Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo: Lấy chất lượng làm trục, nhà giáo làm then chốt

Thưa Bộ trưởng, Nghị quyết 71-NQ/TW là văn kiện có ý nghĩa chiến lược, không chỉ đối với ngành Giáo dục, mà còn đối với sự phát triển con người. Vậy, ngành Giáo dục xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo theo Nghị quyết 71-NQ/TW như thế nào?

Bộ GD&ĐTđang tập trung thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 71-NQ/TW, trong đó xác định rõ nhiệm vụ xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò trung tâm trong sự nghiệp đổi mới giáo dục theo phương châm “Lấy chất lượng làm trục, lấy nhà giáo làm then chốt,lấy công nghệ làm đòn bẩy”.

Song song với đó, Bộ hoàn thiện hành lang pháp lý,cơ chế, chính sách phát triển đội ngũ nhà giáo, tiêu biểu là Luật Nhà giáo, hướng tới xây dựng đội ngũ “đủ về số lượng, mạnh về chất lượng, có tâm – có tầm – có tài”, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nghề nghiệp giáo viên, chú trọng hình thành và phát triển phẩm chất nghề nghiệp, năng lực chuyên môn, tinh thần đổi mới sáng tạo,khả năng truyền cảm hứng, dẫn dắt người học trong học tập và rèn luyện.

Bên cạnh đó, Bộ đổi mới,thực hiện hiệu quả Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, Chương trình giáo dục mầm non mới, trong đó xác định vai trò người thầy là người tổ chức, hướng dẫn người học chủ động khám phá tri thức, rèn luyện kỹ năng và xây dựng thái độ học tập tích cực, thay vì chỉ truyền thụ kiến thức một chiều.

Bộ cũng đẩy mạnh chuyển đổi số và đổi mới phương pháp dạy học, khuyến khích nhà giáo và cán bộ quản lý ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác các nền tảng,công cụ số hiện đại, nhằm xây dựng môi trường học tập thông minh, mở, sáng tạo, nhân văn,thích ứng với yêu cầu của thời đại số.

Ngoài ra, Bộ xây dựng môi trường làm việc tích cực, dân chủ, nhân văn, tạo điều kiện để giáo viên học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm, phát huy năng lực nghề nghiệp, từ đó nuôi dưỡng niềm đam mê, hứng thú và trách nhiệm trong công tác giảng dạy, giáo dục người học; tôn vinh và lan tỏa hình ảnh người thầy sáng tạo, tận tâm, yêu nghề, thông qua các hoạt động truyền thông, phong trào thi đua, giải thưởng, hội thi và các chương trình tôn vinh nhà giáo,cán bộ quản lý tiêu biểu, nhằm khẳng định giá trị, vị thế,niềm tự hào của nghề dạy học trong xã hội.

Luật Nhà giáo đã được Quốc hội thông qua, trong đó, lấy phát triển đội ngũ nhà giáo làm trọng tâm và mục tiêu. Đến nay, việc triển khai Luật Nhà giáo và các văn bản dưới luật như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Ngay khi được Quốc hội thông qua Luật Nhà giáo, Bộ GD&ĐT đã triển khai xây dựng, trình Chính phủ 3 Nghị định,14 Thông tư, đảm bảo có hiệu lực đồng thời khi Luật Nhà giáo có hiệu lực vào ngày 1/1/2026. Các văn bản này được xây dựng theo hướng chuẩn hóa và tốt hơn đối với nhà giáo, với một số điểm đáng chú ý.

Trước hết, đó là là sự chuẩn hóa, đồng bộ trong toàn hệ thống khi thực hiện hợp nhất hai hệ thống tiêu chuẩn (chức danh nghề nghiệp và chuẩn nghề nghiệp) thành một hệ thống chức danh gắn với chuẩn năng lực nghề nghiệp, áp dụng thống nhất cho cả công lập và ngoài công lập. Việc này nhằm tạo mặt bằng chất lượng chung cho toàn bộ đội ngũ; bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục chất lượng cho học sinh; tăng tính minh bạch, dễ tiếp cận trong đánh giá, tuyển chọn và đào tạo nhà giáo.

Đồng thời, sẽ điều chỉnh quy định về nội dung, phương thức tuyển dụng nhà giáo gắn với thực hành sư phạm, đảm bảo đầu vào chất lượng, phù hợp với từng cấp học và trình độ đào tạo. Các chính sách tiền lương, phụ cấp, hỗ trợ, thu hút nhà giáo cũng được rà soát, bổ sung, góp phần giúp tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho nhà giáo.

Việc trao quyền và đổi mới cơ chế tuyển dụng, điều động, luân chuyển đội ngũ nhà giáo khi ngành Giáo dục là đơn vị chủ trì sẽ được thực hiện như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Hiện nay, Bộ GD&ĐTchủ trì xây dựng Nghị định hướng dẫn chi tiết một số điều về Luật Nhà giáo và Thông tư quy định thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo. Theo đó, thẩm quyền tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mấm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên, trường chuyên biệt công lập được đề xuất giao Sở GD&ĐT chủ trì thực hiện.

Trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Bộ GD&ĐTđề xuất giao Giám đốc Sở GD&ĐT thực hiện thẩm quyền tuyển dụng, tiếp nhận đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên, trường chuyên biệt và trường trung học nghề công lập trên địa bàn tỉnh.

Bộ GD&ĐT đang xây dựng Nghị định hướng dẫn chi tiết một số điều về Luật Nhà giáo và quy định chi tiết nội dung, phương thức tuyển dụng nhà giáo, bảo đảm nội dung tuyển dụng căn cứ vào chuẩn nghề nghiệp nhà giáo, phương thức tuyển dụng thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển, trong đó phải có thực hành sư phạm. Đây là căn cứ để tuyển chọn được những người đủ năng lực, phẩm chất, đặc biệt là năng lực thực hành sư phạm để đáp ứng ngay nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục khi được tuyển dụng vào ngành, đồng thời cũng phù hợp với định hướng bỏ quy định về tập sự đối với viên chức khi Luật Viên chức sửa đổi được Quốc hội thông qua tới đây.

Giáo viên được xem là nền tảng, trụ cột của nền giáo dục. Do vậy, đổi mới đào tạo giáo viên là chìa khóa để thực hiện thành công đổi mới và đột phá phát triển GD&ĐT. Bộ GD&ĐT sẽ thực hiện việc đổi mới này như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ GD&ĐT đã, đang và sẽ thực hiện hàng loạt đổi mới liên quan đến đào tạo giáo viên.

Thứ nhất là đổi mới về đổi mới mục tiêu và nội dung chương trình đào tạo giáo viên. Đào tạo giáo viên theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp sư phạm toàn diện, giúp giáo viên trở thành người tổ chức, hướng dẫn và hỗ trợ học sinh học tập; giảm tải nội dung lý thuyết hàn lâm, tăng thời lượng thực hành, thực tập sư phạm, nghiên cứu bài học và trải nghiệm nghề nghiệp thực tế. Tăng cường học phần về phương pháp dạy học tích cực, phương pháp giảng dạy hiện đại, đánh giá năng lực học sinh, giáo dục kỹ năng sống, giá trị sống, năng lực hội nhập quốc tế và tư duy phản biện…

Thứ hai là đổi mới phương pháp và hình thức đào tạo. Đó là tổ chức đào tạo theo mô hình linh hoạt, mở, tạo cơ hội học tập suốt đời cho sinh viên và giáo viên đang công tác. Việc đánh giá sinh viên sư phạm cần dựa trên năng lực thực hành nghề nghiệp, khả năng thiết kế hoạt động học tập, tổ chức dạy học và giải quyết tình huống sư phạm, thay vì chỉ dựa trên kết quả các bài thi lý thuyết.

Thứ ba là nâng cao năng lực công nghệ và năng lực số cho giáo viên. Các trường sư phạm cần tích hợp nội dung “chuyển đổi số trong giáo dục” vào chương trình đào tạo; đồng thời xây dựng phòng thí nghiệm công nghệ giáo dục và trung tâm thực hành sư phạm số, tạo điều kiện cho sinh viên được trải nghiệm, rèn luyện kỹ năng công nghệ ngay trong quá trình học tập.

Thứ tư là tăng cường gắn kết giữa trường sư phạm và trường phổ thông. Sinh viên ngành sư phạm cần được tham gia dự giờ, trợ giảng, dạy học trải nghiệm, nghiên cứu bài học ngay từ năm thứ hai, thứ ba trên giảng đường đại học. Ngược lại, giáo viên cốt cán, giáo viên giỏi ở các trường phổ thông nên được tham gia giảng dạy hoặc hướng dẫn thực tập tại trường sư phạm. Điều này vừa giúp gắn kết lý thuyết với thực hành, vừa nâng cao chất lượng đào tạo.

Thứ năm là đổi mới công tác bồi dưỡng và đánh giá giáo viên sau đào tạo: xây dựng và triển khai hệ thống bồi dưỡng thường xuyên, trực tuyến, qua mạng lưới học tập số, nhằm giúp giáo viên thường xuyên cập nhật phương pháp, công nghệ và kỹ năng nghề nghiệp mới. Việc đánh giá, xếp loại giáo viên cần được thực hiện theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông, bảo đảm công bằng, minh bạch, gắn với kết quả giáo dục học sinh, phẩm chất nghề nghiệp và năng lực thực tiễn.

Thứ sáu là hướng tới quốc tế hoá công tác đào tạo giáo viên: mở rộng hợp tác với các tổ chức giáo dục, trường đại học có đào tạo ngành sư phạm uy tín của khu vực và thế giới; triển khai chương trình trao đổi giảng viên, sinh viên, liên kết đào tạo, công nhận tín chỉ, cũng như nghiên cứu, tiếp cận chuẩn nghề nghiệp giáo viên quốc tế.

Quan điểm của Bộ trưởng về duy trì phụ cấp nhà giáo bên cạnh lương mới Bộ GD&ĐT đang triển khai xây dựng Nghị định quy định chính sách tiền lương và chế độ phụ cấp đối với nhà giáo như thế nào?

Theo dự thảo Nghị định, nhà giáo dự kiến được hưởng thêm hệ số lương đặc thù bên cạnh các chế độ tiền lương, phụ cấp mà nhà giáo hiện đang được hưởng. Cụ thể, dự thảo Nghị định hiện đang quy định “Nhà giáo được hưởng phụ cấp ưu đãi theo nghề, phụ cấp thâm niên nhà giáo và các loại phụ cấp khác theo quy định của pháp luật. Đối tượng hưởng phụ cấp, mức phụ cấp, cách tính hưởng phụ cấp thực hiện theo quy định của pháp luật và quy định tại Nghị định này”.

Thực hiện lộ trình và nguồn lực triển khai nâng phụ cấp ưu đãi nghề, cụ thể hóa quy định tại Nghị quyết 71-NQ/TW, Bộ đang triển khai xây dựng Nghị định quy định chế độ phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với viên chức, người lao động công tác trong cơ sở giáo dục công lập. Trong đó, đề xuất thực hiện nâng phụ cấp ưu đãi nghề theo lộ trình, gồm hai giai đoạn. Giai đoạn 1 (từ năm 2026-2030), Bộ đang đề xuất bổ sung phụ cấp cho nhân viên trường học mức 20%; tăng đều 15% đối với giáo viên các cấp học mầm non, phổ thông, tăng thêm 5% mức phụ cấp ưu đãi đối với giáo viên, giảng viên các cơ sở giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Giai đoạn 2, từ năm 2031 trở đi, việc thực hiện mức phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với giáo viên mầm non và phổ thông được áp dụng theo quy định tại Nghị quyết số 71-NQ/TW.

Về lộ trình, Bộ GD&ĐT đang phối hợp với Bộ Nội vụ,Bộ Tài chính xây dựng Nghị định của Chính phủ, dự kiến sẽ trình Chính phủ thông qua trong năm 2025, để đảm bảo kịp tiến độ có hiệu lực đồng thời với Luật Nhà giáo.

Về nguồn lực, khi thực hiện triển khai, ngân sách Nhà nước sẽ được bố trí trong kế hoạch hằng năm và chúng tôi cũng mong muốn các địa phương chủ động hơn trong việc cân đối, ưu tiên cho giáo dục, để chính sách này thật sự đi vào cuộc sống, góp phần cải thiện đời sống, tạo động lực để giáo viên yên tâm công tác, gắn bó lâu dài với nghề, qua đó nâng cao chất lượng giáo dục và lan tỏa giá trị nhân văn của Nghị quyết 71.

Một trong những chính sách nổi bật của Luật Nhà giáo là khẳng định vị thế, bảo vệ danh dự và uy tín nghề giáo. Theo đó, nhà giáo được xác định là lực lượng nòng cốt của ngành giáo dục, có vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục; được bảo đảm các quyền trong hoạt động nghề nghiệp tương xứng với vị thế của mình; có quyền chủ động trong hoạt động nghề…

Luật cũng quy định những việc tổ chức, cá nhân không được làm đối với nhà giáo, quy định việc xử lý vi phạm đối với hành vi xâm phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm của nhà giáo. Ngoài chế độ tiền lương, phụ cấp, nhà giáo còn được hưởng chính sách hỗ trợ, thu hút, trọng dụng, bao gồm: chế độ trợ cấp theo tính chất công việc, theo vùng; chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng; chế độ hỗ trợ chăm sóc sức khỏe định kỳ, chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp; được bố trí nhà ở công vụ hoặc chỗ ở tập thể hoặc hỗ trợ tiền thuê nhà khi công tác ở vùng đặc biệt khó khăn. Đồng thời, có chính sách thu hút, trọng dụng đối với người có trình độ cao, có tài năng, có năng khiếu đặc biệt, có kỹ năng nghề cao; đến làm việc tại vùng đặc biệt khó khăn; nhà giáo trong một số lĩnh vực trọng yếu, thiết yếu…

Các chế độ, chính sách này sẽ được cụ thể hóa tại các văn bản hướng dẫn triển khai thi hành Luật Nhà giáo, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Các chính sách nêu trên cùng với các quy định về chuẩn nghề nghiệp, bổ nhiệm chức danh nhà giáo, tuyển dụng, sử dụng, tôn vinh, khen thưởng nhà giáo… sẽ là những giải pháp tổng thể giúp nhà giáo an tâm công tác, tập trung cho hoạt động nghề nghiệp, tạo động lực để nhà giáo nâng cao năng lực, phát triển nghề nghiệp liên tục.

