Xung đột Nga - Ukraine, Israel - Hamas và những tác động đến toàn cầu

Nhìn ở mặt khác, chúng ta chứng kiến sự tái ổn định tạm thời trong mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Nếu quan hệ hai nước này được củng cố trong năm tới, toàn bộ hệ thống quốc tế có thể trở nên ổn định hơn.

TS Andrew Thomas: Cả hai cuộc xung đột Nga - Ukraine và Israel - Hamas đều thách thức bản chất của các khái niệm trọng tâm trong quan hệ quốc tế.

Cuộc xung đột Nga - Ukraine khiến các thành viên NATO đẩy mạnh ủng hộ Kiev, vì sự thất bại của Ukraine trong xung đột sẽ ảnh hưởng đến các bối cảnh địa chính trị khác trên toàn cầu. Nhiều nước dành sự hỗ trợ chính trị, tài chính và quân sự cho Ukraine. Xung đột Nga - Ukraine cũng là nguyên nhân chính dẫn đến việc Phần Lan và Thụy Điển xin gia nhập NATO.

Cuộc chiến ở Dải Gaza lại đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả của luật nhân đạo trong xung đột. Hành động tấn công lãnh thổ Israel và giết dân thường của Hamas vào ngày 7-10 chắc chắn là tội ác chiến tranh. Trong khi đó, Israel là một bên ký kết Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền (UDHR) nên các hoạt động chiến đấu của nước này cần tuân theo các nguyên tắc của UDHR. Việc Israel tấn công các khu vực đông dân cư, nhắm mục tiêu vào bệnh viện, trường học và trại tị nạn có thể vi phạm luật quốc tế. Thực tế này cũng đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả của UDHR đối với các quốc gia đang có xung đột.

Các cuộc xung đột khiến hệ thống quốc tế trở nên phân mảnh hơn và sự cạnh tranh giữa các cường quốc ngày càng gia tăng ở một số khu vực.

Một vấn đề nữa là việc Houthis gia tăng tấn công tàu ở Biển Đỏ và Địa Trung Hải đã khiến căng thẳng giữa Mỹ và Iran tăng lên.

Binh sĩ Nga ở TP Volnovakha, tỉnh Donetsk (miền đông Ukraine). Ảnh: ANADOLU AGENCY

Kinh tế cũng phải chịu sức ép

PV: Nền kinh tế thế giới còn đang chật vật phục hồi sau đại dịch COVID-19 thì xung đột Nga - Ukraine bùng phát. Cuộc xung đột này chưa dứt thì một cuộc xung đột khác lại bùng phát ở Trung Đông giữa lúc kinh tế đang suy thoái. Theo các chuyên gia, những lĩnh vực nào của kinh tế toàn cầu chịu tác động mạnh nhất từ hai cuộc xung đột này?

GS Amnon Aran: Tôi cho rằng có nhiều tác động khác nhau từ hai cuộc chiến lên kinh tế thế giới. Đối với xung đột Nga - Ukraine, một thời gian dài cuộc xung đột này đã khiến giá năng lượng tăng rất mạnh ở châu Âu cũng như trên toàn thế giới, may là sau này mức giá đã dần ổn định hơn. Song một vấn đề nghiêm trọng khác là cuộc chiến đã đẩy giá lương thực lên cao, tác động rất tiêu cực đến người dân ở các quốc gia kém phát triển.

Còn đối với xung đột Israel - Hamas thì tôi chưa thấy các tác động kinh tế mang tính hệ thống như vậy. Tuy nhiên, những tuần gần đây, chúng ta đã chứng kiến các cuộc tấn công ngày càng tăng của các chiến binh Houthis vào các tàu đi qua Biển Đỏ. Mối đe dọa này khiến nhiều công ty vận tải biển thông báo ngưng vận chuyển hàng hóa qua tuyến Biển Đỏ. Tôi dự đoán rằng mối đe dọa từ Houthis sẽ còn kéo dài và khiến các công ty vận tải phải chuyển hướng đi vòng qua châu Phi, gây tốn thời gian và chi phí.

Người dân Gaza nhận thực phẩm và hàng cứu trợ nhân đạo hôm 19-12. Ảnh: ANADOLU AGENCY

TS Andrew Thomas: Ukraine được mệnh danh là “rổ bánh mì của châu Âu”, xuất khẩu hầu hết sản phẩm nông sản của mình ra quốc tế và chủ yếu sang các quốc gia kém phát triển. Do đó, không khó hiểu cuộc xung đột Nga - Ukraine đã làm trầm trọng thêm tình trạng mất an ninh lương thực trên khắp châu Phi và Trung Đông.

Ngoài ra, đây là cuộc chiến quy mô lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến II. Do vậy, những nỗ lực cô lập Nga về mặt kinh tế đã ảnh hưởng đến an ninh năng lượng toàn cầu.

Xin cảm ơn các chuyên gia đã nhiệt tình chia sẻ.