Gửi bình luận
Tại xã An Lạc Thôn, thông qua Dự án “Mô hình phát triển sản xuất, chế biến, kinh doanh một số sản phẩm thực phẩm từ cây Vú sữa”, thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, giai đoạn 2021 - 2025, các nhà vườn trồng Vú sữa đã có thêm một hướng đi mới, có thể tạo ra giá trị gia tăng và đảm bảo đầu ra ổn định cho loại nông sản này.
Tại xã An Lạc Thôn, thông qua Dự án “Mô hình phát triển sản xuất, chế biến, kinh doanh một số sản phẩm thực phẩm từ cây Vú sữa”, thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, giai đoạn 2021 - 2025, các nhà vườn trồng Vú sữa đã có thêm một hướng đi mới, có thể tạo ra giá trị gia tăng và đảm bảo đầu ra ổn định cho loại nông sản này.
Nếu như trước kia, cây vú sữa chỉ được sử dụng phần thịt quả chiếm khoảng 40%, còn lại 60% gồm hạt, lá và vỏ bị xem như chất thải bỏ đi, thì nay những phần “phế phẩm” đó đã được coi là nguồn tài nguyên quý, tạo ra các sản phẩm có giá trị kinh tế cao.
Theo đó, lá vú sữa, thay vì bị bỏ đi, nay được chế biến thành trà túi lọc, trà sữa, nước ép cô đặc. Phần vỏ được dùng làm mứt, ô mai, xí muội, snack, kẹo dẻo, khô vỏ vú sữa tẩm gia vị; đồng thời chất xơ từ vỏ còn được bổ sung vào thực phẩm. Hạt vú sữa cũng được tận dụng để sản xuất trà thảo mộc túi lọc, muối mè, nhân bánh hoặc sữa từ hạt vú sữa. Riêng phần thịt quả được chế biến thành vú sữa sấy dẻo, đáp ứng thị hiếu tiêu dùng hiện đại.
Đây là kết quả của hoạt động nghiên cứu và sản xuất thử nghiệm trong khuôn khổ dự án “Mô hình phát triển sản xuất, chế biến, kinh doanh một số sản phẩm thực phẩm từ cây vú sữa thuộc Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025. Dự án được Bộ Giáo dục và Đào tạo đặt hàng Trường Đại học Nông lâm TP Hồ Chí Minh thực hiện tại Hợp tác xã Nông nghiệp xã Trinh Phú thuộc xã An Lạc Thôn, TP Cần Thơ.
PGS.TS. Kha Chấn Tuyền – Khoa Công nghệ Hóa học & Thực phẩm, Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM, chủ nhiệm dự án cho biết: Mục tiêu của dự án là giúp bà con nông dân khai thác tối đa giá trị của cây vú sữa, tạo ra các sản phẩm chế biến đặc trưng, mở hướng sinh kế mới và thoát nghèo một cách bền vững.
Theo PGS.TS. Tuyền, dự án không chỉ dừng lại ở việc chuyển giao công nghệ mà còn hướng đến việc chuẩn hóa toàn bộ quy trình sản xuất – từ khâu chăm sóc, thu hoạch, bảo quản đến vận chuyển vú sữa. Song song đó, nhóm nghiên cứu tập trung phát triển và cải tiến chất lượng sản phẩm chế biến, đồng thời nghiên cứu thêm các sản phẩm mới từ cây và trái vú sữa, nhằm nâng cao giá trị kinh tế của loại cây đặc sản này.
Bên cạnh đó, dự án còn chú trọng trang bị kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm trong quá trình sản xuất, chế biến và kinh doanh; hỗ trợ thương mại hóa các sản phẩm từ trái vú sữa. Tất cả những nỗ lực này nhằm hướng tới mục tiêu lâu dài: hình thành và nhân rộng mô hình phát triển sản xuất – chế biến – kinh doanh sản phẩm vú sữa theo chuỗi giá trị bền vững.
