạng phù hợp với bối cảnh của Việt Nam.
Trong một thập kỷ qua, đã có một số đề xuất ban đầu về xếp hạng quốc gia nhưng không được đánh giá cao vì thiếu độ tin cậy cần thiết về mặt phương pháp luận cũng như dữ liệu. Hiện có hai bảng xếp hạng đang được quan tâm:
Bảng xếp hạng đối sánh đại học Việt Nam (University Performance Metrics, UPM): Đây là mô hình xếp hạng, theo hình thức gắn sao (star rating), được phát triển bởi Đại học Quốc gia Hà Nội, gồm 8 tiêu chuẩn, 54 tiêu chí, nhằm đánh giá chất lượng cơ sở GDĐH từ góc độ đổi mới sáng tạo và thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Xếp hạng UPM hiện có sự tham gia của gần 100 cơ sở GDĐH và chương trình đào tạo từ 7 quốc gia và vùng lãnh thổ (Việt Nam, Brunei, Indonesia, Myanmar, Philippines, Thái Lan và Đài Loan), để vừa quản trị chất lượng, quản trị sự thích ứng với cách mạng công nghiệp 4.0, đồng thời quản trị thương hiệu và công khai chất lượng, thực hiện trách nhiệm xã hội.
Bảng xếp hạng đại học Việt Nam (VNUR): Bảng xếp hạng này được thực hiện trong khuôn khổ hoạt động của Công ty TNHH phi lợi nhuận Vietnam Education Index, gồm 6 tiêu chuẩn, 17 tiêu chí, phản ánh các sứ mệnh cốt lõi về đào tạo, nghiên cứu khoa học và phục vụ xã hội, nhằm tạo được sự đối sánh toàn diện và cân bằng, qua đó đảm bảo độ tin cậy cao đối với các bên có liên quan. Điểm đặc biệt là VNUR thu thập dữ liệu độc lập từ nhiều nguồn khác nhau như báo cáo ba công khai, kết quả kiểm định chất lượng, đề án tuyển sinh, để trên cơ sở đó, mới đây, chính thức công bố top 100 cơ sở GDĐH trong nước năm 2023.
Các kết quả xếp hạng trên cho thấy bước tiến của GDĐH Việt Nam trong bức tranh xếp hạng thế giới và cũng cho thấy, dù ở đâu đó có sự mệt mỏi về xếp hạng, thì ở Việt Nam xếp hạng đại học vẫn giành được sự quan tâm đặc biệt.
Có hai luồng ý kiến khác nhau liên quan đến việc trả lời câu hỏi này.
Một luồng ý kiến cho rằng, tình trạng mệt mỏi về xếp hạng là dấu hiệu cho thấy thị trường xếp hạng đại học toàn cầu bắt đầu thoái trào. Vì thế đã đến lúc các quốc gia dừng quan tâm đến các bảng xếp hạng toàn cầu mà hãy tập trung xây dựng hệ thống GDĐH quốc gia dẫn dắt bởi các đại học hoa tiêu, tức là các mô hình đại học không bỏ qua chuẩn mực quốc tế về sự ưu tú, nhưng đặt nền tảng vững chắc trên sự phục vụ nhu cầu thực sự của quốc gia.
Luồng ý kiến thứ hai cho rằng, các biểu hiện về sự mệt mỏi xếp hạng chỉ có nghĩa là các bảng xếp hạng còn có khiếm khuyết. “Các hành động của Trung Quốc và Nga, cũng như của các trường luật Hoa Kỳ, đều không có khả năng làm suy yếu giá trị mà bảng xếp hạng mang lại cho các quốc gia và nhà trường trước nhu cầu tăng cường sự hiện diện của mình trong khoa học toàn cầu hoặc nền kinh tế thế giới” (2). Vì thế, các bảng xếp hạng toàn cầu khó mà biến mất sớm.
Cả hai luồng ý kiến cho thấy một thực tế là, một mặt các chính phủ vẫn có nhu cầu thấy sự hiện diện của GDĐH nước mình trên các bảng xếp hạng quốc tế; mặt khác các chính phủ cũng như người dân còn có nhu cầu thấy được sự xếp hạng quốc gia của các cơ sở GDĐH phù hợp với bối cảnh trong nước. Về phía các tổ chức xếp hạng, với tư cách là nhà cung ứng sản phẩm trong một thị trường xếp hạng, thì họ sẽ không ngừng điều chỉnh, hoàn thiện để có thể đáp ứng các nhu cầu khác biệt và khó tính của mọi bên có liên quan. Vì vậy khó mà nói rằng các bảng xếp hạng quốc tế cũng như quốc gia đã đến hồi kết.
______________________________
Chú giải ảnh:
(1): Alex Usher. 2022. The Fracturing of Global Rankings. https://higheredstrategy.com/the-fracturing-of-global-rankings/.
(2): Ellen Hazelkorn. 2022. Pressure on rankings may lead to a more meaningful exercise. University World News, 17 December 2022.
