Hành trình lan tỏa tri thức số

Giữa nhịp chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, Hà Nội không chỉ đầu tư hạ tầng công nghệ mà còn khởi động một phong trào rất nhân văn: “Bình dân học vụ số”, nhằm giúp mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nhóm yếu thế, tiếp cận, học tập và làm chủ công nghệ. Những mô hình “học công nghệ cho mọi người” đang lan tỏa, tiếp nối tinh thần “diệt giặc dốt” năm xưa bằng khát vọng “xóa mù công nghệ” trong kỷ nguyên số.

Đưa tri thức công nghệ đến với mọi người

80 năm trước, phong trào “Bình dân học vụ” đã góp phần xóa mù chữ cho hàng triệu người dân Việt Nam. Hôm nay, trong kỷ nguyên số, Hà Nội lại tiên phong trong triển khai “Bình dân học vụ số”, phong trào do Tổng Bí thư Tô Lâm khởi xướng và được Thành phố Hà Nội cụ thể hóa bằng Kế hoạch số 138/KH-UBND ngày 15-5-2025, nhằm phổ cập kỹ năng số, nâng cao năng lực công nghệ cho toàn dân.

Với tinh thần: “Thành phố Hà Nội - Bình dân học vụ số - Toàn dân, toàn diện, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới”, phong trào được triển khai sâu rộng tới tận thôn, tổ dân phố, khu dân cư, hướng đến mục tiêu giúp mọi người dân có khả năng sử dụng các thiết bị, ứng dụng số, góp phần hình thành công dân số, xã hội số, kinh tế số và Chính phủ số.

Không chỉ là một chương trình tuyên truyền, “Bình dân học vụ số” được xem là cuộc cách mạng về nhận thức và hành động. Nhiều tháng qua, khắp các phường, xã của Thủ đô đều đồng loạt triển khai Chiến dịch “45 ngày đêm ra quân hỗ trợ chuyển đổi số”, huy động hàng nghìn cán bộ, đoàn viên, sinh viên công nghệ thông tin, giáo viên, tình nguyện viên tới từng khu dân cư, tổ dân phố để hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến, nộp thuế điện tử, thanh toán không tiền mặt, cài đặt ứng dụng thiết yếu...

Chiến dịch đã mang tinh thần “đưa công nghệ đến từng nhà”, đặc biệt hướng tới người cao tuổi, người chưa quen sử dụng điện thoại thông minh, hộ kinh doanh nhỏ, người lao động phổ thông. Họ được “cầm tay chỉ việc”, từng bước học cách sử dụng Internet, quét mã QR, thanh toán hóa đơn, đăng ký dịch vụ công hay truy cập cổng thông tin điện tử của phường, xã.

Mỗi cán bộ, đoàn viên, học sinh, sinh viên được xem như một “đại sứ số” - người thầy nhỏ mang tri thức công nghệ đến cộng đồng. Từng lớp học kỹ năng số được mở ngay tại nhà văn hóa, trường học, trung tâm học tập cộng đồng, với nội dung đơn giản, dễ hiểu, giúp người dân tự tin làm chủ công nghệ trong đời sống hằng ngày.

Đến nay, hầu hết các phường, xã của Hà Nội đã xây dựng mô hình điểm “Bình dân học vụ số” phù hợp với đặc thù địa phương. Có nơi tập trung vào hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, có nơi hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công, có nơi lại mở lớp cho nông dân, người già, phụ nữ nội trợ... Chính sự linh hoạt, sáng tạo trong triển khai ở cơ sở đã tạo nên sức sống lan tỏa mạnh mẽ cho phong trào.

Những điểm sáng từ cơ sở

Xã Hoài Đức đã và đang tích cực triển khai nhiều mô hình thiết thực, đưa phong trào “Bình dân học vụ số” trở thành động lực giúp người dân chủ động học tập, rèn luyện kỹ năng số, từng bước hội nhập vào xã hội số, kinh tế số.

Phong trào được phát động tại địa phương với tinh thần “Không ai bị bỏ lại phía sau”, hướng trọng tâm vào việc giúp người dân, đặc biệt là người lớn tuổi, người có thu nhập thấp, học sinh, sinh viên, lao động phổ thông, nắm bắt và làm chủ công nghệ cơ bản, sử dụng thiết bị thông minh, dịch vụ công trực tuyến.

