Gửi bình luận
Khi ngày càng nhiều học sinh sử dụng ChatGPT để hỗ trợ làm bài tập, giáo viên châu Âu bắt đầu tìm cách khai thác AI phục vụ công việc giảng dạy.
Tuy nhiên, mức độ sử dụng giữa các quốc gia lại có sự khác biệt lớn.
Theo Khảo sát quốc tế về Giảng dạy và Học tập (TALIS) của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) năm 2024, Albania là quốc gia dẫn đầu châu Âu về tỷ lệ giáo viên THCS sử dụng AI, với mức 52%. Ở mức rất thấp là Pháp với 14%.
Trung bình, khoảng 32% giáo viên ở EU và 36% ở các nước OECD cho biết họ đã dùng AI ít nhất một lần trong 12 tháng trước khảo sát. Việc sử dụng gồm tạo văn bản, gợi ý quyết định hoặc hỗ trợ giảng dạy, học tập.
Khảo sát không ghi nhận sự phân hóa rõ rệt theo vùng địa lý, nhưng nhìn chung Tây Âu là nhóm sử dụng thận trọng hơn. Ngược lại, nhiều nước Tây Balkan và Đông Âu thể hiện mức độ tiếp nhận cao.
Ngoài Albania, nhóm quốc gia có tỉ lệ giáo viên dùng AI từ 40% trở lên gồm Malta, Séc, Romania, Ba Lan, Kosovo, Bắc Macedonia, Na Uy và vùng Flemish (Bỉ). Ở chiều ngược lại, Bulgaria, Hungary, Thổ Nhĩ Kỳ, Italy, Phần Lan hay Slovakia nằm trong nhóm ít sử dụng nhất.
Lý giải khoảng cách này, UNESCO cho rằng, chính sách quốc gia đóng vai trò quan trọng. Một số chính phủ nhanh chóng ban hành chiến lược AI toàn diện, bao gồm cả lĩnh vực giáo dục. Số khác thận trọng, đặc biệt với AI tạo sinh, dẫn đến quy định chặt chẽ hơn tùy theo độ tuổi học sinh.
Đại diện OECD cho biết thêm, hạ tầng công nghệ, tường lửa bảo mật, quan điểm xã hội và quy định ngành giáo dục cũng tạo nên chênh lệch. Một yếu tố then chốt là đào tạo. Quốc gia nào có chương trình bồi dưỡng AI tốt cho giáo viên thì tỉ lệ sử dụng luôn cao hơn.
Chuyên gia Ben Hertz và Antoine Bilgin của tổ chức giáo dục European Schoolnet đồng tình rằng, mức độ tiếp nhận AI phản ánh văn hóa giáo dục và môi trường chính sách của từng nơi. Cơ sở hạ tầng hạn chế hoặc quy định thiếu rõ ràng khiến giáo viên dè dặt hơn. Ngược lại, nơi đào tạo đầy đủ, AI được xem như công cụ hỗ trợ thực tiễn, tỉ lệ sử dụng tăng nhanh.
Đơn cử, tại Pháp, chương trình đào tạo AI quy mô quốc gia mới được triển khai trong năm 2024 nhằm cải thiện tình hình sau giai đoạn ứng dụng còn hạn chế.
Cũng theo báo cáo, giáo viên sử dụng AI chủ yếu để chuẩn bị bài giảng. Cụ thể, 65% giáo viên dùng AI để nghiên cứu, tóm tắt nội dung. 64% dùng để soạn giáo án hoặc thiết kế hoạt động trên lớp. Ứng dụng trực tiếp với học sinh như đánh giá, phản hồi hay hướng dẫn cá nhân hóa thì ít phổ biến hơn. Nhiều chuyên gia dự đoán điều này sẽ thay đổi khi các hệ thống AI trở nên thân thiện hơn với lớp học.
Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo rằng việc mở rộng ứng dụng AI phải đi kèm hướng dẫn rõ ràng và đạo đức sử dụng. Tổ chức European Schoolnet dự báo AI sẽ ngày càng tương tác trực tiếp với học sinh như gợi ý bài tập phù hợp hoặc phản hồi theo thời gian thực. Dù vậy, giáo viên vẫn giữ vai trò trung tâm nhằm đảm bảo kiểm soát chuyên môn, đạo đức và sự chăm sóc trong quá trình học tập.
UNESCO nhấn mạnh AI phải là công cụ bổ trợ, không thay thế giáo viên. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh châu Âu đang đối mặt tình trạng thiếu giáo viên kéo dài. Một số đại diện công đoàn giáo dục lo ngại nếu phụ thuộc quá nhiều vào công cụ tự động, nghề dạy học có thể bị “mất kỹ năng” trong dài hạn.
