Các địa phương - có vai trò quan trọng trong triển khai kế hoạch, lộ trình Chương trình GDPT 2018 - cần tăng cường quan tâm, đầu tư để đảm bảo các điều kiện triển khai chương trình như: Cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, thiết bị dạy học.
Đối với lực lượng nhà giáo, mức độ đổi mới của nhà giáo đến đâu thì đổi mới giáo dục đạt được đến đó. Một trong những khó khăn nằm ở chỗ những cách làm cũ vốn đã định hình và ăn sâu vào thói quen giảng dạy và không phải tất cả giáo viên đều sẵn sàng đổi mới mình để thích nghi với công việc, yêu cầu của sự đổi mới.
Để khắc phục cần có sự nỗ lực, quyết tâm, chia sẻ rất lớn từ đội ngũ nhà giáo. Về phía Bộ GD&ĐT, chúng tôi đang làm nhiều việc để động viên, hỗ trợ giáo viên, cố gắng đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, để nhà giáo có thêm động lực, chỗ dựa cho sự đổi mới.
Lần đổi mới này trao quyền chủ động, sáng tạo cho nhà giáo rất nhiều. Tiêu biểu như việc lựa chọn cách thức dạy, kiểm tra, đánh giá, lựa chọn học liệu… nhằm giáo dục theo hướng phát huy năng lực cá nhân của học sinh nhiều hơn. Chuyển vai trò của giáo viên từ chủ thể truyền thụ kiến thức là chính sang vai trò người tổ chức, hướng dẫn, định hướng, hỗ trợ cho học sinh. Để làm được điều này, năng lực của người thầy phải đổi mới và nâng lên rất nhiều.
![]() |
Học sinh Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng (Quận 1, TPHCM). Ảnh: INT. |
- Thực tế triển khai chương trình mới cho thấy còn có khó khăn, thách thức, đặc biệt ở điều kiện thực hiện. Bộ GD&ĐT có giải pháp để khắc phục những khó khăn này, thưa Bộ trưởng?
Về vấn đề đội ngũ, như đã nói ở trên, khó khăn nằm ở chỗ những thói quen, cách làm cũ và không phải tất cả giáo viên đều sẵn sàng, đổi mới mình để thích nghi với công việc. Bên cạnh đó, một vấn đề lớn là thừa thiếu giáo viên cục bộ, trong đó thiếu giáo viên là vấn đề chủ đạo.
Áp lực của đổi mới và áp lực của cuộc sống (thu nhập không tăng, cơ hội việc làm rộng mở), một bộ phận không nhỏ giáo viên đã nghỉ việc, xuất khẩu lao động, đi làm ở các khu công nghiệp, làm tự do...
Bên cạnh đó, số lượng giáo viên nghỉ hưu, bình quân mỗi năm khoảng 10 nghìn người. Tình hình tuyển dụng ở các địa phương đang gặp nhiều khó khăn. Năm 2022, Bộ Chính trị, Ban Bí thư phê duyệt, giao cho Chính phủ bố trí hơn 27 nghìn biên chế/tổng số hơn 65 nghìn biên chế giáo viên, bù đắp được phần nào nhu cầu tuyển dụng.
Tuy nhiên, so với số lượng còn thiếu thì con số này vẫn khiêm tốn, chưa giải quyết được căn bản tình trạng thiếu giáo viên. Do đó, quan trọng nhất là làm sao có đủ giáo viên; làm sao để thầy cô thực sự sống bằng nghề, thấy được động viên và tiếp tục phấn đấu đổi mới và tự đổi mới.
Về phía Bộ GD&ĐT, trong thời gian tới sẽ chủ động khắc phục những vấn đề về chuyên môn để giáo viên thuận lợi hơn trong công việc, bớt đi căng thẳng áp lực; tăng cường tổ chức tập huấn, hướng dẫn…
Bộ sẽ tăng cường hướng dẫn và nghiên cứu, có điều chỉnh phù hợp để thầy cô giảm bớt khó khăn, đặc biệt ở những môn học tích hợp cấp THCS.
