Can thiệp 'rối nhiễu tâm lý' tuổi học đường

Khi trẻ mắc chứng rối loạn này thường dẫn đến các biểu hiện buồn bã, chán nản, mất hứng thú trong hầu hết các hoạt động; tinh thần thường mệt mỏi, giảm sức tập trung cũng như khả năng kiểm soát các hoạt động, đồng thời các em mất tự tin, nếp ăn ngủ bị đảo lộn, dẫn tới những hành vi lệch chuẩn. Những vấn đề này nếu không được can thiệp kịp thời, có phương hướng tác động đúng đắn sẽ phát triển thành mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của học sinh và gia đình.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng rối nhiễu tâm lý đang có xu hướng gia tăng đáng ngại của lứa tuổi này. Đó là sức ép nặng nề từ áp lực học tập của trẻ trước yêu cầu và kỳ vọng ngày càng cao của bố mẹ đặt vào con mình.

Ngoài ra, trong gia đình có các mâu thuẫn xung đột giữa bố mẹ, sự thiếu gương mẫu, bạo lực trong gia đình, thô bạo, áp đặt trong việc dạy con hay thiếu tin tưởng vào con... cũng được coi là nguyên nhân chính dẫn đến rối loạn hành vi, dẫn đến trầm cảm, chống đối, dễ sa đà vào các tệ nạn xã hội thậm chí tự sát ở trẻ.

Về phía nhà trường, trong bối cảnh hiện tại, áp lực đến từ chương trình học quá nặng khiến các em luôn cảm thấy mệt mỏi, lo lắng, thiếu hứng thú. Cùng với đó là các vấn đề tâm lý xã hội như bạo lực học đường, nghiện game, nghiện các chất kích thích... làm gia tăng ngày càng nhiều các rối nhiễu tâm lý ở trẻ. Bên cạnh đó, những biến đổi của một xã hội hiện đại cùng mặt trái của cơ chế thị trường cũng tác động tiêu cực đến nhận thức của một bộ phận trẻ vị thành niên dẫn đến lối sống ích kỷ, buông thả, đua đòi, thích hưởng thụ.

Trước làn sóng đô thị hóa đang lan nhanh, điều này dẫn đến việc thiếu hụt số lượng sân chơi, bãi tập, khu giải trí của học sinh dẫn đến hầu hết trẻ em chỉ còn biết vùi đầu vào Internet, vào mạng xã hội đầy rẫy các trò chơi điện tử kích khích bạo lực và lối sống “ảo”, từ đó phát sinh những hiện tượng lệch lạc trong suy nghĩ và hành động.

Ảnh minh họa ITN.

Nhận thức được sự nguy hiểm của hiện tượng rối nhiễu và những sang chấn tâm lý mang lại, người lớn mà cụ thể là các bậc phụ huynh, thầy, cô giáo cũng như các tổ chức xã hội cần đặc biệt quan tâm và có những phương pháp can thiệp kịp thời, toàn diện, có chiều sâu.

Từ phía học đường, các nhà trường có thể sử dụng một số biện pháp nhằm phòng ngừa rối nhiễu tâm lý cho trẻ như đổi mới chương trình, cải tiến nội dung, tăng cường các môn thực hành kỹ năng sống, các hoạt động ngoại khóa trong trường học.

Không tạo cho trẻ áp lực học hành quá lớn, kết hợp tốt giữa học tập chính khóa với các hoạt động ngoại khóa như đi tham quan, thể dục - thể thao, sinh hoạt văn hóa - văn nghệ, kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và giáo viên để phát hiện kịp thời các bất thường về tâm lý của trẻ, từ đó có các biện pháp nuôi dạy thích hợp.

Đặc biệt, thầy cô và các nhà quản lý cần đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra, thi cử theo hướng giảm áp lực và phát huy sự sáng tạo trong học tập cho trẻ. Thầy cô cần tôn trọng nhân cách của trẻ, đặt ra những yêu cầu hợp lý với đặc điểm tâm lý lứa tuổi, hình thành phương pháp sư phạm phù hợp giúp trẻ tin tưởng, hưng phấn trong học tập, rèn luyện.

Các bậc phụ huynh cần điều chỉnh lại cách giáo dục, ứng xử với con em mình, không nên đặt quá nhiều kỳ vọng vào con trẻ. Phải có sự nhìn nhận, đánh giá đúng thực lực của con, đặc biệt là tư chất, năng khiếu, xu hướng để giúp trẻ có những chương trình học phù hợp với khả năng của chúng. Từ đó, tạo điều kiện hỗ trợ tối đa cũng như không ngừng cổ vũ, khích lệ con phát huy tốt nhất những phẩm chất của mình.

Thay vì áp đặt trẻ bằng những yêu cầu vượt sức, so sánh con với những đứa trẻ của gia đình khác hoặc buộc trẻ phải đạt được ước muốn của mình, phụ huynh nên chia sẻ những khó khăn trong học tập đối với trẻ, hãy lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và tôn trọng, động viên, đặt niềm tin vào con em mình.

Hiện nay, hầu hết các trường học ở Việt Nam chưa có phòng tham vấn tâm lý học đường nhằm hỗ trợ cho học sinh khi gặp những khó khăn và sang chấn về tâm lý. Đội ngũ tư vấn có chăng là giáo viên kiêm nhiệm chưa đáp ứng được yêu cầu về mặt chuyên môn. Vì vậy, việc thành lập các phòng tham vấn tâm lý học đường trong hệ thống các trường học là vô cùng cần thiết. Đội ngũ chuyên viên tâm lý học đường với chức năng của mình cùng kiến thức chuyên sâu, sẽ giải quyết các vướng mắc của học sinh một cách kịp thời và thấu đáo.