Gửi bình luận
Là một trong những nghệ sĩ đặc biệt của nghệ thuật thiền họa đương đại, tranh của Trầm Kim Hoà khiến người xem không khỏi “sốc” vì tối giản cực hạn.
Dù xa quê, anh vẫn nuôi dưỡng đam mê hội họa, kiên trì nghiên cứu thiền tông và tìm kiếm phương thức biểu đạt riêng. Nhiều năm thực hành và chiêm nghiệm đã đưa anh đến sự kết hợp giữa thiền, thư pháp và hội họa, tạo phong cách cá nhân dung hòa giữa truyền thống và hiện đại.
Anh từng triển lãm tại Úc, Trung Quốc, Hong Kong, Đài Loan, Malaysia, Philippines, Canada… Tại Việt Nam, triển lãm lần này là lần thứ ba, sau hai triển lãm “Thiền – Thư – Họa” năm 2010 tại TPHCM và Đà Lạt.
Trầm Kim Hòa cho rằng, thiền họa biểu đạt đời sống qua cái nhìn của tâm tĩnh lặng, không để người xem dừng lại ở cảm xúc mà hướng vào nội tâm. Người nghệ sĩ cần yên tĩnh, cô tịch để tâm hòa vào ý cảnh tác phẩm. Với anh, tranh thiền trọng ý cảnh hơn hình thức.
Thiền họa và thư pháp anh theo đuổi đều mang tính tối giản, chủ yếu dùng mực và nước. Từ những năm 1990, sau khi nghiên cứu sâu về thiền học, anh dần loại bỏ màu sắc, chỉ giữ lại trắng – đen để trở về sự nguyên sơ và tinh thần thiền.
Bề mặt tranh được giản lược tối đa, phần lớn là khoảng trống – yếu tố quan trọng giúp mở ra không gian nội tâm cho người xem. Khoảng trống không phải phần bỏ đi mà là phần dành lại để người xem bước vào, cảm nhận “sắc tức thị không”.
Về thư pháp, anh không đi theo lối truyền thống mà chọn những chữ mang ý thiền hoặc xuất phát từ trải nghiệm. Anh thường dùng thảo thư vì sự phóng khoáng và tự nhiên của dòng bút. Từ một chữ, anh biến đổi hình dáng và bố cục để chữ trở thành hình, đúng tinh thần “thư trung hữu họa”.
Nét độc đáo của thiền họa Trầm Kim Hòa nằm ở sự tối giản: không mô tả cảnh trí hay bố cục dày đặc, mà chỉ là những nét mực, một vòng tròn, một nét cong như mái núi, một vệt nước loang nhẹ.
Nhà nghiên cứu Quách Cường nhận định, Trầm Kim Hoà chọn “con đường của im lặng”, vẽ bằng mực đen trên nền giấy trắng trong tỉnh thức, tìm kiếm “khoảng trống” thay vì hình ảnh.
TS Mae Anna Pang - Nhà trưng bày nghệ thuật Victoria, đánh giá tác phẩm của Trầm Kim Hoà là cuộc du hành vào khai giác tâm linh, giàu sự minh triết và giản dị của thiền tông. Sau hơn 20 năm, tinh thần này vẫn còn, nhưng tác phẩm của anh ngày càng tự tại hơn sau những biến chuyển thời cuộc như Covid-19.
Giám đốc Nhà trưng bày nghệ thuật Victoria, TS Gerard Vaughan, cho rằng tranh của anh thổi luồng sinh khí mới vào mỹ thuật châu Á, dung hòa truyền thống và tâm linh thiền tông trong ngôn ngữ hội họa đương đại.
Trong bối cảnh mỹ thuật TPHCM phát triển sôi động, giám tuyển Lý Đợi nhận định triển lãm “Thiền trong cuộc sống” mang đến một lối đi riêng hiếm có, như một khoảng lặng cần thiết giữa sự ồn ào thị giác. Trầm Kim Hòa không đứng ngoài thời cuộc vì né tránh, mà vì tinh thần vô vi, tĩnh tại của thiền họa dẫn đường.
Tranh của anh không tuyên bố hay khẳng định điều gì, mà chỉ ghi lại những chứng nghiệm thiền trong đời thường: một cành trúc, một áng mây, một ý nghĩ… Người xem, sau khi ngắm tranh, có thể đi từ nhiều suy nghĩ đến sự lắng lại, giống như tâm trạng người anh hùng Nguyễn Trãi khi viếng chùa Tiên Du, từng viết: “Cá trung chân hữu ý/ Dục ngữ hốt hoàn vong” (Cảnh này thật nhiều tứ/ Muốn nói, bỗng quên lời)”.
Theo ban tổ chức, triển lãm “Thiền trong cuộc sống” sẽ diễn ra từ ngày 28/11 đến hết 7/12, tại không gian Chillala - House of Art (75 Xuân Thủy, An Khánh, TPHCM).
