Cựa gà không phải là ngón chân gà

Do đó, để dễ hiểu thì chính các nhà khoa học cũng đã thống nhất cách xác định ngón chân gà ngoài chuyện để di chuyển thì còn có thể cào bới, bấu vào cây. Nhưng "ngón chân" đeo vào chân của gà Xuân Sơn lại không làm nhiệm vụ ấy, và như vậy có thể coi như là "cựa". Song nếu khẳng định đó là "cựa" thì cũng không đúng vì nó không cứng như cựa gà đá. Theo các tài liệu khoa học về nguồn gen của các giống gà bản địa quý hiếm thì không có giống gà nào có 9 cựa. Vậy gọi tên con gà có nhiều ngón chân là gì để dễ hiểu, đồng nhất? Tại một cuộc hội thảo về bảo tồn gà 9 cựa, các nhà khoa học đã thống nhất gọi loại gà có nhiều ngón chân là gà nhiều cựa.

Gà 9 cựa do đột biến gen?

TS Nguyễn Quế Côi, chuyên gia về gia cầm của Viện Chăn nuôi cho biết, gà 9 cựa thực ra là gà 9 ngón do biến dị gen của ngón chân sau mà thôi. Còn giống gà này cũng chỉ có một cựa thôi. Câu chuyện gà chín cựa trong truyền thuyết cũng có thể có cơ sở, nhưng thực tế thì trong khoa học không ghi nhận có giống gà nào có 9 cựa. Các loại gà có nhiều ngón, mà người ta quen gọi là cựa hiện nay cũng không hoàn toàn chuẩn xác. Bởi cựa là xương cứng gắn liền với xương chân gà, còn ngón thì không gắn liền với chân gà mà có khớp cho nên các ngón này có thể cử động lủng liểng. Dựa trên định nghĩa cựa gà này thì có thể thấy gần như không tồn tại giống gà 9 cựa trên thực tế.

Theo truyền thuyết "gà 9 cựa" cũng được các chuyên gia đưa ra mổ xẻ dưới góc độ khoa học. Việc tìm ra con gà có đúng 9 cựa hiện nay là cực kỳ khó khăn, hiếm gặp, mà đa phần là gà có 5-6 cựa. Liệu có hay không vấn đề thoái hóa di truyền và những biến đổi khác làm cho kiểu hình của gà thay đổi? TS Võ Văn Sự cho biết, những giống gà được gọi là gà nhiều cựa, ở Việt Nam thì có các loại như gà bốn ngón (gà ác), năm ngón, ở Lạng Sơn thì có gà sáu ngón, thậm chí còn có gà 9 ngón ở Phú Thọ. Gà có nhiều ngón như vậy là do biến dị ở chân mà thành chứ không phải loài gà này có truyền thuyết Hùng Vương và được bảo tồn gen cho đến ngày nay.

Theo tìm hiểu của nhóm các nhà khoa học, TS Phạm Kim Đăng, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, gà nhiều ngón hiện nay chỉ chiếm 16% trên tổng số đàn gà tại địa phương và được nuôi chủ yếu theo phương thức chăn thả. Thức ăn chính được sử dụng để chăn nuôi gà là ngô, sắn, thóc. Gà nhiều ngón thuộc loại có khối lượng trung bình, thân hình cân đối, nhanh nhẹn. Đầu nhỏ, tròn, cổ cao, mắt linh hoạt, lông dày và có đặc điểm ngoại hình tương tự như gà ri: con trống chủ yếu có màu nâu đỏ (95%), con mái chủ yếu màu vàng nâu và vàng sẫm; mào gà chủ yếu là mào đơn (trên 90%). Trong đàn gà nhiều ngón, có 98,8% gà trống có 6-8 ngón; 90,16% gà mái có 5-7 ngón và 9,84% có 8 ngón. Không phát hiện thấy gà mái nào có 9 ngón.

Các chuyên gia cho biết, gà nhiều ngón là các giống gà đặc sản của Việt Nam, có chất lượng cao, dễ bán, giá rất cao, thông thường gấp 2-3 lần gà địa phương khác. Với gà nhiều ngón, số ngón càng cao thì giá càng cao: gà có 5-6 ngón, giá 250-270 nghìn đồng; gà có 7-8 ngón có giá 300-320 nghìn đồng/kg. Riêng gà 9 ngón thì người dân cho là rất quý, ăn thịt gà này sẽ rất may mắn nên không bán. Do có giá bán cao, dễ bán nên trong thời gian gần đây nhiều nông hộ đã đẩy mạnh phát triển giống gà này. Đàn gà tuy không lớn nhưng có ý nghĩa quan trọng trong sinh kế của người dân bản địa.

Theo tập quán của người dân ở các địa phương có nuôi gà nhiều ngón, gà 9 ngón là rất hiếm và được xem như một báu vật nên nếu gặp thì chỉ sử dụng để cúng tế. Tuy nhiên, xác xuất gặp gà có 9 ngón là cực kỳ thấp,