Dạy học sinh sử dụng ChatGPT hiệu quả

Nhiều nhà giáo dục lo ngại ChatGPT "dạy hư" học sinh, sinh viên. Ảnh: CNN.

Gần đây, báo chí thường đưa tin về những sản phẩm do trí tuệ nhân tạo làm ra. Đầu tiên là sản phẩm đồ họa làm từ DALL-E và Midjourney, bây giờ là nội dung văn bản do ChatGPT sản xuất.

Theo EdSource, ChatGPT là một chatbot cho phép người dùng nhập câu hỏi và nhận được những câu trả lời giống hệt câu trả lời do con người đưa ra. Là người làm trong ngành giáo dục, PGS.TS Gretchen Vogelgesang Lester hiểu rõ nhiều người đang lo ngại học sinh, sinh viên sẽ dùng những công cụ như ChatGPT để đạo văn, gian lận.

Những thách thức trong thời đại AI

Theo PGS Lester, ChatGPT đang được xem như những lối tắt thông minh để tránh phải bận rộn nghiên cứu, viết lách. Tuy nhiên, điều chúng ta cần quan tâm hơn cả là công nghệ mới này sẽ khiến học sinh ngừng hiểu về thế giới và bối cảnh cuộc sống.

Quá trình cảm nhận là cách chúng ta tiếp nhận thông tin, xử lý và sử dụng thông tin đó để hiểu và tạo ra một thế giới quan. Quá trình này thường diễn ra theo 4 giai đoạn: Nhìn nhận mọi thứ trong môi trường sống thông qua quan sát; diễn giải về những điều xảy ra; tạo ra phản ứng của riêng mình dựa trên sự tích hợp với những thông tin đã có trước đó; thực hiện những hành vi cảm thấy phù hợp.

Đây là một cách quan trọng mà con người học hỏi mặc dù đôi khi chúng ta không nhận ra điều đó. Nếu đưa câu hỏi nhờ AI trả lời, chúng ta đang rút ngắn quá trình học tập của mình.

Khi phụ thuộc vào câu trả lời từ AI, chúng ta không còn là "tác giả" của những hành vi của chính mình. Thay vào đó, chúng ta chỉ phản ứng lại với những "phản ứng" của AI về thế giới xung quanh.

Giáo viên có thể cấm học sinh dùng đồ điện tử khi học và thi, nhưng cách này không hiệu quả hoàn toàn. Ảnh: Pexels.

Để giải quyết thách thức này, các nhà giáo dục cần đi trước AI một bước. Những giải pháp nhà giáo dục có thể áp dụng là tạo ra các câu hỏi khó hơn, đòi hỏi học sinh, sinh viên phải phân tích; hạn chế sử dụng máy tính, thiết bị điện tử trong giờ học, giờ thi; ứng dụng các phần mềm có thể phát hiện câu trả lời do AI tạo ra.

Tuy nhiên, hầu hết nhà giáo dục đều biết rằng điều này cũng giống như trò chơi đập chuột, nghĩa là tình huống sẽ có hàng loạt vấn đề phát sinh liên tiếp. Trong trường hợp này, những tình huống có thể phát sinh là học sinh, sinh viên có thể tìm cách lách luật, nhà trường thiếu kinh phí để ứng dụng phần mềm đối phó với ChatGPT, quy mô lớp học ngày càng lớn khiến giáo viên khó kiểm soát...

Chặn ChatGPT không phải cách hay

Với những người ủng hộ ChatGPT, họ lập luận rằng từ xưa, máy tính vẽ đồ thị đã được lập trình để giúp con người thoát khỏi việc xử lý các con số theo cách thủ công. Giờ đây, AI cũng chỉ là một công cụ khác giúp con người thoát khỏi cảnh bận rộn.

Những người phản đối lại cho rằng ChatGPT không chỉ đơn thuần là một công cụ mà nó là một lực lượng gây rối sẽ xâm chiếm mọi cấp học trong hệ thống giáo dục và làm ăn mòn quá trình học tập.

Do đó, nhiệm vụ của các nhà giáo dục là phải tìm cách kết hợp công nghệ, đồng thời nêu rõ giá trị và quá trình tiếp thu kiến thức. Cách tiếp cận này thể hiện được niềm tin cơ bản về giáo dục rằng giáo dục không chỉ là ghi nhớ ngày tháng và sự kiện, mà là thực hành, học tập suốt đời, đồng thời là một điều kiện tất yếu đối với công bằng xã hội.

Nói về những nhiệm vụ của nhà giáo dục trong thời đại AI, PGS.TS Gretchen Vogelgesang Lester khuyên rằng các nhà giáo dục phải nhấn mạnh tầm quan trọng của quá trình cảm thụ và nắm bắt công nghệ như một công cụ có thể sử dụng để nâng cao quá trình học tập.

Do đó, thay vì bắt tay vào những cuộc chiến vô ích để cấm ChatGPT, các nhà giáo dục có thể giúp học sinh, sinh viên hiểu rõ hơn vì sao việc hiểu những gì đang học lại quan trọng.

Các nhà giáo dục có thể thực hiện điều này bằng cách tích hợp công nghệ vào việc giảng dạy. Ví dụ, bạn có thể yêu cầu học sinh nhập câu hỏi vào ChatGPT, sau đó khuyến khích các em tìm cách giải thích thay thế cho câu trả lời tự động của ChatGPT. Ngoài ra, học sinh cũng có thể tương tác với AI để đưa ra những đáp án phù hợp nhưng cần tuân theo hướng dẫn của giáo viên.

"Nhiều người đang coi việc học là nhiệm vụ họ phải làm và bằng cấp chỉ là thứ cần đạt được nên họ quên rằng học là việc tạo ra kết nối giữa các neuron, cho phép chúng ta diễn giải những điều quan sát được theo nhiều cách, đồng thời thúc đẩy các kết nối mới, tạo ra sự đổi mới cho thế giới xung quanh. Nếu người học không còn quan tâm đến việc tìm kiếm kiến thức mà chỉ dùng ChatGPT để lấy câu trả lời, điều đó sẽ không còn ý nghĩa nữa. Vì thế, cách tốt hơn cả là sử dụng công nghệ để khuyến khích và cá nhân hóa quá trình cảm thụ thế giới", PGS Lester nêu quan điểm.