Viện đã vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Độc lập hạng Nhất. Tạp chí nghiên cứu Văn học – cơ quan ngôn luận của viện cũng được nhận Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì.
Tám nhà nghiên cứu được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh; 13 nhà khoa học được trao tặng Giải thưởng Nhà nước... Viện đã đạt được kết quả toàn diện cả về nghiên cứu khoa học, nghiệp vụ cũng như đào tạo đội ngũ cán bộ trong các lĩnh vực của nghiên cứu, phê bình, sáng tác.
Viện Văn học vinh dự đón nhận Huân chương Độc lập hạng Nhất năm 1999. Ảnh: Viện Văn học |
Các thế hệ lãnh đạo, cán bộ Viện Văn học lưu ảnh cùng khách mời tại lễ kỷ niệm 70 năm ngày thành lập (1953 - 2023). Ảnh: Viện Văn học |
“Với truyền thống đoàn kết, thống nhất; với lòng hăng say học tập và lao động, toàn thể cán bộ viên chức của viện sẽ cố gắng vươn lên, tích cực xây dựng đội ngũ nâng cao trình độ, chuyên môn nghiệp vụ.
Đồng thời tích cực duy trì, kế thừa các truyền thống tốt đẹp của các thế hệ đi trước để lại, đặc biệt là truyền thống về đoàn kết và sự gắn bó tâm huyết với sự say mê nghề nghiệp để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, xứng đáng với thành tựu trong quá khứ và hiện tại”, PGS.TS Nguyễn Đức Minh nhấn mạnh.
TS Phan Chí Hiếu - Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cũng cho rằng, Viện Văn học là nơi gắn bó của nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu có tên tuổi và tầm ảnh hưởng, đóng góp sâu rộng cho nền khoa học nước nhà.
Nhiều người trở thành học giả danh tiếng, có công trình, cụm công trình được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước. Viện đào tạo được nhiều cán bộ nghiên cứu có trình độ cao cho đất nước, nhiều cán bộ tham gia giảng dạy, hướng dẫn nghiên cứu ở các trường đại học…
Hoạt động nghiên cứu đạt nhiều thành tựu với công trình quan trọng được đánh giá cao trong nước và quốc tế, đặt nền móng cho nghiên cứu lý luận mác xít ở nước ta, làm sáng tỏ các giá trị nổi bật của văn học dân gian và văn học dân tộc thiểu số, văn học cổ trung đại, cận hiện đại; nghiên cứu giới thiệu tinh hoa của văn học các nước với độc giả Việt Nam và từng bước giới thiệu tinh hoa của văn học Việt Nam ra thế giới.
Các kết quả nghiên cứu thông qua những chương trình, dự án, đề tài nghiên cứu; các hội thảo, tọa đàm khoa học đã cung cấp nhiều luận cứ khoa học vào thực tiễn cho việc hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước trong phát triển văn học thời kỳ đổi mới và hội nhập.
“Các công trình nghiên cứu khoa học đó không chỉ tạo nên uy tín và thương hiệu của Viện Văn học nói riêng, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nói chung mà còn góp phần tạo dựng nên diện mạo của nền nghiên cứu lý luận văn học của đất nước. Trong những năm gần đây, hoạt động nghiên cứu của viện có nhiều đổi mới, gắn với những nghiên cứu thay đổi trong khu vực quốc tế với các hướng nghiên cứu mới như: Phê bình sinh thái, tự sự học, xã hội học văn học…”, ông Hiếu nói.
Theo ông Hiếu, dịp kỷ niệm 70 năm này là sự kiện quan trọng, là dịp để ôn lại lịch sử vẻ vang, tri ân thế hệ cha anh, giáo dục truyền thống cho thế hệ hôm nay và xác định hướng đi cho tương lai của Viện Văn học. Niềm tự hào với truyền thống sẽ lan tỏa và là niềm động viên, khích lệ, động lực mới cho sự phát triển ổn định, bền vững của viện trong thời gian tới.
Tuy nhiên, ông Hiếu lưu ý những hạn chế cần được khắc phục như đội ngũ nhà khoa học ngày càng mỏng, thiếu các chuyên gia đầu ngành có khả năng định hướng, dẫn dắt các hoạt động nghiên cứu lớn, những vấn đề mới, phức tạp về khoa học. Sự hẫng hụt thế hệ cán bộ, cả cán bộ nghiên cứu khoa học và cán bộ quản lý của viện…
Nhất là, một số nhiệm vụ, chất lượng nghiên cứu chưa đồng đều, chưa được như mong muốn; còn vắng bóng những công trình nghiên cứu lớn, có giá trị cao, có sức lan tỏa rộng rãi trong xã hội; chưa khai thác, phát huy hết truyền thống bản sắc, tiềm năng, thế mạnh với bề dày 70 năm xây dựng, trưởng thành của viện.
“Giai đoạn phát triển mới của đất nước đang đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới nặng nề hơn cho Viện Văn học. Vì vậy, cần tiếp tục phát huy, khẳng định uy thế của viện là một trong những cơ quan nghiên cứu hàng đầu của đất nước, trong đó cần tập trung nguồn lực để nghiên cứu các công trình lớn, các hướng nghiên cứu mũi nhọn, chú trọng tổng kết kinh nghiệm và thực tiễn, dự báo những vấn đề xu hướng mới…
Đồng thời tăng cường đào tạo, phát triển đội ngũ nghiên cứu nhất là đội ngũ cán bộ trẻ tâm huyết với nghề, có năng lực và phẩm chất đạo đức tốt; quan tâm tạo điều kiện phát triển nhà khoa học trẻ để xây dựng đội ngũ cán bộ khoa học, quản lý kế cận, tiếp tục củng cố nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua đào tạo trong và ngoài nước, tự đào tạo, xây dựng đội ngũ cộng tác viên nòng cốt…
Mong các nhà khoa học tiền bối, nguyên lãnh đạo của viện quan tâm, hỗ trợ trong việc duy trì, tăng cường đoàn kết và vẫn giữ mãi ngọn lửa say mê nghiên cứu khoa học, tình yêu với viện, cùng hướng tới tương lai phát triển ổn định, bền vững, tươi sáng của Viện Văn học trong thời gian tới”. TS Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam