Gửi bình luận
Bộ GD&ĐT vừa ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BGDĐT về tư vấn học đường, công tác xã hội trong trường học (Thông tư 18) và Thông tư số 19/2025/TT-BGDĐT về khen thưởng, kỷ luật học sinh (Thông tư 19).
Nhiều vấn đề xung quanh những điểm mới và triển khai 2 Thông tư này được ông Hoàng Đức Minh - Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên (Bộ GD&ĐT) trao đổi.
- Liên quan đến công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trường học, Bộ GD&ĐT đã có Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT và Thông tư số 33/2018/TT-BGDĐT. Vì sao cần ban hành quy định mới về nội dung này?
- Thời gian qua, Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT và Thông tư số 33/2018/TT-BGDĐT đã tạo hành lang pháp lý cho công tác tư vấn tâm lý, công tác xã hội trong trường học; góp phần thực hiện hiệu quả hơn hoạt động tư vấn, hỗ trợ người học trong trường phổ thông; hình thành một mạng lưới trợ giúp người học trước nguy cơ gặp khó khăn tâm lý - xã hội trong học tập, rèn luyện, tâm lý và cuộc sống. Các sở GD&ĐT, nhiều nhà trường đã chú trọng triển khai công tác này.
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học vẫn đối mặt không ít khó khăn. Ở nhiều cơ sở giáo dục, đội ngũ phụ trách chưa được bố trí chuyên trách, hoạt động tư vấn còn mang tính kiêm nhiệm, nguồn kinh phí hạn hẹp, cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu. Không ít nơi vẫn chưa có phòng tư vấn riêng biệt, hoặc tổ chức hoạt động còn hình thức. Việc phối hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội thiếu đồng bộ, trong khi công tác bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ làm công tác này còn hạn chế.
Thực tế, sự tồn tại song song của hai thông tư với phạm vi và nội dung giao thoa cũng dẫn tới chồng chéo, khiến nhiều nhà trường lúng túng trong triển khai. Trong bối cảnh đó, việc Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 18 là bước đi cần thiết và kịp thời.
Thông tư mới giúp tinh gọn hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về tư vấn tâm lý và công tác xã hội trong trường học; nâng cao hiệu quả chỉ đạo, quản lý; đồng thời mở rộng phạm vi, nội dung tư vấn học đường – không chỉ giới hạn ở hỗ trợ tâm lý, mà còn bao gồm phòng ngừa, can thiệp, hỗ trợ toàn diện các khó khăn của người học.
Thông tư 18 cũng cập nhật, bổ sung trách nhiệm cụ thể của các cấp quản lý giáo dục, từ UBND tỉnh, sở GD&ĐT đến chính người đứng đầu cơ sở giáo dục. Tất cả nhằm hướng tới mục tiêu chung: Xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, nhân văn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
- Xin ông cho biết những nội dung mới nổi bật trong Thông tư 18?
- Nguyên tắc, nội dung, quy trình, hình thức thực hiện công tác tư vấn học đường, công tác xã hội trong trường học là phần chính của Thông tư 18, thể hiện tính mới, khác biệt so với Thông tư số 31/TT/2017-BGDĐT và Thông tư số 33/TT/2018-BGDĐT.
Về nguyên tắc, Thông tư 18 xác định người học là trung tâm, đảm bảo các quyền lợi hợp pháp, an toàn và bảo mật thông tin. Người học được quyền tham gia, tự nguyện và tự quyết định trong mọi hoạt động tư vấn.
Hoạt động tư vấn phải được tiến hành khách quan, bình đẳng, không phân biệt đối xử, tôn trọng đặc điểm cá nhân, khai thác điểm mạnh và nguồn lực sẵn có từ người học, gia đình và xã hội. Đồng thời, phương pháp tư vấn phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa vùng miền, đặc biệt kịp thời và hiệu quả khi người học gặp khó khăn.
Thông tư quy định cụ thể nội dung tư vấn học đường và công tác xã hội gắn liền với nhu cầu thiết thực của người học, gồm nhiều lĩnh vực quan trọng:
Học tập: Tư vấn xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch học tập, quản lý thời gian, lựa chọn phương pháp học tập phù hợp;
Giới và quan hệ xã hội: Tư vấn về tâm sinh lý lứa tuổi, giới tính, bình đẳng giới, sức khỏe sinh sản; các quan hệ tình bạn, tình yêu, hôn nhân, gia đình;
Tâm lý: Phòng ngừa, rà soát, phát hiện sớm; tham vấn tâm lý cho người học gặp khó khăn;
Kỹ năng sống: Kỹ năng nhận thức, tự quản lý bản thân, làm chủ trí tuệ cảm xúc, tương tác và hòa nhập xã hội;
Hướng nghiệp, việc làm, khởi nghiệp; chính sách, pháp luật và các dịch vụ công tác xã hội dành cho người học.