Ngành giáo dục có những giải pháp gì để thu hút học sinh giỏi vào ngành sư phạm, thưa Bộ trưởng?

Ngành Giáo dục xác định: Phát triển đội ngũ nhà giáo không chỉ là đào tạo người dạy, mà là bồi dưỡng những người truyền cảm hứng, dẫn dắt và kiến tạo tương lai cho thế hệ trẻ. Việc thu hút học sinh giỏi vào ngành sư phạm là một trong những ưu tiên hàng đầu và cũng là nhiệm vụ chiến lược của ngành Giáo dục trong giai đoạn tới. Bộ đang rà soát, điều chỉnh toàn diện chính sách theo hướng tăng mức hỗ trợ học phí, sinh hoạt phí và bảo đảm việc làm sau tốt nghiệp, để sinh viên sư phạm yên tâm học tập, gắn bó lâu dài với nghề; mở rộng học bổng tài năng sư phạm, khuyến khích học sinh đạt thành tích cao trong các kỳ thi quốc gia và quốc tế theo học các ngành sư phạm; nâng chuẩn tuyển sinh, chuẩn đầu ra, gắn đào tạo với nhu cầu nhân lực thực tế của địa phương và yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Bộ cũng tập trung xây dựng môi trường nghề nghiệp hấp dẫn và địa vị xã hội xứng đáng cho nhà giáo. Cơ chế ưu tiên trong tuyển dụng, xếp hạng, tiền lương, thăng hạng và bồi dưỡng nghề nghiệp đang được hoàn thiện để nghề dạy học thực sự trở thành lựa chọn danh giá của những người giỏi, tâm huyết và có khát vọng cống hiến...

Nhân dịp ngày 20/11, Bộ trưởng gửi tới các nhà giáo lời nhắn nhủ gì, thưa Bộ trưởng?

Nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, tôi xin gửi tới toàn thể các thế hệ thầy giáo, cô giáo, cán bộ quản lý và nhân viên ngành Giáo dục trên cả nước lời chúc mừng tốt đẹp nhất, lời tri ân sâu sắc và lời chúc sức khỏe, hạnh phúc, thành công.

Năm học 2025–2026 là năm học triển khai hàng loạt các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước liên quan đến giáo dục và đào tạo, là năm ngành Giáo dục bước vào giai đoạn đột phá, phát triển toàn diện, hướng tới hiện đại hóa và nâng cao chất lượng theo tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị. Trong bối cảnh đó, tôi mong mỗi thầy cô tiếp tục giữ vững niềm tin, lòng yêu nghề, không ngừng học hỏi, sáng tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy và quản lý để đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên phát triển mới.

Quan điểm về phương châm “Thầy ra thầy – Trò ra trò” nhấn mạnh mối quan hệ tôn trọng, tin tưởng và hợp tác giữa người dạy và người học.

Người thầy không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn là tấm gương về nhân cách, đạo đức, nghĩa vụ và tinh thần trách nhiệm; phải dạy học bằng cái tâm, bằng tình yêu nghề, để học trò kính trọng, noi theo.Tri thức có thể tìm thấy trong sách vở hay trên mạng, nhưng nhân cách, lẽ sống chỉ có thể thấm qua sự đồng hành của người thầy đích thực.

Người trò phải giữ đạo hiếu học, biết kính trọng thầy cô, biết lấy việc học thật, hiểu thật làm mục tiêu; không chỉ tiếp nhận tri thức thụ động, mà phải chủ động học, biết hỏi, biết rèn luyện bản thân để trưởng thành. Khi trò biết giữ lễ nghĩa, học hành tử tế, đó cũng chính là sự tri ân lớn nhất đối với người thầy.

Trong thời đại công nghệ kỹ thuật số và Internet phát triển như hiện nay, mối quan hệ thầytrò càng phải được coi trọng hơn bởi chỉ có sự kính trọng và tình nghĩa thầy trò mới giữ cho giáo dục không bị lệch lạc, thực dụng, vô cảm. Xã hội cần tôn trọng và giữ nghiêm tinh thần “tôn sư trọng đạo”. Gia đình phải dạy con biết kính trọng thầy cô, trân trọng sự học. Nhà trường phải tạo môi trường để thầy trò gắn kết thực chất, bản thân thầy cô phải luôn rèn luyện, để thể hiện đúng vai trò người thầy trong từng bài giảng, từng hành động. Một nền giáo dục mạnh không thể thiếu kỷ cương và sự nghiêm cẩn trong mối quan hệ thầy trò.

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!