Bộ GD&ĐT cũng chỉ đạo ráo riết hơn nữa đối với các trường đại học sư phạm trong đào tạo nguồn giáo viên để đủ nguồn tuyển; điều chỉnh Nghị định 116 để tháo gỡ một số vướng mắc liên quan đến cơ chế đặt hàng của địa phương cũng như hỗ trợ sinh hoạt phí cho sinh viên sư phạm.
Bộ GD&ĐT đồng thời đang làm thủ tục trình Quốc hội cho phép tạm thời tuyển dụng giáo viên mầm non theo chuẩn của Luật Giáo dục cũ, đặt ra yêu cầu đến năm 2030 thầy cô phải đạt chuẩn. Đó cũng được coi là biện pháp tạm thời để có nguồn giáo viên linh hoạt cho môn Tin học, Ngoại ngữ.
Một số công việc quan trọng khác Bộ GD&ĐT đang triển khai như phối hợp với Bộ Nội vụ lấy ý kiến các bộ, ngành khác trình Chính phủ đề xuất nâng phụ cấp ưu đãi cho giáo viên mầm non, tiểu học; đề xuất thêm chính sách để các tỉnh khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, khó khăn có thể thu hút, tuyển được giáo viên; đề nghị không giảm biên chế giáo viên một cách cơ học…
Ngoài vấn đề đội ngũ, một khó khăn lớn khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là điều kiện về cơ sở vật chất trường lớp, trang thiết bị dạy học. Thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông, kiến tạo chính sách, chỉ đạo sẽ do Bộ GD&ĐT đảm nhiệm; còn chuẩn bị các điều kiện và triển khai thì địa phương có vai trò rất quan trọng.
Thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ kiến nghị với các bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương cần đặc biệt quan tâm điều kiện triển khai đổi mới. Trong các chương trình mục tiêu quốc gia cũng như chương trình dự án khác, ngành Giáo dục tăng cường việc kiên cố hóa trường học, chăm lo việc xây nhà ở công vụ cho giáo viên, đặc biệt ở các điểm trường, cắm bản, vùng khó.
Tôi cho rằng, với ngành Giáo dục, có lẽ cần có nhất lúc này là một Nghị quyết giao cho Bộ GD&ĐT chuẩn bị và trình Chính phủ, Quốc hội các phương án tăng cường điều kiện đảm bảo cho đổi mới giáo dục. Nếu không có những điều kiện tối thiểu như đủ giáo viên, trường lớp; trường lớp được kiên cố, khang trang; đủ nhà công vụ cho giáo viên vùng xa; đủ nhà vệ sinh cho trường học; đủ trang thiết bị cho giáo dục; đủ đầu tư tài chính cho các hoạt động… thì chúng ta có nỗ lực cũng khó đạt được các kỳ vọng và mục tiêu lớn.
- Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
Năm học 2023 - 2024, những việc ngành Giáo dục phải làm phía trước còn rất nhiều và thách thức. Tôi mong toàn thể đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý, nhân viên ngành Giáo dục tiếp tục kiên trì và tích cực đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới; cố gắng, không ngừng nâng cao năng lực chuyên môn, gương mẫu, đổi mới sáng tạo để hoàn thành thật tốt nhiệm vụ.
Xin nhắc lại quan điểm tôi đã từng chia sẻ: Nhân tố quyết định thành công đổi mới GD-ĐT chính là đội ngũ nhà giáo.
Với học sinh, sinh viên, tôi mong các em sẽ nỗ lực phấn đấu hoàn thành thật tốt các nhiệm vụ học tập; tu dưỡng để đạt đến mục tiêu trở thành công dân tốt, nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội.
Tôi mong các bậc phụ huynh, cơ quan truyền thông, báo chí và toàn xã hội tiếp tục đồng hành, chia sẻ, ủng hộ để ngành Giáo dục có một năm học mới thành công, góp phần vào thành công chung của sự nghiệp đổi mới.