Trong bối cảnh điện thoại di động trở thành “vật bất ly thân” của giới trẻ, nhiều trường học tại TPHCM đã triển khai quy định cấm hoặc hạn chế học sinh sử dụng trong khuôn viên trường.
Biện pháp này được kỳ vọng giảm sự xao nhãng, tác động tiêu cực từ mạng xã hội đến học sinh.
Ông Trịnh Vĩnh Thanh - Phó Hiệu trưởng Trường THCS & THPT Hồng Hà (TPHCM), cho biết nhà trường đã thực hiện việc cấm học sinh sử dụng điện thoại từ nhiều năm nay. Thay vào đó, vào giờ ra chơi, trường tổ chức nhiều hoạt động giúp các em rời xa màn hình và gắn kết với nhau, như khuyến khích ra sân chơi thể thao, tham gia văn nghệ, đọc sách hoặc giao lưu cùng bạn bè.
Trường luôn nỗ lực để giờ ra chơi trở thành khoảng thời gian để học sinh trò chuyện, kết nối - điều mà trong lớp học ít có cơ hội. Tại trường, học sinh nộp điện thoại cho giáo viên ngay khi đến lớp. Những lúc cần thiết, các em sẽ được phát lại để phục vụ học tập.
“Tôi hoàn toàn đồng tình với việc học sinh không dùng điện thoại trong giờ ra chơi, vì như vậy, mỗi em sẽ thu mình vào một ‘góc riêng’ thay vì giao tiếp, vận động. Riêng việc sử dụng điện thoại trong học tập, chúng tôi cho phép học sinh dùng vào những thời điểm hợp lý. Chẳng hạn như giờ làm bài tập hoặc nghiên cứu, có thể tận dụng công nghệ AI để hỗ trợ. Còn trong giờ học chính khóa, không cần thiết sử dụng điện thoại.
Đặc biệt, để kéo học sinh rời xa điện thoại, nhà trường tổ chức nhiều câu lạc bộ, trải dài từ thể thao (bóng đá, cầu lông, bóng rổ, bóng bàn, Pickleball, kéo co…) đến nghệ thuật (nhảy hiện đại, thanh nhạc, organ…) để các em trải nghiệm. Học sinh được đăng ký theo sở thích, đồng thời nhà trường sắp xếp thời khóa biểu hợp lý để vừa học thể dục, vừa tham gia câu lạc bộ. Qua đó, các em rèn luyện sức khỏe, phát triển năng khiếu và kết nối bạn bè”, ông Thanh chia sẻ.
Trường THPT Lương Thế Vinh (TPHCM), cũng triển khai mô hình “túi gửi điện thoại”, học sinh chỉ được liên hệ với gia đình khi cần thiết qua văn phòng. Theo bà Huỳnh Thị Mỹ Hằng - Phó Hiệu trưởng nhà trường, quy định nhằm giúp học sinh tập trung học tập và tham gia ngoại khóa. Sau hơn 20 năm triển khai, 100% học sinh tuân thủ, uy tín của trường được nâng cao.
Để đạt hiệu quả, nhà trường coi trọng sự đồng thuận giữa giáo viên, phụ huynh và học sinh; thường xuyên tuyên truyền lợi ích, quản lý chặt nhưng linh hoạt, đồng thời tổ chức nhiều hoạt động thay thế để tạo môi trường học tập tích cực.
Từ năm học 2024 - 2025, Trường THCS Nguyễn Thái Bình (phường Bình Phú, TPHCM) cũng đưa quy định cấm sử dụng điện thoại và nhận được sự ủng hộ của phụ huynh. Trường bố trí 5 điện thoại bàn để học sinh liên lạc với gia đình khi cần, đồng thời chuẩn bị 2 phòng máy phục vụ cho những tiết học cần kết nối Internet. Đặc biệt, trường đã phát động chương trình “Giờ ra chơi lành mạnh - khuyến khích vận động và vui chơi tập thể”.
Theo ông Trần Vân Hữu Quý - Phó Hiệu trưởng, nhờ khuôn viên trường rộng rãi, học sinh có thể chia nhóm chơi bóng đá, bóng rổ, đá cầu, cờ tướng. Một số em tham gia xếp hoa nghệ thuật hay câu lạc bộ mỹ thuật. Khu vực sảnh chiếu phim cũng thu hút đông học sinh. “Sau một năm, hiệu quả rõ rệt: Phụ huynh đồng thuận, chất lượng học tập được cải thiện”, ông Quý thông tin.
