Tuy nhiên, bằng nhiều cách khác nhau, thị trường thực phẩm chức năng đang xuất hiện nhiều loại sản phẩm không đạt tiêu chuẩn chất lượng, nhưng được quảng cáo như một “thần dược” hỗ trợ sức khỏe.
Thậm chí, có sản phẩm còn được quảng cáo là có thể hỗ trợ điều trị một số loại bệnh nguy cơ cao như ung thư, Covid-19... mà không có tác dụng phụ.
Chính vì “không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh” nên người dùng tin rằng, nó không có hại mà chỉ có lợi cho sức khỏe.
Thêm vào đó, hệ thống phân phối “tới tận tay người tiêu dùng” theo hình thức đa cấp, cung cấp và hướng dẫn sử dụng tại nhà qua đội ngũ cộng tác viên, mở rộng thị trường bằng “những người quen biết” lại càng khiến việc mua bán, sử dụng thực phẩm chức năng ngày càng dễ dàng hơn.
Sự thật thì chất lượng của sản phẩm ra sao, chỉ có người sản xuất mới biết được.
Các nhóm chính của thực phẩm chức năng
Thực phẩm chức năng có 4 nhóm chính:
- Thực phẩm bổ sung (food supplement): bổ sung vi chất và các yếu tố có lợi cho sức khỏe như vitamin, khoáng chất, probiotic.
- Thực phẩm bảo vệ sức khỏe (health supplement): là sản phẩm được chế biến dưới dạng viên nang, viên hoàn, viên nén, cao, cốm, bột, ống có chứa vitamin, khoáng chất, axit amin, axit béo, enzym, probiotic và chất có hoạt tính sinh học khác.
Hoạt chất sinh học có nguồn gốc tự nhiên từ động vật, chất khoáng và nguồn gốc thực vật ở các dạng như chiết xuất, phân lập, cô đặc và chuyển hóa.
- Thực phẩm dinh dưỡng y học (medical supplement, medical food) là loại thực phẩm có thể ăn bằng đường miệng hoặc bằng ống xông, được chỉ định để điều chỉnh chế độ ăn của người bệnh và chỉ được sử dụng dưới sự giám sát của nhân viên y tế.
- Thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt (food for special dietary uses): dùng cho người ăn kiêng, người già và các đối tượng đặc biệt khác theo quy định của Ủy ban tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế (CODEX).
Và là những thực phẩm được chế biến hoặc được phối trộn theo công thức đặc biệt nhằm đáp ứng các yêu cầu về chế độ ăn đặc thù theo thể trạng hoặc theo tình trạng bệnh lý và các rối loạn cụ thể của người sử dụng. Thành phần của thực phẩm này phải khác biệt rõ rệt với thành phần của những thực phẩm thông thường.
Trên thực tế, cùng với sự ra đời và sử dụng rộng rãi của thực phẩm chức năng, tỷ lệ thiếu hụt chất dinh dưỡng trên toàn cầu đã giảm đáng kể. Ví dụ: sau khi bột mì được bổ sung thêm chất sắt được đưa vào sử dụng, tỷ lệ thiếu sắt ở trẻ em đã giảm gần một nửa. Thêm iod vào muối trắng tỷ lệ bệnh nhân bướu cổ giảm rõ rệt.
Các đối tượng dễ bị tổn thương như phụ nữ có thai và cho con bú, trẻ em, người mắc bệnh nền, bệnh mãn tính đang điều trị với nhiều thuốc cùng lúc cần thận trọng, không nên sử dụng thực phẩm chức năng tùy ý hay theo kinh nghiệm truyền miệng vì một số thực phẩm chức năng hiện nay vẫn chưa được chứng minh về tính an toàn cho các đối tượng trên.
(Còn tiếp)