Gửi bình luận
Từ phòng sách nổi đến những chuyến xe rong ruổi, Thư viện Khoa học Tổng hợp TPHCM đang âm thầm mở rộng cánh cửa tri thức cho trẻ em.
Thư viện Khoa học tổng hợp TPHCM dành sự quan tâm đặc biệt cho công tác phục vụ người khiếm thị trong suốt hơn hai thập kỷ.
Từ năm 1999, thư viện này đã thành lập Phòng đọc khiếm thị với nhiều sách chữ nổi Braille, băng ghi âm, đĩa CD-ROM, máy phóng đại CCTV và các trang thiết bị hiện đại khác.
Hình thức phục vụ đa dạng, không chỉ ở thư viện mà còn tại các mái ấm, cơ sở nuôi dạy trẻ em khuyết tật, Hội người mù, thậm chí là các tỉnh, thành như Tây Ninh, Đồng Nai, Lâm Đồng…
Việc tổ chức xe thư viện lưu động đã giúp đưa sách nói và tài liệu tới những vùng xa xôi, nơi người khiếm thị không có cơ hội tiếp cận tài liệu phù hợp.
Gắn bó với Thư viện Khoa học Tổng hợp TPHCM từ lâu, anh Nguyễn Cao Hoàng (39 tuổi), nhân viên phụ trách bộ phận sản xuất tài liệu cho người khiếm thị, đã quen với nhịp làm việc lặng lẽ nhưng đầy ý nghĩa.
Mỗi năm, bộ phận của anh thực hiện khoảng 16 chuyến phục vụ lưu động, mang sách nổi, máy nghe, thiết bị chuyên dụng đến các mái ấm và cơ sở nuôi dạy trẻ khuyết tật ở TPHCM, Đồng Nai, Tây Ninh…
"Chuyến thứ 16 của năm nay diễn ra tại xã Long Thành, tỉnh Đồng Nai, đó cũng là chuyến cuối cùng trước khi tổng kết năm này", anh Hoàng chia sẻ.
Những chuyến đi thường chỉ có hai nhân viên và một tài xế, nhưng giá trị họ mang theo thì lớn gấp nhiều lần.
Đó là các đầu sách khoa học, truyện tham khảo, tài liệu đời sống… được chuyển sang định dạng chuyên biệt, giúp trẻ khiếm thị tiếp cận tri thức theo cách phù hợp nhất.
Không chỉ phục vụ nhu cầu đọc, các chuyến đi còn là dịp để anh Hoàng và đồng nghiệp khảo sát nhu cầu thực tế của từng nơi, từ đó lựa chọn tài liệu sản xuất cho đúng đối tượng.
Không có những bản khảo sát dày đặc hay bảng hỏi cứng nhắc, mọi thông tin đều đến từ những cuộc trò chuyện tự nhiên.
"Đi nhiều thành quen, thành thân, mỗi lần ghé lại các mái ấm hay trung tâm, chúng tôi đều được chào đón bằng những nụ cười rất gần gũi.
Chúng tôi hỏi nhẹ nhàng xem các em cần gì, hoặc trao đổi với người phụ trách ở đó để nắm được nhu cầu để về sản xuất tài liệu cho đúng.
Có khi các em kể về bài học khoa học đang tò mò, có khi lại xin thêm sách hỏi - đáp vì muốn hiểu thêm về thời tiết, thiên nhiên", anh Hoàng chia sẻ.
Đây cũng là nhóm tài liệu quan trọng giúp các em nhỏ bổ sung kiến thức nền, tạo tiền đề học tập trong những giai đoạn sau.
Những chi tiết nhỏ ấy, nghe qua tưởng đơn giản, nhưng chính là cơ sở để anh Hoàng và đồng nghiệp trở về thư viện, làm ra những cuốn sách thật đúng với nhu cầu từng nơi.
Nhờ vậy, mỗi cuốn sách nổi hay sách nói được gửi đi đều "đến đúng địa chỉ", phục vụ đúng bạn đọc và hỗ trợ đúng giai đoạn học tập của các em.
Đó cũng là cách mà thư viện, dù không nói thành lời, đang góp phần thu hẹp những khoảng cách trong tiếp cận tri thức cho trẻ em yếu thế.