Tại Trường THCS Nguyễn Du (phường Sài Gòn, TPHCM), từ năm học này, học sinh phải nộp điện thoại vào tủ chuyên dụng ngay khi vào lớp. Giáo viên sẽ quản lý và trả lại khi tan học. Tuy nhiên, trong những tiết học ứng dụng công nghệ số, học sinh vẫn được sử dụng điện thoại dưới sự hướng dẫn. Hiệu trưởng Cao Đức Khoa cho biết, nhà trường sẽ tổ chức nhiều hoạt động sinh hoạt: Đặt tủ sách dùng chung dưới sân trường với khẩu hiệu “Tặng một cuốn sách, nhận lại nhiều cuốn sách”, đồng thời mở các góc chơi cờ vua, cờ tướng nhằm phát triển tư duy.
Theo dự thảo của Sở GD&ĐT TPHCM, kế hoạch hạn chế sử dụng điện thoại trong giờ ra chơi sẽ triển khai theo 2 giai đoạn. Giai đoạn 1, thí điểm tại 16 trường từ tháng 10/2025 đến hết học kỳ I năm học 2025 - 2026. Giai đoạn 2 bắt đầu từ tháng 1/2026, áp dụng đồng loạt tại tất cả cơ sở giáo dục phổ thông.
Mỗi trường phải tổ chức ít nhất 3 hoạt động thay thế trong giờ ra chơi; học sinh bắt buộc tham gia ít nhất một hoạt động tập thể. Ban giám hiệu phân công tổ giám sát gồm giáo viên trực, cán bộ Đoàn - Đội, đội Sao đỏ. Sở GD&ĐT TPHCM sẽ khen thưởng tập thể, cá nhân thực hiện tốt và nhắc nhở trường hợp vi phạm.
Bà Cao Thị Thiên Phúc - Trưởng phòng Học sinh - Sinh viên (Sở GD&ĐT TPHCM) chia sẻ, dự thảo hướng đến mục tiêu xây dựng môi trường học đường an toàn, thân thiện, đúng tinh thần “trường học hạnh phúc”. Đồng thời, học sinh sẽ được tăng thời gian vận động, giao lưu, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
“Quá trình triển khai, các nhà trường cần giúp học sinh hiểu rõ tác hại của việc lạm dụng thiết bị điện tử và tự giác chấp hành quy định. Tuyên truyền để cha mẹ học sinh ủng hộ và phối hợp. Đặc biệt, để thực hiện hiệu quả, mỗi trường có ít nhất 3 hoạt động thay thế đa dạng trong giờ ra chơi (thể thao, văn nghệ, trò chơi dân gian, đọc sách, câu lạc bộ kỹ năng sống). Học sinh tham gia ít nhất một hoạt động tập thể trong giờ ra chơi hàng ngày. Tăng thời gian vận động thể chất của học sinh so với trước khi triển khai…”, bà Phúc cho biết.
TS tâm lý Bùi Hồng Quân (Trường Đại học Sư phạm TPHCM) cho rằng, các trường cần tích hợp giáo dục kỹ năng sống, cách sử dụng công nghệ có trách nhiệm và văn hóa ứng xử học đường vào các hoạt động tập thể. Kế đến, nhà trường cần có quy tắc ứng xử rõ ràng dưới dạng nội quy chính thức. Ngoài ra, trường tổ chức hoạt động thay thế hấp dẫn, như trò chơi vận động, trò chơi dân gian, câu lạc bộ và góc sinh hoạt cộng đồng, khuyến khích học sinh tham gia.
“Những việc này cần sự phối hợp giữa gia đình - nhà trường - xã hội. Gia đình quản lý và định hướng thời gian sử dụng thiết bị của con; nhà trường có trách nhiệm giám sát, nhắc nhở và khuyến khích; xã hội truyền thông về việc sử dụng công nghệ có trách nhiệm”, ông Quân nói.
Thượng tá Trần Văn Đông - Phó Trưởng phòng An ninh chính trị nội bộ, Công an TPHCM, cho biết: “Tỷ lệ người dùng mạng xã hội ở Việt Nam chiếm tới 93%, trong đó nhóm dưới 13 tuổi lại có tỷ lệ sử dụng cao nhất, trung bình 6,2 giờ/ngày. Khoảng 90% trẻ em tiếp cận mạng xã hội hàng ngày đối diện với các nguy cơ bị lừa đảo, xâm phạm đời tư, bắt cóc trực tuyến hay tiếp cận tin xấu độc. Nếu việc sử dụng điện thoại trong giờ ra chơi và giờ học không được kiểm soát, rủi ro càng tăng cao”.