Về hình thức, tư vấn học đường và công tác xã hội có thể thực hiện trực tiếp hoặc trực tuyến. Cơ sở giáo dục có trách nhiệm thiết lập hệ thống tiếp nhận và trao đổi thông tin, phối hợp chặt chẽ với gia đình, xã hội và các cơ quan liên quan để kịp thời nắm bắt các tình huống, nguy cơ khó khăn trong học tập, tâm lý, quan hệ xã hội, hoặc các vấn đề khác của người học.
Bên cạnh đó, nhà trường có thể tổ chức các hoạt động truyền thông, chương trình phòng ngừa, cung cấp thông tin về chính sách, pháp luật, hướng dẫn sử dụng dịch vụ tư vấn, đồng thời triển khai các chương trình hỗ trợ phát triển toàn diện cho người học.
- Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT về hướng dẫn tư vấn tâm lý cho học sinh phổ thông; nhưng thực tế vấn đề này chưa được quan tâm đúng mức. Thông tư 18 sẽ giải quyết vấn đề này như thế nào?
- Để khắc phục những hạn chế trong quá trình triển khai Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT, Thông tư 18 đã đưa ra những quy định cụ thể và gắn kết với các văn bản khác của Bộ GD&ĐT liên quan đến vị trí việc làm, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, chế độ chính sách cho viên chức tư vấn học sinh, cũng như quy định về phòng tư vấn tâm lý học đường và cơ chế phối hợp giữa các bên liên quan.
Những điều chỉnh này nhằm bảo đảm tính khả thi trong thực thi Thông tư, yêu cầu các cơ sở giáo dục đảm bảo nguồn tài chính, nhân lực, bố trí địa điểm và cơ sở vật chất phục vụ công tác tư vấn học đường và công tác xã hội.
Về nhân lực, Thông tư 18 quy định người đứng đầu cơ sở giáo dục phổ thông và trường chuyên biệt công lập có trách nhiệm đề xuất bố trí viên chức chuyên trách tư vấn học sinh. Cụ thể, Thông tư số 20/2023/TT-BGDĐT yêu cầu mỗi trường phổ thông bố trí ít nhất 1 người đảm nhiệm công tác tư vấn học sinh; trong trường hợp chưa bố trí được biên chế, có thể ký hợp đồng lao động hoặc phân công giáo viên kiêm nhiệm.
Bộ GD&ĐT cũng đã ban hành Thông tư số 11/2024/TT-BGDĐT quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp và xếp lương cho viên chức tư vấn học sinh, giúp các cơ sở giáo dục phổ thông và trường chuyên biệt công lập có vị trí việc làm rõ ràng, đảm nhiệm hiệu quả nhiệm vụ tư vấn học đường và công tác xã hội.
Về nguồn tài chính, Thông tư 18 quy định “bố trí kinh phí thực hiện công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học từ nguồn tài chính của đơn vị và nguồn lực hợp pháp khác (nếu có) theo quy định của pháp luật”.
Thông tư 18 yêu cầu các cơ sở giáo dục bố trí kinh phí thực hiện công tác tư vấn học đường và công tác xã hội từ nguồn tài chính của đơn vị và các nguồn lực hợp pháp khác theo quy định pháp luật.
Đáng chú ý, Thông tư 18 cũng mở rộng trách nhiệm cho người đứng đầu các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục thường xuyên và trường chuyên biệt, lồng ghép điều kiện đảm bảo thực hiện công tác tư vấn và công tác xã hội vào trách nhiệm quản lý của người đứng đầu, phù hợp với phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Thông tư.
- Thông tư 18 được ban hành cùng thời điểm với Thông tư 19. Liệu đây có phải là sự “song hành” có chủ đích?
- Ban hành Thông tư 18 và Thông tư 19 là một bước đi quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách giáo dục, tăng cường phân cấp, phân quyền cho nhà trường trong công tác khen thưởng, kỷ luật và tư vấn, hỗ trợ học sinh. Đây là hướng đi phù hợp nhằm nâng cao tính chủ động, linh hoạt và hiệu quả trong quản lý giáo dục.
Theo đó, Thông tư 18 góp phần xây dựng một môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, lành mạnh, nơi người học được đồng hành, chia sẻ và hỗ trợ để trưởng thành toàn diện về tri thức, nhân cách, kỹ năng xã hội. Từ đó, góp phần hạn chế trường hợp học sinh vi phạm, tăng cường bổ trợ cho việc thực hiện Thông tư 19.
