Gửi bình luận
Mặt khác, cần tăng kinh phí, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực khoa học công nghệ cho các viện nghiên cứu, trường đại học nơi có đông đảo đội ngũ nhân lực khoa học công nghệ. Coi đây là nơi tạo ra tri thức nền tảng của xã hội, tạo nên tầm vóc và thế đứng của đất nước trên trường quốc tế. Đồng thời, tạo nên chân dung, hình ảnh của một quốc gia, dân tộc. Đây chính là cái nôi cho sáng tạo và đổi mới công nghệ.
 |
TS Lê Trường Tùng. |
Thực tế, các trường ngoài công lập đã thành lập doanh nghiệp từ nhiều năm nay. Tuy nhiên, với khối trường công lập còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Dù Nghị định 109/2022/NĐ-CP cho phép cơ sở giáo dục đại học được thành lập doanh nghiệp khoa học và công nghệ nhưng vấn đề đầu tiên là tiền đâu? Thứ nữa, trong kinh doanh sẽ có lãi và lỗ. Nếu thua lỗ thì ai sẽ chịu trách nhiệm?
Các trường được phép thành lập doanh nghiệp thì doanh nghiệp đó phải được hoạt động, vận hành theo cơ chế của Luật Doanh nghiệp. Ngoài ra, với loại hình doanh nghiệp khoa học công nghệ cũng cần có những ưu đãi riêng. Đặc biệt, cán bộ tham gia vào bộ máy lãnh đạo doanh nghiệp phải có kiến thức về doanh nghiệp. Tức là cần những người vận hành theo tư duy doanh nghiệp, mà đã là tư duy doanh nghiệp thì không thể theo hành chính, bao cấp.
Một vấn đề nữa cần được tường minh là nguồn vốn. Theo đó, vốn cấp cho doanh nghiệp quy định như thế nào. Giả sử có lợi nhuận thì đưa lại cho trường và trường có được phép sử dụng hay không. Điều này nằm trong những quy định về kết nối giữa doanh nghiệp với trường. Do đó, quy định và hướng dẫn rõ ràng, minh bạch bao nhiêu, sau này càng dễ vận hành và hoạt động bấy nhiêu; đặc biệt là hạn chế rơi vào tình cảnh “trở đi mắc núi, trở lại mắc sông”.
Bên cạnh đó cần làm rõ là, giám đốc có được phép đi thuê hay không, hay các trường cử cán bộ. Nếu là công chức, viên chức thì liệu có được tham gia quản lý doanh nghiệp hay không. Tức là liên quan đến quản lý Nhà nước, con người và nguồn tiền. Tất cả cần phải có quy định hoặc hướng dẫn cụ thể để các đơn vị vận hành cho đúng.
 |
TS Hoàng Xuân Hiệp. |
Việc các trường đại học được phép thành lập doanh nghiệp khoa học công nghệ là cần thiết nhưng cũng cần có cơ chế để được phép thành lập doanh nghiệp theo hướng sản xuất. Chẳng hạn, Trường ĐH Công nghiệp Dệt may Hà Nội, ngoài doanh nghiệp khoa học công nghệ cần thành lập doanh nghiệp sản xuất. Việc này sẽ đáp ứng nhu cầu của sinh viên trong nghiên cứu, học tập và thực hành học tập. Tuy nhiên, hiện chưa có hướng dẫn cụ thể nên nhà trường vẫn gặp khó khăn.
Điều chúng tôi quan tâm nhất là doanh nghiệp kết hợp với đào tạo, nghiên cứu sản xuất. Trường đang triển khai nghiên cứu về nhà máy thông minh. Nhưng khó là chưa có hướng dẫn để thành lập doanh nghiệp sản xuất. Ngoài ra, khi đã hình thành doanh nghiệp thì phải áp dụng cơ chế hoạt động như là doanh nghiệp thực thụ và được quyền xuất nhập khẩu.
Cùng với đó, cần làm rõ một số vấn đề như: Nguồn vốn để thành lập doanh nghiệp. Trong nhiều trường hợp có thể tách bạch giữa vốn riêng của nhà trường và vốn có nguồn gốc từ ngân sách Nhà nước hay không? Bởi thực tế hiện nay, hoạt động nghiên cứu trong các cơ sở giáo dục đại học đều ít nhiều sử dụng nguồn đầu tư từ ngân sách Nhà nước như: Mặt bằng, trang thiết bị, kết quả của các đề tài, dự án... Bên cạnh đó, cần hướng dẫn cụ thể về việc doanh nghiệp trong trường đại học khai thác cơ sở vật chất, mặt bằng cũng như trang thiết bị là tài sản công…
“Phát triển mạnh mẽ thị trường khoa học công nghệ là nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Qua đó, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” – GS.TS Nguyễn Thị Lan nhìn nhận.
