Chọn ngành học phù hợp: Quyết định quan trọng hơn cả điểm số

"Con học ngành này đi mai sau ra trường mới dễ xin việc". Một câu nói quen thuộc mà trong gia đoạn này các sĩ từ 2k7 nhận lại được nhiều nhất khi băn khoăn giữa việc đặt nguyện vọng vào trường nào. Nhưng đằng sau lời khuyên ấy, điều mà mỗi người cần thật sự cân nhắc là: mình đang chọn ngành vì ai, và vì điều gì?

Bản thân đang loay hoay đứng giữa ngã ba đường chọn "ngành" – chọn "trường" – chọn "tương lai". Không ít bạn đạt điểm cao chót vót nhưng vẫn bối rối: nên chọn ngành nào cho “xứng với công sức học tập”? Nên vào trường nào để “ổn định cuộc sống”? Thế nhưng, câu hỏi quan trọng hơn là: mình có thực sự yêu thích ngành đó không, có nhìn thấy bản thân trong ngành đó 3 – 5 – 10 năm tới không?

“Điểm cao không bằng chọn đúng ngành” – câu nói tưởng như đơn giản nhưng lại là chìa khóa giúp hàng ngàn bạn trẻ tìm được hướng đi phù hợp, bền vững cho cuộc đời. Bởi thực tế cho thấy, chọn ngành không đúng dễ khiến điểm cao cũng… thành vô nghĩa.

Vì sao chọn đúng ngành quan trọng hơn điểm số?

Điểm cao là thành quả, là lợi thế giúp bạn mở rộng cánh cửa vào đại học. Nhưng khi cánh cửa mở ra, điều giữ bạn lại không phải điểm số – mà là sự phù hợp, đam mê và khả năng phát triển với ngành học ấy.

Chọn đúng ngành giúp bạn:

• Có động lực học tập dài hạn, học không cảm thấy gò bó hay ép buộc.
• Tìm thấy niềm vui trong từng môn học, từng bài giảng – từ đó học chủ động, sáng tạo và hiệu quả.
• Có định hướng rõ ràng để xây dựng kỹ năng chuyên môn từ sớm, phục vụ cho công việc thực tế.
• Tăng khả năng làm đúng ngành sau tốt nghiệp – thay vì phải “rẽ ngang” vì nhận ra ngành mình học không phải điều mình muốn.

Ngược lại, nếu chọn sai ngành – dù bạn học rất giỏi – bạn vẫn có nguy cơ:

• Mất động lực giữa chừng, học chỉ để đối phó.
• Cảm thấy lạc lõng giữa giảng đường, không kết nối được với môn học hay bạn bè cùng ngành.
• Tốt nghiệp nhưng không làm việc đúng chuyên môn, dẫn đến mất phương hướng hoặc phải học lại một ngành khác.

Cái bẫy mang tên “ngành hot” và điểm cao

Hiện nay, nhiều học sinh chọn ngành chỉ vì… nghe oai, được nhiều người chọn, hoặc cha mẹ gợi ý. Những ngành như Y – Dược, Kinh tế – Tài chính, Công nghệ thông tin thường có điểm chuẩn cao và danh tiếng tốt. Nhưng sự “hot” ấy không đồng nghĩa với sự phù hợp cho tất cả mọi người.

Thực tế cho thấy:

• Nhiều bạn học ngành Kinh tế, Kế toán, Tài chính - Ngân hàng vì “có thể làm ngân hàng”, nhưng sau năm nhất đã cảm thấy “những con số quá đỗi khó với mình”.
• Nhiều bạn theo học Công nghệ thông tin vì ra trường sẽ có mức lương cao, nhưng không chịu nổi áp lực code, deadline, làm đêm.
• Có bạn học Y vì điểm cao cho phép, nhưng 3 năm sau mới nhận ra mình không muốn làm việc trong môi trường bệnh viện.

Trong khi đó, những ngành ít người biết đến như:

• Logistics – quản lý chuỗi cung ứng và vận chuyển toàn cầu.
• Công nghệ thực phẩm – ngành gắn với an toàn, chất lượng và sáng tạo món ăn trong thời đại ăn sạch, sống xanh.
• Kỹ thuật môi trường – ngành của tương lai trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
• Tâm lý học – lĩnh vực ngày càng cần thiết trong xã hội hiện đại.

… lại thiếu nhân lực trầm trọng, thu nhập tốt, và có cơ hội thăng tiến cao nếu bạn thực sự yêu nghề.

Vậy chọn "đúng" ngành là như thế nào?

Hiểu bản thân trước tiên

Bạn cần trả lời:

• Mình thích học gì nhất? (Toán, Sinh, Văn, Lý, Xã hội…)
• Mình có tính cách thế nào? (Tỉ mỉ, hướng nội, sáng tạo, năng động…)
• Mình thích làm việc một mình hay theo nhóm?
• Mình thích giải quyết vấn đề hay chăm sóc, lắng nghe con người?

Tìm hiểu ngành học thật kỹ

Đừng chỉ nhìn tên ngành. Hãy tìm hiểu:

• Học những môn gì trong 4 năm?
• Ra trường làm gì? Công việc cụ thể ra sao?
• Lộ trình thăng tiến có rõ ràng không?
• Ngành đó ở Việt Nam phát triển đến đâu? Có cơ hội xuất ngoại không?

Tham khảo từ người thật, việc thật

• Gặp gỡ các anh chị sinh viên ngành bạn định chọn.
• Tìm các video review ngành, bài viết chia sẻ của người đi làm.
• Nếu có thể, tham gia các buổi hội thảo, hướng nghiệp để có góc nhìn thực tế.

Sự phù hợp quyết định hành trình phía trước

Không ai phủ nhận rằng điểm cao là điều đáng tự hào. Nhưng nếu chỉ dựa vào điểm cao để quyết định cả một hành trình đại học và sự nghiệp phía sau, bạn đang đánh cược chính mình.

Chọn đúng ngành không phải chọn “ngành hot”, mà là chọn ngành phù hợp. Không nhất thiết phải nổi tiếng, đông người học hay được nhắc nhiều – chỉ cần phù hợp với bạn, mang lại cho bạn cảm hứng, và mở ra tương lai bạn mong muốn.

Đừng để ước mơ của bạn bị đóng khung bởi kỳ vọng người khác hay bảng điểm. Hãy dũng cảm chọn con đường của riêng mình – dù lối đi ấy có ít người qua.