Đối mặt mức sinh giảm thấp, Huế đẩy mạnh các giải pháp nâng mức

TITLE: Đối mặt mức sinh giảm thấp, Huế đẩy mạnh các giải pháp nâng mức sinh đảm bảo phát triển dân số bền vững

SAPO: TP Huế 2 năm gần đây ghi nhận xu hướng giảm sinh, đã thấp dưới mức sinh thay thế sau nhiều năm có mức sinh cao. Địa phương đã đẩy mạnh giải pháp can thiệp sớm nhằm nâng mức sinh, đảm bảo phát triển dân số bền vững giai đoạn mới.

Mức sinh giảm mạnh

Ngay từ đầu năm, Sở Y tế TP Huế đã tham mưu UBND thành phố ban hành nhiều văn bản chỉ đạo liên quan đến công tác dân số. Các kế hoạch tổ chức chiến dịch truyền thông, cung cấp dịch vụ SKSS/KHHGĐ, đánh giá chương trình dân số giai đoạn 2021–2025 và chuẩn bị cho chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026–2030 được xây dựng, ban hành kịp thời, tạo sự thống nhất trong chỉ đạo, điều hành.

Nhiều kết quả tích cực trong công tác Dân số và Phát triển năm 2025 cũng đã đạt được. Chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ SKSS/KHHGĐ năm 2025 được triển khai tại 9/9 Trung tâm Y tế. Kết quả, tổng số biện pháp tránh thai cung cấp đạt 96,1% kế hoạch; có 14.977 phụ nữ được khám SKSS và hơn 2.294 trường hợp viêm nhiễm đường sinh sản được phát hiện, điều trị.

Chương trình tư vấn, khám sức khỏe trước kết hôn được triển khai với 201 buổi sinh hoạt câu lạc bộ. Có 2.323 cặp thanh niên được khám sức khỏe, đạt 64,4%. Tình trạng tảo hôn tiếp tục được kiểm soát, giảm so với cùng kỳ năm trước.

Các hoạt động chăm sóc sức khỏe người cao tuổi được mở rộng với 157 buổi sinh hoạt câu lạc bộ, 104 buổi chuyên đề và 37 hội nghị. Năm 2025, có 157.300 người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ, đạt 77,4%.

TP.Huế cũng triển khai các chương trình tầm soát, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh nhằm nâng cao chất lượng dân số. Năm 2025, 54,6% bà mẹ được sàng lọc đủ 4 bệnh trước sinh; 68% trẻ sơ sinh được sàng lọc, trong đó 42,6% sàng lọc đủ 5 bệnh bẩm sinh quan trọng như tim bẩm sinh, suy giáp trạng, thiếu men G6PD… Các hoạt động này được triển khai sâu rộng ở địa phương.

Tuy vậy theo Sở Y tế TP.Huế đang đối mặt với tình trạng mức sinh giảm. Nếu giai đoạn 2019–2023, Huế thuộc nhóm địa phương có mức sinh cao thì đến năm 2024, tổng tỷ suất sinh giảm xuống còn 2,07 con/phụ nữ và dự báo tiếp tục giảm. Năm 2025 giảm xuống 2,06 con. Mức sinh này giảm “đột ngột” so với 2,38–2,22 con trong giai đoạn 2022–2023 và từng lên 2,98 con năm 2005.

Tuổi kết hôn trung bình tại Huế hiện hơn 28 tuổi, cao hơn cả nước khoảng 1,5 tuổi; nam giới 30 tuổi, nữ 26,4 tuổi (năm 2024). Đây cũng là điều tác động đến tỷ suất sinh con giảm. Chuyên gia dân số lưu ý, việc kết hôn muộn dẫn đến sinh ít, thưa, đồng thời tăng nguy cơ vô sinh do chất lượng trứng và tinh trùng giảm theo tuổi.

Can thiệp sớm để duy trì mức sinh thay thế, đảm bảo phát triển dân số bền vững

Ông Mai Trung Sơn, Cục Dân số (Bộ Y tế), đánh giá xu hướng giảm sinh ở Huế và một số địa phương từng có mức sinh cao cho thấy cần can thiệp phù hợp thực tế, theo 4 nhóm vấn đề lớn trong Luật Dân số (có hiệu lực từ 1/7/2026), trong đó duy trì mức sinh thay thế là trọng tâm.

Theo Cục Dân số, mức sinh Việt Nam liên tục giảm, chỉ còn 1,91 con/phụ nữ năm 2024 – thấp kỷ lục trong lịch sử. Chỉ 17% địa phương đạt mức sinh thay thế. Mức sinh thấp kéo dài có thể ảnh hưởng tới quy mô dân số và nguồn nhân lực trong tương lai, do đó cần các biện pháp can thiệp sớm.

Trước thực tế giảm sinh, TP.Huế đã điều chỉnh thông điệp truyền thông: thay vì “mỗi cặp vợ chồng 1–2 con”, hiện tập trung vận động “mỗi cặp vợ chồng sinh đủ 2 con, sinh con thứ hai trước 35 tuổi”. Trước đó, Huế cũng đã xây dựng và thực hiện nhiều mô hình, đề án giảm sinh hiệu quả, tiêu biểu như mô hình “Cộng đồng dân cư không có người sinh con thứ ba trở lên” tại các xã, phường; đưa vào hương ước, quy ước của địa phương để tổ chức thực hiện góp phần làm giảm mức sinh từ cao xuống dưới mức sinh thay thế.

Sở Y tế cũng tham mưu bãi bỏ Quyết định 84/2017/QĐ-UBND về một số chính sách dân số, để xây dựng chính sách mới phù hợp. Ngoài đẩu mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, các biện pháp dự kiến bao gồm hỗ trợ tài chính khi sinh con thứ hai, hỗ trợ thời gian nghỉ thai sản, nhà ở xã hội, thuê nhà… nhằm khuyến khích sinh đủ 2 con trong độ tuổi sinh đẻ.

Theo BS Nguyễn Văn Toàn - Trưởng Phòng Dân số và Phát triển TP.Huế, việc đẩy mức sinh tăng rất khó. Hiện một số địa phương như TP HCM có chính sách rất tốt như hỗ trợ 3 triệu đồng/gia đình khi sinh con thứ hai trước 35 tuổi có thể là giải pháp tham khảo. Mong muốn địa phương có những chính sách hỗ trợ để thành phố bảo đảm đủ tỷ lệ mức sinh thay thế.

Luật Dân số vừa được Quốc hội thông qua nhấn mạnh các biện pháp duy trì mức sinh hợp lý, kết hợp hỗ trợ tài chính, nghỉ thai sản và ưu tiên phúc lợi xã hội cho các gia đình sinh đủ hai con. Huế đang thực hiện đồng bộ các giải pháp truyền thông, chính sách và chăm sóc sức khỏe bà mẹ – trẻ em, nhằm nâng mức sinh, đảm bảo chất lượng dân số và phát triển bền vững.