Trong mắt anh Hoàng, hạnh phúc lớn nhất là nhìn thấy sự háo hức của các em nhỏ mỗi lần xe thư viện xuất hiện. Đó là niềm vui của những em vốn ít được tiếp xúc với tài liệu phù hợp, nay có thêm cơ hội đọc - nghe - học theo cách dễ tiếp cận hơn.
Hơn 17 năm làm việc tại bộ phận sách chữ nổi, anh Hoàng cùng đồng nghiệp đã tham gia sản xuất hàng trăm đầu sách, trong đó nhiều đầu sách có tới ba, bốn tập chữ nổi chiếm diện tích lớn. Đồng thời, thư viện cũng đã tạo ra hàng nghìn tài liệu âm thanh phục vụ đọc - học cho người khiếm thị.
Mỗi cuốn sách được in nổi, mỗi file sách nói hoàn thiện là thêm một cánh cửa kiến thức được mở ra. Không dừng lại ở phục vụ tại chỗ và lưu động, thư viện còn đang phát triển hình thức phục vụ trực tuyến.
Một ứng dụng nghe sách nói, do chính anh Hoàng lập trình đang chuẩn bị được đưa lên cửa hàng ứng dụng sau giai đoạn kiểm duyệt.
Ứng dụng này cho phép người khiếm thị nghe sách chỉ bằng một nút bấm, nhưng vẫn tuân thủ chặt chẽ quy định bản quyền dành cho tài liệu chuyên biệt.
"Ứnh dụng hoàn toàn miễn phí cho người khiếm thị", anh Hoàng cho biết.
Những hành động ấy, dù âm thầm, lại mở ra con đường rộng hơn cho nhiều người yếu thế tiếp cận tri thức, giảm dần khoảng cách trong khả năng học tập và hòa nhập.
Song song với hoạt động lưu động, Thư viện Khoa học Tổng hợp TPHCM đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong sản xuất tài liệu chuyên biệt, giúp người khiếm thị và trẻ em đặc thù tiếp cận kiến thức mà không phụ thuộc vào bản in truyền thống.
Khóa tập huấn mới nhất mà anh Hoàng tham gia đã mở ra nhiều công nghệ hoàn toàn mới với chính những người làm nghề lâu năm.
Anh Hoàng kể: "Ở đó tôi được học in 3D, phần mềm thiết kế hình để in nổi, các trang web cung cấp mô hình 3D sẵn. Trước giờ thư viện chưa có mảng này nên rất mới mẻ".
Những kiến thức này hướng đến việc tạo ra các mô hình trực quan cho trẻ khiếm thị như bản đồ nổi, hình khối, vật thể khoa học… giúp các em hiểu thế giới bằng xúc giác, không chỉ qua âm thanh.
Đây là bước phát triển quan trọng trong quá trình học tập, đặc biệt với những em chưa thể đọc chữ in hoặc chữ nổi trơn tru.
Ngoài ra, chương trình tập huấn còn giới thiệu hàng loạt phần mềm hỗ trợ người khiếm thị tiếp cận thông tin, từ các nền tảng tạo sách minh họa nổi đến trang web tổng hợp mô hình 3D.
Với bộ phận sản xuất sách nổi của thư viện, đây là nguồn tài nguyên giúp họ rút ngắn thời gian thiết kế, tập trung vào chỉnh sửa và hoàn thiện để phù hợp từng nhóm đối tượng.
Không chỉ tiếp thu kiến thức, anh Hoàng còn chia sẻ lại kinh nghiệm nhiều năm làm sách nổi, một công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn.
Những nỗ lực đó phù hợp với định hướng chung, mở rộng cơ hội tiếp cận thông tin cho mọi nhóm đối tượng, thu hẹp khoảng cách tiếp nhận tri thức và từng bước nâng cao khả năng tự học cho trẻ em yếu thế.
Trong bối cảnh hiện nay, công nghệ trở thành chiếc cầu nối quan trọng, để nhiều người vốn gặp rào cản trong việc đọc - viết có thể đến gần hơn với thế giới tri thức.