Thông tư này xác định rõ mục đích của công tác tư vấn học đường, công tác xã hội là nâng cao năng lực cho người học trong phòng ngừa, nhận diện khó khăn; giải quyết, tìm kiếm sự trợ giúp phù hợp để khắc phục khó khăn về học tập, tâm lý, quan hệ xã hội.
Đồng thời, rèn luyện kỹ năng sống, tăng cường ý chí, bản lĩnh, nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần; hình thành thái độ ứng xử phù hợp trong quan hệ xã hội, góp phần hoàn thiện nhân cách của người học. Thông tư còn nhằm tăng cường công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội và các tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan về công tác tư vấn học đường, công tác xã hội trong trường học.
Tư vấn học đường, công tác xã hội là giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn những hành vi lệch chuẩn, khác biệt của người học; đồng thời, can thiệp, hỗ trợ hệ quả hành vi này gây ra. Do vậy, làm tốt công tác tư vấn học đường, công tác xã hội trong trường học quy định tại Thông tư 18 sẽ góp phần hỗ trợ triển khai hiệu quả, bổ trợ cho công tác khen thưởng, kỷ luật học sinh được quy định tại Thông tư 19.
Thông tư 19 bổ sung các nguyên tắc nhân văn, vì sự tiến bộ của học sinh, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp quản lý và giáo viên; bảo đảm sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội; nhấn mạnh vai trò giáo dục, sự phát triển toàn diện của học sinh.
Các quy định mới của 2 Thông tư bảo đảm thực hiện đúng thẩm quyền, chức năng, trách nhiệm của nhà trường trong giáo dục, tư vấn, hỗ trợ người học, người học được đồng hành, chia sẻ và hỗ trợ để trưởng thành toàn diện về tri thức, nhân cách và kĩ năng xã hội.
- Thông tư 19 bỏ các hình thức kỷ luật nặng như đình chỉ học, đuổi học. Nhiều ý kiến lo ngại điều này làm giảm tính răn đe. Thông tư 18 có thể “bù đắp” như thế nào, để kỷ luật không chỉ mang tính hình thức, mà còn hỗ trợ học sinh thay đổi hành vi?
- Thông tư 18 quy định người đứng đầu cơ sở giáo dục phải chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc thành lập tổ hoặc bộ phận tư vấn, bố trí phòng tư vấn, phân công nhân sự chuyên trách hoặc kiêm nhiệm, xây dựng kế hoạch công tác tư vấn hằng năm, huy động nguồn lực hợp pháp để triển khai. Đồng thời, cần có phương án sàng lọc, phát hiện sớm, phân nhóm học sinh cần tư vấn, hỗ trợ, đặc biệt với các tình huống khác biệt của người học để kịp thời có giải pháp phù hợp, hiệu quả.
Trong trường hợp học sinh bị kỷ luật, công tác tư vấn học đường, công tác xã hội trường học được sử dụng để cơ sở giáo dục có quyết định xử lý, hoặc phối hợp với các cơ quan chức năng xử lý phù hợp với thực trạng của học sinh.
Ban hành Thông tư 18 là một bước đi quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách giáo dục, đặc biệt trong việc chăm lo sức khỏe tinh thần và sự phát triển toàn diện của người học. Nội dung này phối hợp với công tác khen thưởng, kỷ luật được quy định tại Thông tư 19 sẽ là những biện pháp tư vấn, hỗ trợ, giáo dục được thực hiện trong nhà trường, tháo gỡ vướng mắc từ thực tiễn và mở ra khuôn khổ pháp lý mới trong xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, lành mạnh.
- Khi các giải pháp tư vấn theo Thông tư 18, biện pháp kỷ luật theo Thông tư 19 đều không có tác dụng thì sẽ phải xử lý thế nào?
- Với những trường hợp nằm ngoài quy định của Thông tư 19 (tức là ngoài thẩm quyền xử lý của nhà trường), tùy theo tính chất, mức độ vi phạm của học sinh, sẽ áp dụng biện pháp xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự (theo trách nhiệm xử lý của các cơ quan có thẩm quyền); không chỉ dừng lại ở mức độ viết bản kiểm điểm và cũng không chỉ có mỗi nhà trường có trách nhiệm xử lý vi phạm.
- Xin cảm ơn ông!
Để các quy định trong Thông tư 18 và 19 thực sự đi vào cuộc sống, cần phải có sự đồng bộ của các bên liên quan, bao gồm: Công tác chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra giám sát của Bộ GD&ĐT và các địa phương; việc bố trí nguồn lực triển khai của các cơ sở giáo dục; sự hỗ trợ, đồng hành của cha mẹ phụ huynh và xã hội; sự phối hợp chặt chẽ của các bên liên quan. - Ông Hoàng Đức Minh