Tại xã An Lạc Thôn, TP. Cần Thơ, cây vú sữa từ lâu đã được xem là loại cây trồng đặc sản, nằm trong quy hoạch phát triển trọng điểm của địa phương. Trong số các mô hình tiêu biểu, Hợp tác xã Nông nghiệp Trinh Phú là đơn vị tiên phong được bao tiêu sản phẩm để xuất khẩu sang Mỹ. Hiện HTX có 42 thành viên, canh tác 32 ha vú sữa tím đạt chuẩn VietGAP, trong đó hơn 20 ha đã được cấp mã số vùng trồng, với sản lượng trung bình mỗi năm đạt 400–440 tấn. Đây cũng là hợp tác xã đầu tiên của tỉnh Sóc Trăng xuất khẩu thành công vú sữa sang Hoa Kỳ.
Từ năm 2023, 30 thành viên của HTX là hộ gia đình thuộc diện khó khăn đã được lựa chọn tham gia Dự án “Mô hình phát triển sản xuất, chế biến, kinh doanh một số sản phẩm thực phẩm từ cây Vú sữa”.
Ông Hồ Văn Hội - Giám đốc HTX Nông nghiệp Trinh Phú phấn khởi cho biết: “Thông qua dự án, các thành viên HTX được tham gia 20 khoá tập huấn về kỹ thuật trồng trọt, thu hoạch, bảo quản, chế biến các sản phẩm từ vú sữa. Chúng tôi cũng được hỗ trợ hơn 20 loại máy móc, thiết bị, dụng cụ phân tích. Đây được xem là bước tiến quan trọng, giúp HTX mở rộng sản xuất, phát triển sản phẩm chế biến và thương mại hóa hiệu quả hơn trong thời gian tới.”
Qua 3 năm triển khai, dự án đã chuyển giao 4 nhóm sản phẩm từ quả vú sữa: Thứ nhất là sản phẩm chế biến từ thịt quả vú sữa. Thứ 2 là sản phẩm chế biến từ hạt quả vú sữa. Thứ ba là sản phẩm chế biến từ vỏ quả vú sữa. Cuối cùng là sản phẩm chế biến từ lá vú sữa. Đồng thời, dự án cũng hỗ trợ đưa sản phẩm chế biến thử nghiệm từ vú sữa tham gia vào Hội chợ xúc tiến thương mại OCOP và đặc sản vùng miền – Sóc Trăng năm 2023 và năm 2024.
Sơ bộ tính hiệu quả kinh tế từ việc sản xuất, chế biến, kinh doanh sản phẩm từ vú sữa với 3 sản phẩm vú sữa sấy dẻo, nectar vú sữa, nước lá vú sữa cô đặc, mỗi sản phẩm được sản xuất chế biến 10 ngày / tháng, mỗi ngày chế biến 2 mẻ / loại sản phẩm, sau khi trừ các loại chi phí, lợi nhuận trong 30 ngày đạt trên 52 triệu đồng.
Mỗi tháng người lao động sẽ nhận thù lao 12 triệu đồng / trực tiếp và 4,2 triệu / gián tiếp, chưa kể tạo thêm công việc cho người vận chuyển, thu mua, cung ứng vật tư, phụ gia, gia vị, ...
Đánh giá về hiệu quả của dự án, ông Bùi Tiến Dũng – Chuyên viên cao cấp Vụ Học sinh, Sinh viên (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho rằng: “Đây là một dự án rất thành công, không chỉ dừng lại ở mục tiêu giảm nghèo, mà đã thực sự trở thành một mô hình khởi nghiệp nông nghiệp kiểu mới, gắn kết giữa trí tuệ khoa học – công nghệ và sức sáng tạo của người nông dân. Từ những kết quả nghiên cứu của các giảng viên Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM, trái vú sữa giờ đây không chỉ còn là một loại quả đặc sản, mà đã được nâng tầm giá trị thông qua hàng loạt sản phẩm chế biến mới.”
Ông Dũng cũng nhấn mạnh, dự án không chỉ mang ý nghĩa về mặt khoa học – công nghệ mà còn mang lại tác động thiết thực đối với đời sống nông dân. Bà con đã được tham gia nhiều lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ thuật chế biến, nắm vững quy trình sản xuất an toàn, chuẩn hóa, và hoàn toàn có thể tự chủ trong khâu chế biến – sản xuất.