Bà Đồng Thị Nga, Phó Chủ tịch UBND xã Hoài Đức cho biết: “Phong trào Bình dân học vụ số được thiết kế như một cầu nối, để mọi người dân, bất kể trình độ, độ tuổi hay hoàn cảnh, đều có thể tiếp cận tri thức, nâng cao kỹ năng và chủ động tham gia vào tiến trình phát triển chung của thành phố”.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, xã đã triển khai 6 nhóm giải pháp đồng bộ, gồm: Tuyên truyền qua hệ thống chính trị - xã hội; triển khai nền tảng học tập trực tuyến; tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng số; phát huy vai trò của Tổ chuyển đổi số cộng đồng; và đặc biệt là xây dựng các mô hình cụ thể lan tỏa hiệu quả đến từng hộ gia đình. Trong giai đoạn 2025 - 2026, xã đang thực hiện 3 mô hình tiêu biểu: “Chợ số - Nông thôn số” hướng dẫn tiểu thương, người dân sử dụng thương mại điện tử, thanh toán không tiền mặt, tiết kiệm chi tiêu qua nền tảng số; “Mỗi công dân - Một danh tính số” do Công an xã chủ trì, phấn đấu 100% công dân từ 16 tuổi được cấp tài khoản định danh VNeID; “Bình dân học vụ số lưu động” do lực lượng đoàn viên, thanh niên và tình nguyện viên công nghệ đảm trách, hướng dẫn người dân thực hành kỹ năng số, khai thác các nền tảng và dịch vụ công trực tuyến.

Đặc biệt, mô hình “Gia đình số” được xã đẩy mạnh, mỗi hộ có ít nhất một người thành thạo công nghệ để lan tỏa trong gia đình, cộng đồng. Bà Đồng Thị Nga nhấn mạnh: “Phong trào Gia đình số không chỉ là học tập mà còn là sự thực hành. Con cháu hướng dẫn cha mẹ, ông bà dùng điện thoại thông minh, thanh toán hóa đơn, đặt lịch khám chữa bệnh hay gửi phản ánh hiện trường… những việc tưởng nhỏ nhưng tạo ra thay đổi rất lớn”.

Song hành cùng chính quyền, Đoàn Thanh niên xã Hoài Đức đóng vai trò nòng cốt. Anh Đàm Văn Nam, Bí thư Đoàn xã cho biết: “Chúng tôi đi từng nhà, rà từng người để biết họ đã có điện thoại thông minh chưa, đã biết dùng các ứng dụng cơ bản chưa. Sau đó cử đoàn viên phụ trách từng cụm dân cư để hướng dẫn tận tay. Những buổi sinh hoạt tổ dân phố giờ không chỉ còn là tuyên truyền, mà còn là thực hành số”.

Đến nay, người dân Hoài Đức đã quen với việc nộp thuế điện tử qua ứng dụng eTax Mobile. Ông Trần Văn Luật, một người dân trong xã, chia sẻ: “Lúc đầu chúng tôi rất khó khăn khi làm thủ tục nộp thuế đất. Nhưng nhờ các cháu thanh niên ở điểm Bình dân học vụ số hướng dẫn, giờ chỉ cần điện thoại có mạng là tôi có thể tự nộp thuế tại nhà, rất thuận tiện”.

Từ những lớp học nhỏ, phong trào “Bình dân học vụ số” ở Hoài Đức đã giúp người dân “xóa mù công nghệ”, tiết kiệm thời gian, giảm áp lực cho bộ phận một cửa, đồng thời nâng cao tính minh bạch trong quản lý hành chính. Đến năm 2026, xã phấn đấu đạt 100% cán bộ, công chức và người dân có kỹ năng số cơ bản, trở thành xã thông minh, số hóa toàn diện.

Song song với các địa phương, trong khối giáo dục nghề nghiệp, Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội (HHT) là một trong những đơn vị tiên phong hưởng ứng phong trào “Bình dân học vụ số”.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Khánh, Hiệu trưởng nhà trường, trong thời đại công nghiệp 4.0, phổ cập kỹ năng số là nhiệm vụ cốt lõi để mọi người thích ứng, sáng tạo và hội nhập. HHT đã đầu tư phòng học thông minh, phòng thí nghiệm hiện đại, phủ sóng wifi toàn trường, xây dựng nền tảng HHT liên thông dữ liệu giữa các bộ phận, cho phép sinh viên đăng ký học, tra cứu, thanh toán học phí trực tuyến.

Trường cũng thường xuyên tổ chức hội thảo, tập huấn kỹ năng số, hướng dẫn giảng viên và sinh viên sử dụng học liệu số, vận hành hệ thống học tập trực tuyến và công nghệ thực tế ảo. Sinh viên ngành Công nghệ thông tin tích cực tham gia tình nguyện hỗ trợ cộng đồng, mang kỹ năng số tới các trung tâm học tập cộng đồng, nhà văn hóa, giúp người dân tiếp cận công nghệ dễ dàng hơn.

Từ những “lớp học công nghệ” ở Hoài Đức đến tinh thần tiên phong của Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, phong trào “Bình dân học vụ số” đang từng bước biến khẩu hiệu “toàn dân, toàn diện, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới” thành hiện thực sống động. Đó không chỉ là chương trình phổ cập kỹ năng số, mà còn là chiến dịch xã hội nhân văn, giúp người dân tự tin đồng hành cùng tiến trình chuyển đổi số quốc gia, nơi mọi người đều có cơ hội học, làm chủ tri thức và không ai bị bỏ lại phía sau.