Gửi bình luận
 |
| Có những bảo tàng, lượng khách đến mỗi ngày chỉ đếm trên đầu ngón tay. |
Để xét thực trạng bảo tàng ở Việt Nam, theo giới chuyên gia hãy nhìn vào hệ thống các bảo tàng cấp tỉnh. Tuy là thiết chế văn hóa phi lợi nhuận, có vai trò và đặc trưng riêng mà các thiết chế văn hóa - giáo dục khác không có được, nhưng trong số trên 60 bảo tàng thuộc các địa phương thì có mấy nơi thu hút khách tham quan?
Sự thật có những bảo tàng tỉnh, cả tuần thậm chí cả tháng không có một khách lui tới. Có những bảo tàng, ngoài sân mọc kín cỏ và rêu - nếu không có nhân viên túc trực thì người ngoài nghĩ rằng đó là một toà nhà bỏ hoang. Ngay tại Hà Nội, một số bảo tàng cũng ế ẩm, khách tham quan chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Vì không có khách tham quan nên một số bảo tàng sử dụng không gian để làm nhà hàng tiệc cưới, quán cafe, hàng cơm, bãi đỗ xe, nơi trung chuyển tour du lịch, cho thuê tổ chức sự kiện.
Bảo tàng thì phải có hiện vật, càng độc đáo càng tốt. Thế nhưng, với nhiều địa phương thì đó là một “sự lạ”. Vì thiếu kinh phí hoặc vì ít quan tâm đến hiện vật, thậm chí là vì sự nhiêu khê trong thủ tục hành chính nên nhiều hiện vật độc bản quý giá gắn liền với địa phương bị các nhà sưu tập “hớt tay trên” trước sự tiếc nuối của những người phụ trách sưu tầm hiện vật cho bảo tàng.
Việc trưng bày và giới thiệu hiện vật ở bảo tàng một số tỉnh mới là thực trạng đáng bàn. Theo họa sĩ Phan Cẩm Thượng thì việc trưng bày “trông như cái nhà kho”, phần về lịch sử hiện đại thì phình to mà phần về lịch sử văn hóa cổ thì lại “lép kẹp”. Thậm chí, có bảo tàng hiện vật bị bụi bám kín, người thuyết minh hướng dẫn thì “mặt nặng như chì” như thể trách du khách vào bảo tàng làm gì cho khổ nhân viên!?.
Hiện nay, một số làng nghề cũng xuất hiện bảo tàng: Tranh Kim Hoàng, tranh Đông Hồ, gốm Bát Tràng, làng Lai Xá có tới 2 bảo tàng là Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên và Bảo tàng Nhiếp ảnh…
Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Thu Hòa - Giám đốc Bảo tàng Gốm sứ Việt Nam cho biết, hiện nay thực trạng của các bảo tàng làng nghề chưa khả quan. Doanh thu từ các bảo tàng chưa cao, chưa đủ bù chi phí, chỗ nào cũng ngoi ngóp.
Tháng 4/2023, tại Trung tâm Giao lưu văn hóa phố cổ Hà Nội diễn ra tọa đàm “Nghề thủ công truyền thống Hà Nội sáng tạo để phát triển” có nhắc tới vấn đề thiết lập bảo tàng nghề truyền thống cho Thủ đô trong thời gian qua. Một số đại biểu cho rằng cần xây dựng một bảo tàng nghề truyền thống.
Tuy nhiên, một số đại biểu lại nhận định bảo tàng đang vừa thiếu lại vừa thừa nên thay vì xây dựng một bảo tàng mới cho nghề thủ công truyền thống, nên thiết lập một bảo tàng 3D trên không gian mạng, vừa tiết kiệm quỹ đất, kinh phí mà vẫn có thể lan toả.
Theo TS Tôn Gia Hóa - Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, điều kiện tốt nhất để bảo tồn những di sản làng nghề chính là môi trường sản sinh ra nó, do cộng đồng cư dân bảo vệ và giữ gìn. Nhu cầu xây dựng các bảo tàng làng nghề xuất phát từ đó, thông qua bảo tàng, câu chuyện về nghề thủ công truyền thống và làng nghề dễ dàng được diễn giải, minh họa.