Tuy nhiên, để dự án có thể phát triển bền vững và đi vào thực tiễn một cách toàn diện hơn, vẫn cần thêm thời gian để hoàn thiện quy trình sản xuất khép kín. Hiện nay, vấn đề nhà xưởng vẫn là một trong những khó khăn lớn của bà con khi mở rộng quy mô chế biến. Bên cạnh đó, mặc dù đã có sản phẩm, có quy trình, có mẫu mã và bao bì, nhưng để sản phẩm thật sự vươn xa và tạo ra thu nhập cao hơn, cần phải có chiến lược kinh doanh chuyên nghiệp hơn – từ nghiên cứu thị trường, thiết kế bao bì thẩm mỹ, cho đến xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo tính an toàn và độ tin cậy với người tiêu dùng, từ đó giúp người dân vươn lên thoát nghèo và làm giàu.
Nói về định hướng phát triển trong tương lai của dự án, TS. Trần Đình Lý – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM khẳng định: “Sau giai đoạn nghiên cứu và chuyển giao, nhiệm vụ tiếp theo của nhà trường là duy trì công tác tập huấn, đào tạo và đồng hành cùng người nông dân, các hợp tác xã, giúp họ nâng cao năng lực quản lý, tư duy sản xuất và tinh thần khởi nghiệp. Ông bày tỏ kỳ vọng rằng, từ chính đội ngũ nông dân hôm nay sẽ hình thành nên những “doanh nông” – những người nông dân có tư duy doanh nghiệp, trở thành lực lượng nòng cốt trong các dự án hợp tác giữa nhà trường và các đơn vị truyền thông, doanh nghiệp.
TS. Lý cũng nhấn mạnh, Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM sẽ tiếp tục lan tỏa mô hình này theo hướng mở rộng và bền vững hơn, với sự hỗ trợ ban đầu từ ngân sách nhà nước và các chương trình Quốc gia về xóa đói giảm nghèo. Khi mô hình đã được chuẩn hóa và chứng minh hiệu quả, nhà trường sẽ huy động thêm nguồn lực xã hội, kêu gọi sự tham gia của các tập đoàn, doanh nghiệp và đối tác chiến lược để cùng nhân rộng.
Mặc dù được xem là một trong những loại nông sản chủ lực, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong và ngoài nước, nhưng vào mỗi vụ thu hoạch rộ, trái vú sữa ở xã An Lạc Thôn vẫn thường rơi vào tình trạng rớt giá, ứ đọng hàng.
Trước thực trạng đó, dự án “Mô hình phát triển sản xuất, chế biến, kinh doanh một số sản phẩm thực phẩm từ cây vú sữa” ra đời, được xem là giải pháp quan trọng giúp “giải cứu” nông sản, đồng thời mở ra cơ hội để huyện có thêm sản phẩm tham gia đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP trong thời gian tới.
Theo ông Phan Long Đức, Chủ tịch UBND xã An Lạc Thôn, trong giai đoạn tới, địa phương sẽ ưu tiên phát triển các sản phẩm chế biến từ nông sản. Các sản phẩm của Hợp tác xã Nông nghiệp Trinh Phú sẽ được lựa chọn, hỗ trợ xúc tiến thương mại, hướng tới xây dựng sản phẩm OCOP đạt chuẩn, góp phần vào chương trình sản phẩm OCOP của tỉnh Cần Thơ nói chung và xã An Lạc Thôn nói riêng.
Việc hỗ trợ tiêu thụ nông sản thông qua công nghệ chế biến và phát triển sản phẩm mới không chỉ tạo ra giá trị gia tăng cho trái vú sữa, mà còn biến những phế phẩm nông nghiệp thành sản phẩm có ích, mang lại ý nghĩa khoa học và kinh tế to lớn. Đây là xu hướng tất yếu trong phát triển kinh tế nông nghiệp hiện đại, góp phần giảm tình trạng “được mùa mất giá”, hạn chế ô nhiễm môi trường, đồng thời tạo thêm việc làm bền vững cho lao động nhàn rỗi tại địa phương.
